میانجی‌گری یا تقویت جایگاه
تعادل | دیروز آبه شینزو، نخست‌وزیر ژاپن به تهران آمد . بسیاری او را میانجی می‌دانند . نکته‌ای که ماه گذشته در سفر دونالد ترامپ به ژاپن مطرح شد. در آن سفر، رییس‌جمهوری ایالات متحده درخواست نخست‌وزیر ژاپن برای میانجی‌گری در کاهش تنش میان امریکا و ایران را قبول کرد و حال او اولین مقام بلندپایه ژاپن است که بعد از 40 سال به ایران می‌آید. در همین ارتباط روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی به این سفر و دلایل آن پرداخته است. به نوشته این روزنامه، سفر آبه شینزو به تهران که اولین سفر نخست‌وزیر ژاپن طی 40 سال اخیر به ایران است در مجموع آخرین تلاش مغرورانه‌ای است که نشان می‌دهد ژاپن می‌خواهد نفوذ خود را بر صحنه جهانی بیازماید . گزارشگر این روزنامه در این باره ادامه می‌دهد، «او در حالی روز چهارشنبه وارد تهران شد که خودش را مستقیما در میانه تقابل میان ایالات متحده و ایران قرار داده است تنشی که با بیرون آمدن ترامپ از برجام در سال گذشته عملا کلید خورد.» نیویورک‌تایمز می‌نویسد، «برای رهبران تجاری ژاپنی این نبرد میان ایران و ایالات متحده جز یک دردسر چیز دیگری نداشته است. ژاپن تحت فشار امریکا واردات نفت از ایران را قطع کرده است. همچنین بازرگانان ژاپنی به خاطر ترس از ناخشنودی امریکا رابطه خود را با ایران دوباره مورد ارزیابی قرار داده‌اند.» نیویورک‌تایمز سفر آبه را یک فرصت در میانه بحران دانسته و می‌افزاید، «هر چند که برای آقای آبه این بحران یک فرصت است. او در ماه نوامبر خودش را به عنوان طولانی‌ترین دوره نخست‌وزیری در تاریخ ژاپن را به ثبت رساند. در همین حال او در تلاش است تا میراث سیاسی خود را تقویت کند و سعی دارد که روابط سیاسی با کشورهایی مانند کره شمالی و روسیه را بهبود بخشد.» نویسنده این روزنامه در ادامه می‌افزاید، «آبه همچنین در بهره‌برداری از روابطش با آقای ترامپ که از میانجی‌گری نخست‌وزیر که گفته بود شخصا آماده است به ایران برود حمایت کرده، به‌شدت کار کرده است. آقای آبه در سفر 24 ساعته‌اش به ایران قرار است با حسن روحانی، رییس‌جمهوری و آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب دیدار کند.» اما عبور از هر مانعی دردسر‌های خود را دارد و مقامات ژاپنی برای پایین آوردن انتظارات هم کار کرده‌اند. مقامات دولت ژاپن به خبرنگاران گفته‌اند که آقای آبه حامل پیامی از رییس‌جمهوری امریکا نیست. آنها گفته‌اند که او همچنین بدنبال میانجی‌گری میان دو کشور هم نیست . نیویورک‌تایمز می‌نویسد که یوشیدی سوگا، دبیر هیات دولت گفته آقای آبه از این دیدار برای تشویق رهبران ایران که «تنش‌های منطقه‌ای را آرام کنند» بهره خواهد برد. آقای آبه در فرودگاه هاندا در توکیو پیش از ترک ژاپن به سمت ایران گفت که او می‌خواهد ژاپن «هر نقشی را که بتواند برای ارتقا صلح و ثبات در منطقه ایفا کند، بازی کند.»
به نظر می‌آید که این فرمول یک گام پایین‌تر از زمانی است که آقای آبه در آخرین نشستی که با آقای ترامپ در توکیو داشت، باشد. این را نیویورک‌تایمز می‌نویسد و ادامه می‌دهد، «در آن زمان نخست وزیر خواستار آن شده بود که با توجه به روابط نزدیکی که میان ایالات متحده و ژاپن است از شدت تنش با ایران جلوگیری کند. اما حتی میانه‌ترین هدف پایین آوردن تنش ممکن است مقداری طول بکشد. توبیاس هریس، متخصص سیاست‌های ژاپن در موسسه اطلاعاتی تنئو در واشنگتن می‌گوید در حالی که ژاپن روابط خوبی با ایران و ایالات متحده دارد، اما توانایی کمی بر تاثیر‌گذاری بر پیامد جدل میان آنها را دارد.»
آقای هریس به نیویورک‌تایمز می‌گوید، «ژاپن دقیقا نمی‌داند که به چه دستاوردی در دیدار آقای آبه می‌خواهد برسد ´و حتی اگر هم برسد» ژاپن قدرت نظامی در منطقه ندارد.» او اضافه کرد «ژاپن یک مصرف‌کننده مهم است اما بازار اصلی برای کالاهای ایرانی نیست. در این صورت چه نفوذی می‌تواند داشته باشد؟» به نوشته نیویورک‌تایمز، «تاریخ طولانی روابط دوستانه ژاپن با ایران بخش بزرگی از آن به خاطر تمایل توکیو برای ثبات در منطقه خاورمیانه است که یک عرضه‌کننده حیاتی انرژی به ژاپن است. آقای آبه با آقای روحانی حداقل شش بار از زمانی که روحانی ریاست‌جمهوری را در اختیار گرفته دیدار داشته و دو کشور 90 سالگی روابط دیپلماتیک را جشن هم گرفته‌اند.» ژاپن پیش از این هم سعی در میانجی‌گری صلح با ایران را داشت. در سال 1984 آقای آبه همراه پدرش که در آن زمان وزیر امور خارجه بود یک ماموریت شکست‌خورده برای واسطه‌گری جنگ میان ایران و عراق داشتند. در همین حال به نوشته نویسنده نیویورک‌تایمز، «مقامات ژاپنی پیش از این دیدار روابط کشورها را کمی غلو کردند و آقای ابه را به عنوان یک هم سخن مورد اعتماد که می‌تواند یک گوش شنوا برای ایران باشد توصیف کرده بودند و ماموریتش را مایه آرامشی برای مابقی دنیا می‌دانستند.» کانی ماییک، دیپلمات سابق ژاپنی که در خاورمیانه خدمت کرده بود به این روزنامه گفته، «ما نمی‌توانیم و نمی‌خواهیم بیس بال بازی کنیم. اما به عنوان یک قدرت نرم می‌توانیم کار متفاوت انجام دهیم. آقای آبه بطور کامل از آن مطلع هستند.» کویچیرو تاناکا، متخصص ایران در دانشگاه کئیو می‌گوید، «در حالی که ژاپن بر دوستی ایران ارج می‌نهد، نگران روابط نزدیکش با واشنگتن هم است.» او گفت که تهران ممکن است نیازمند صلحی از طرف آقای آبه باشد که در عین حال مقابل تحریم‌های امریکا هم قرار گیرد.
یوکیو اوکاموتو، دیپلمات سابق ژاپن و مشاور نخست‌وزیران سابق ژاپن گفت که قدرت‌های دنیا که طی این سال‌ها دور میز با ایران نشسته بودند ممکن است از تلاش‌های آقای آبه ناراحت شوند و بپرسند که «چرا او به عنوان تازه‌وارد به این قضییه وارد شده است؟»
به نوشته این روزنامه، «هنوز آقای آبه بخت کمی برای باختن دارد. هر اتفاقی که بیفتد این سفر می‌تواند جایگاهش را در کشور در انتخابات ماه آینده پارلمان تقویت کند. او می‌خواهد میراثش را «با پیشرفت برنامه خارجی و داخلی ژاپن» تثبیت کند و سفر تهران این فرصت را هم به او می‌دهد.
دانیل اسنایدر، متخصص دیپلماسی ژاپن در دانشگاه استنفورد می‌گوید که حتی اگر موفقیتی هم صورت نگیرد باز به معنای شکست تلاش‌ها نیست. او گفت، «من ندیدم که رییس‌جمهور فرانسه به ایران برود!»
او گفت که اگر آبه به تهران رفته دیگر افراد هم می‌توانستند بروند.
