موانع توسعه ایرتاکسی در کشور

در حالی وزارت راه به دنبال راه‌اندازی سامانه ایرتاکسی در ایران است که توسعه این صنعت، نیازمند تصویب تخفیف تعرفه نشست و برخاست هواپیما در فرودگاه‌های تحت نظارت شرکت فرودگاه‌هاست.

به گزارش مهر، دو هفته قبل با حضور رییس سازمان هواپیمایی کشوری و معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی و همچنین مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران و دبیر ستاد توسعه فناوری‌های هوایی و پیشرفته (معاونت فناوری ریاست‌جمهوری)، تفاهم‌نامه‌ای با هدف توسعه هوانوردی عمومی به امضا رسید.اگرچه هوانوردی عمومی به معنی هرگونه فعالیت تردد هوایی غیر از هوانوردی تجاری (مسافری و باری) از قبیل آموزشی، تفریحی و گردشگری می‌شود، اما منظور از این تفاهم نامه بطور خاص توسعه هوانوردی عمومی مسافری است که در ایران با عنوان ایرتاکسی شناخته می‌شود.در حال حاضر امکان استفاده از پروازهای مسافری با هواپیماهای Ultra Light (فوق‌سبک) به دلیل گران بودن هزینه‌های ناوبری هوایی و هندلینگ فرودگاهی وجود ندارد. در حالی که اگر این سازوکار با ایجاد ساختارهای قانونی مناسب به خصوص کاستن از قوانین دست و پاگیر چنین کسب و کارهایی ایجاد شود، می‌توان ضمن استفاده از ظرفیت فرودگاه‌های کوچک، فرصت‌های شغلی متعددی نیز ایجاد کرد.

به عنوان مثال، در حال حاضر در استان فارس بطور رسمی ۷ فرودگاه ثبت شده است، اما تنها از ۲ فرودگاه لار و شیراز استفاده مسافری و تجاری می‌شود و بقیه فرودگاه‌ها مانند زرقان یا کاربری تفریحی و گردشگری دارند یا کاملا تعطیل هستند. اما در صورت ایجاد سازوکار ایرتاکسی، می‌توان از این ظرفیت برای سفرهای کوتاه درون استانی یا سفر به استان‌های همجوار بهره برد. این موضوع برای فرودگاه‌های کوچک شهرها و استان‌های همجوار کلانشهرها کاربرد زیادی دارد؛ همان‌گونه که فرودگاه شرق استان تهران یا فرودگاه کوچک استان قزوین با وجود هزینه‌های بالای ساخت آنها، بدون استفاده باقی مانده‌اند.

 ۱۰۰ هواپیمای فوق‌سبک در کشور

به گفته علی عابدزاده، رییس سازمان هواپیمایی کشوری، در حال حاضر در ایران ۱۰۰ فروند هواپیمای فوق سبک (۵ نفره) وجود دارد که می‌تواند به عنوان ایرتاکسی مورد بهره‌برداری قرار بگیرد. این در صورتی است که هزینه‌های ناوبری هوایی این هواپیماها و همچنین هندلینگ فرودگاهی آنها برای اشخاص حقیقی یا حقوقی بهره‌بردار از این هواپیماهای فوق سبک در راستای توسعه پدیده «ایرتاکسی» به صورت ارقام بهینه و اقتصادی درآید.

شهرام آدم نژاد، معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی نیز اعلام کرده است که تا پایان امسال تعدادی از اشخاص حقوقی متقاضی راه‌اندازی ایرتاکسی مجوز دریافت می‌کنند و دو مسیر هوایی نیز برای این کار در نظر گرفته شده است.به نظر می‌رسد مسیر اصفهان-تهران به دو دلیل، یکی پرتقاضا بودن و دیگری، کوتاه بودن مسیر، یکی از مسیرهای در نظر گرفته شده برای ایرتاکسی ایرانی باشد.

 بزرگ‌ترین موانع تحقق خدمات ایرتاکسی

مهم‌ترین مانع در راه تحقق این خدمت اثرگذار در استفاده از فرودگاه‌های شهرهای کوچک یا مناطق محروم، یکسان بودن تعرفه استفاده از خدمات ناوبری هوایی و خدمات فرودگاهی است که شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران این خدمات را با نرخ ثابت برای همه فرودگاه‌ها اعمال می‌کند؛ اگرچه نرخ خدمات ناوبری هوایی و خدمات فرودگاه‌ها و پروازهای تجاری مقرون به صرفه است، اما این نرخ‌ها برای فرودگاه‌های کوچک و ایرتاکسی‌ها بسیار سنگین و غیراقتصادی است و همین نرخ‌های بالا، امکان استفاده از ظرفیت فرودگاه‌های بلااستفاده یا کم‌استفاده در شهرهای کوچک را تقریباً به صفر رسانده است.

بر این اساس، نقش هیات دولت در تصویب تعرفه‌های مناسب ارایه خدمات فرودگاهی برای نشست و برخاست هواپیماهای فوق سبک با هدف توسعه این صنعت بسیار برجسته است.مانع دیگر، کمبود ناوگانِ مناسب است که در این راستا معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری قرار است با توجه به توانمندی‌های تعدادی شرکت ایرانی سازنده هواپیماهای فوق سبک، روند توسعه و ساخت این نوع هواپیماها را پیگیری کند. به خصوص که تاکنون چند فروند هواپیمای دو نفره و آموزشی از سوی برخی شرکت‌های دانش بنیان ایرانی ساخته شده است اما به دلیل عدم حمایت‌های لازم از آنها، هیچگاه به تولید انبوه نرسید و تنها ۵ فروند را یکی از نهادهای متولی هوانوردی نظامی و غیر مسافری خریداری کرد.سید مهدی رزاز مدیر فرودگاه بجنورد در اسفند ماه ۹۶ اعلام کرد: مدیران این فرودگاه ۲ فروند هواپیمای فوق سبک را از ایتالیا خریداری و از گمرک خراسان شمالی ترخیص کرده‌اند که قرار است با استفاده از این ۲ فروند هواپیما، نخستین ایرتاکسی کشور را در مسیر هوایی بجنورد-مشهد راه‌اندازی کنند. به گفته این مقام مسوول، این ۲ فروند هواپیما، ۴ نفره بوده با بنزین سوپر کار می‌کنند.با این حال هیچگاه خبری از آغاز فعالیت این ایرتاکسی منتشر نشد و به نظر می‌رسد این دو فروند هواپیما نتوانستند عنوان «نخستین سیستم ایرتاکسی ایران» را با خود به یدک بکشند.

 شرکت «اوبر» و تاکسی هوایی درون شهری

وزارت راه برای توسعه هوانوردی عمومی (ایرتاکسی) در حالی می‌خواهد این صنعت را در ایران ارتقا دهد که شرکت مشهور اوبر (بزرگ‌ترین شرکت ارایه خدمات تاکسی اینترنتی در دنیا) اعلام کرده قرار است در سال جاری میلادی امکان حمل و نقل هوایی مسافران در نیویورک با استفاده از هلی کوپتر را راه‌اندازی کند.این مساله نشان می‌دهد موضوع ایرتاکسی بین شهری سال‌ها است در دیگر کشورها به پدیده‌ای جاافتاده تبدیل شده و به دنبال توسعه ایرتاکسی درون شهری هستند.

 تخفیف ۳۰ درصدی عوارض فرودگاهی

سیاوش امیرمکری، مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در گفت‌وگو با مهر اظهار کرد: قرار است شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران در مرحله اول در دو گام حمایت‌های خود را از توسعه هوانوردی عمومی در فرودگاه‌های کشور اعمال کند.

وی ادامه داد: در گام نخست از مرحله اول که در حال حاضر اجرا شده، اعمال تخفیف ۳۰ درصدی در زمینه عوارض فرودگاهی است که به فعالیت هواپیماهای فعال در ایرتاکسی تعلق می‌گیرد. اعمال این تخفیف در اختیار شرکت فرودگاه‌هاست و نیاز به مجوز از نهاد عالی‌تری ندارد.

رییس هیات‌مدیره شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران یادآور شد: در گام دوم از این مرحله که زمان‌بر خواهد بود، این شرکت به تعدیل تعرفه نشست و برخاست هواپیماهای فعال در بخش هوانوردی عمومی خواهد پرداخت که اجرای آن نیازمند مصوبه هیات دولت است.

امیرمکری در پاسخ به اینکه نرخ عوارض فرودگاهی در حال حاضر چه رقمی است، گفت: ۱۵ دلار بابت تعرفه هر نشست و برخاست هواپیما و ۳ دلار بابت عوارض فرودگاهی از هواپیماها اخذ می‌شود که در این مرحله ۳۰ درصد به بخش عوارض فرودگاهی تخفیف داده می‌شود در مرحله بعد قرار است ۳۰ درصد دیگر به تعرفه نشست و برخاست هواپیماهای فوق سبک تخفیف داده شود.