تلاش برای شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی بنگاه‌ها
قاسم نوروزی |
عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه آزاد قائمشهر|
طرح مالیات بر ثروت و عایدی درآمدکه اخیرا توسط برخی از فعالان اقتصادی و نمایندگان مطرح شده ممانعت از سوداگری و قاچاق، کاهش شکاف درآمدی و انتقال پول به سمت بخش تولید است. واقعیت آن است که موضوعاتی چون فرار، تخفیف و معافیت‌های مالیاتی، گسترده بودن پولشویی و اقتصاد زیرزمینی در کشور عواملی است که باعث شده الگوی مالیات بر درآمد و ثروت در ایران معنای خاصی نداشته و نظام مالیاتی کشور از اثربخشی لازم برخوردار نباشد.یکی از مباحثی که در خصوص توزیع عادلانه درآمد به عنوان راهکاری برای کاهش شکاف درآمدی در توسعه مطرح بوده، اعمال سیستم تصاعدی مالیات بر ثروت و درآمد است. در این سیستم افراد بر اساس افزایش ثروت و درآمد، مالیات بیشتری پرداخت می‌کنند که نقطه مقابل این الگو معافیت یا تخفیف مالیاتی برای افراد کم‌درآمد می‌شود.نظام مالیاتی در ایران بسیار ضعیف و فاقد کارایی لازم بوده و لازم است تا بررسی کاملی در راستای چرایی عدم کارایی طرح‌های مالیاتی در کشور انجام شود. اقتصاد زیرزمینی و پولشویی در کشور وجود داشته و به این معنا است که در بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی کشور، مالیات پرداخت نمی‌شود.
در واقع عدم کارایی و تضعیف شدن نظام مالیاتی مربوط به تخفیف و معافیت‌های مالیاتی فراوان است. برخی از نهادها، ارگان‌ها و بنیادهای دولتی و شبه‌دولتی به خصوص نهادهایی که عمده فعالیت‌های آنان عام‌المنفعه است مشمول معافیت‌های مالیاتی هستند.
برخی از نهادهای مشمول معافیت مالیاتی دارای فعالیت اقتصادی با گردش مالی بسیار فراوان هستند که نمونه‌های متعددی از این نهادهای شبه‌دولتی همواره محل بحث کارشناسان و اعتراض نمایندگان مجلس شورای اسلامی بودند. مجموعه این عوامل باعث می‌شود تا اهالی اقتصاد و اساتید دانشگاهی نسبت به ضرورت اصلاح رویکردهای مالیاتی در کشورمان صحبت کنند و از نهادهای مسوول تصمیم‌سازی قاطع در این زمینه را خواستار شوند.
تنها ۵ درصد درآمد کشور از مالیات معاف بوده و پایین بودن درآمد از این بخش، باز هم به فاکتورهای فرار مالیاتی، معافیت‌ها، پولشویی و اقتصاد زیر زمینی برمی‌گردد که در پس نظام مالیاتی کشور وجود دارد بنابراین دلایل، سهم درآمد مالیاتی در بودجه کشور بسیار پایین است.
