سهل‌‌انگاری در ارایه مکمل‌های اطلاعاتی

گروه بورس|

خبرها حاکی از این است که با وجود الزام قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار در انتشار گزارش‌های تفسیری، هنوز بسیاری از شرکت‌ها از این حکم قانونی سرباز می‌زنند.گزارش تفسیری مدیریت به نوعی مکمل گزارش‌ صورت‌های مالی می‌شود و طبق قانون سازمان بورس باید همراه صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 3، 6 و 9 ماهه و صورت‌های مالی سالانه ارایه شود. رییس اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان بورس در زمینه نحوه رسیدگی به تخلف عدم انتشار این گزارش‌ها توضیحاتی ارایه داده است.

   تفاوت گزارش‌های تفسیری و صورت‌های مالی

به گزارش «تعادل» بیش از یک سال است که درستورالعمل سازمان بورس مبتی بر ارایه گزارش تفسیری شرکت‌ها ابلاغ شده است. بر اساس این مصوبه شرکت‌های عرضه شده در بازار سرمایه علاوه بر افشای منظم صورت‌های مالی باید گزارش تفسیری مدیریت را نیز افشا کنند. با این حال خبرها حاکی از این است که تعدادی از ناشران بورسی و فرابورسی گزارش‌های تفسیری با کیفیتی منتشر نمی‌کنند، حتی تعدادی از این ناشران هنوز به اهمیت نگارش دقیق این گزارش‌ها پی نبرده‌اند و به‌طور دقیق نمی‌دانند که در این گزارش‌ها چه مواردی باید بنویسند.

گزارش تفسیری در واقع جایگزین گزارش‌های پیش‌بینی سودی شد که قبلا شرکت‌های بورسی منتشر می‌کردند. این گزارش‌ها در طول یک‌سال مالی چندین‌بار تعدیل می‌شد و برای این منظور شرکت‌ها مجبور به توقف نماد خود می‌شدند. سیاست‌گذاران برای رفع این مساله و مطالعه مقررات کشورهای پیشرفته، گزارش پیش‌بینی سود را به‌طور کامل از دستور کار خارج کرده و به جای آن شرکت‌ها را ملزم به ارایه گزارش تفسیری در کنار صورت‌های مالی کردند.

هدف صورت‌های مالی، ارایه اطلاعاتی درباره وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی واحد تجاری است که برای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی طیف گسترده‌ای از استفاده‌کنندگان مفید باشد. صورت‌های مالی با این هدف تهیه می‌شوند که نیازهای مشترک اغلب استفاده‌کنندگان را برآورده کند. با این حال، صورت‌های مالی تمام اطلاعات مورد لزوم استفاده‌کنندگان را جهت اتخاذ تصمیمات اقتصادی فراهم نمی‌آورند، زیرا صورت‌های مالی عمدتا بیانگر آثار مالی رویدادهای گذشته است و دربرگیرنده معیارهای غیرمالی عملکرد، یا چشم‌اندازها و برنامه‌های آتی نیست.

اما گزارش تفسیری مدیریت یک گزارش توصیفی است که زمینه‌ را برای تفسیر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی واحد تجاری فراهم می‌آورد. گزارش تفسیری مدیریت همچنین این فرصت را برای مدیریت فراهم می‌آورد تا به تشریح اهداف و راهبردهای خود جهت دستیابی به آن اهداف بپردازد. به‌طور معمول، استفاده‌کنندگان از اطلاعات ارایه شده در گزارش تفسیری مدیریت، برای ارزیابی چشم‌انداز واحد تجاری و ریسک‌های عمومی آن و همچنین موفقیت راهبردهای مدیریت برای دستیابی به اهداف تعیین شده، استفاده می‌کنند. به همین لحاظ گزارش تفسیری مدیریت، یک عنصر مهم در اطلاع‌رسانی به بازار سرمایه و همچنین مکمل و متمم صورت‌های مالی محسوب می‌شود.

البته باید گفت گزارش تفسیری مدیریت، جایگزین گزارش فعالیت هیات‌مدیره طبق قانون تجارت و قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که به صورت سالانه به مجمع ارایه می‌شود، نیست و باید همراه با صورت‌های مالی ارایه شود. همچنین گزارش تفسیری مدیریت، جایگزینی برای افشای اطلاعات بااهمیت طبق دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان نیست. گزارش تفسیری مدیریت، باید همراه صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 3، 6 و 9 ماهه و صورت‌های مالی سالانه ارایه شود.

مدیریت باید گزارش تفسیری مدیریت را به گونه‌ای ارایه کند که با اصول زیر سازگاری داشته باشد: الف) دیدگاه مدیریت در مورد عملکرد، وضعیت و پیشرفت واحد تجاری را ارایه کند و ب) به عنوان مکمل و متمم اطلاعات ارایه شده در صورت‌های مالی باشد.

طبق مقررات سازمان بورس، گزارش تفسیری مدیریت باید اطلاعات لازم برای استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی جهت ارزیابی عملکرد واحد تجاری و اقدامات مدیریت در ارتباط با راهبردها و برنامه‌های اعلام شده برای پیشرفت را فراهم کند. بطور مثال این نوع تفسیر به درک استفاده‌کنندگان گزارش‌های مالی از موارد زیر کمک خواهد کرد: الف) ریسک‌های واحد تجاری، راهبردهای واحد تجاری برای مدیریت ریسک‌ها و اثربخشی آن راهبردها؛ ب) چگونه منابعی که در صورت‌های مالی ارایه نشده‌اند، می‌توانند بر عملیات واحد تجاری تأثیر داشته باشند؛ پ) چگونه عوامل غیرمالی، بر اطلاعات ارایه شده در صورت‌های مالی تأثیر داشته‌اند.

کلیه ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران مکلف شدند گزارش تفسیری مدیریت را طبق این ضوابط تهیه و همراه با صورت‌های مالی که از تاریخ 09/10/1396 به بعد تهیه می‌شود، ارایه کنند. این شرکت‌ها باید اظهارنظر حسابرس خود نسبت به گزارش تفسیری مدیریت، که همراه صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای 6 ماهه و سالانه ارایه می‌شود را نیز ارایه کنند.

با همه اینها گفته می‌شود تعدادی از ناشران از معیارهای دقیق و قابل سنجشی برای نگارش گزارش‌های تفسیری استفاده نمی‌کنند و خواسته یا ناخواسته دچار تخلف می‌شوند. تعدادی نیز به موقع اطلاعات مالی خود را منتشر نمی‌کنند. در این باره وحید روشن‌قلب، رییس اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان بورس به ایسنا گفت:

در سال گذشته با توجه به پیگیری‌هایی که وجود داشت و اطلاع‌رسانی‌هایی که به اعضای هیات‌مدیره شرکت‌ها صورت گرفت، روند ارایه اطلاعات بهتر از سال ۱۳۹۶ بود و تأخیر در اطلاعات کاهش قابل ملاحظه‌ای داشت که این روند در همه اطلاعات از جمله گزارش‌های ماهانه و صورت‌های مالی شرکت‌ها هم مشهود بود.

وی درباره این مساله که هنوز تعدادی از ناشران بورسی هنوز از دستورالعمل جدید افشا آگاهی کافی ندارند و اینکه آیا اقداماتی برای افزایش دانش این ناشران دردستور کار وجود دارد، اظهار کرد: ما در سازمان بورس با همکاری بورس تهران و فرابورس ایران جلسات مستمری برای آموزش این دستورالعمل برگزار کردیم تا ناشران در جریان آخرین دستورالعمل‌ها باشند چراکه معتقدیم آموزش باید انجام شود تا صرفاً به ابلاغ این دستورالعمل‌ها بسنده نشود. جلساتی که برای بازآموزی تهیه گزارش تفسیری مدیریت برگزار می‌شود مقداری از آن جلسات است.

وی درباره اقدامات سازمان بورس در زمینه تخلف ناشران در ارایه اطلاعات صورت‌های مالی یا گزارش تفسیری مدیریت نیز گفت: اگر از جانب ناشران تخلفی ازجمله عدم افشا اطلاعات یا انتشار اطلاعاتی که قابلیت اتکا نداشته باشد، صورت گیرد، آن ناشر به معاونت حقوقی سازمان بورس ارجاع داده می‌شود و در آنجا این تخلف پیگیری می‌شود. رای‌های مختلفی در این مورد در سال‌های گذشته و امسال صادر شده است. بیش از یک سال پیش سیستم پیامک کدال راه‌اندازی شد که با آن به منظور افشای اطلاعات به مدیران شرکت یادآوری می‌شود تا اطلاعات را در موعد مقرر ارسال کنند. در صورت عدم ارسال، به منظور هشدار پیامکی به تمام اعضای هیات‌مدیره ارسال می‌شود تا اعضای هیات‌مدیره پیگیر باشند.این مسوول درباره عدم تمایل برخی ناشران به بهانه تحریم‌ها گفت: پروسه اطلاع‌رسانی به سهامداران شرکت‌ها باید انجام شود، هیچ دلیلی وجود ندارد که ناشری به این بهانه‌ها نخواهد که اطلاعات را به سهامداران دهد چرا که این اطلاعات مبنی بر تصمیم‌گیری سهامداران برای خرید و فروش سهام است.روشن‌قلب در ادامه اظهار کرد: کیفیت گزارش‌های تفسیری مدیریت ناشران بورسی و فرابورسی در حال رصد است. اوایل کار خیلی از ناشران اطلاعات زیادی از گزارش تفسیری مدیریت نداشتند و کیفیت گزارش‌ها خیلی مناسب نبود، اما به مرور با پیگیری‌هایی که کارشناسان سازمان بورس داشتند و با برگزاری کارگاه‌های آموزشی این کیفیت در حال رشد است. امیدواریم کیفیت این گزارش‌ها به حداقل‌های مناسب برسد.