پایان راه محمد مرسی

گروه جهان| «در داخل قفسی در دادگاه بیهوش شد و در بیمارستان از دنیا رفت‌و بی‌سروصدا دفن شد» این سرانجام محمد مرسی است، تنها رییس‌جمهوری غیرنظامی مصر که 2013، یک سال پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری با کودتای نظامی عبدالفتاح السیسی از قدرت برکنار شد، به زندان رفت و محاکمه شد. او در چند جلسه دادگاه گفته بود که جانش در خطر است. محمد مرسی از حزب آزادی و عدالت مصر (بازوی سیاسی جنبش اخوان‌المسلمین) سه‌شنبه در قبرستانی در منطقه مدینه‌النصر در شرق قاهره در کنار دیگر چهره‌های مهم جنبش اخوان‌المسلمین و با حضور خانواده‌اش دفن شد. الجزیره نوشته، گروه اخوان‌المسلمین که اجازه فعالیت در مصر ندارد سه‌شنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده: «برخورد سراسمیه رژیم مصر با مرگ مرسی و شتاب آنها در به خاکسپاری او در کمترین زمان ممکن، شائبه‌های زیادی را درباره دلایل مرگش ایجاد کرده است. در این شرایط لزوم کالبدشکافی و تحقیقات مستقل تشدید می‌شود.» در پی مرگ ناگهانی محمد مرسی سازمان‌های حقوق بشری خواهان تحقیقات دقیق برای روشن شدن علت مرگ او شدند. سازمان دیده‌بان حقوق بشر پس از درگذشت مرسی اعلام کرد که مرگ رییس‌جمهوری سابق مصر با توجه شرایط بد حبس دور از انتظار نبوده است. در بیانیه این سازمان در این رابطه آمده: «مرگ مرسی با توجه به اهمال‌کاری دولت برای تامین وضعیت جسمی او قابل پیش‌بینی بود.» تلویزیون دولتی مصر با استناد به‌گفته‌های پزشکان گزارش داده رییس‌جمهوری ۶۷ ساله سابق مصر به‌دلیل ابتلا به غده‌ای سرطانی تحت درمان بوده است. به‌گفته وکیل مدافع مرسی، او در زمان حبس در وضعیت جسمانی بسیار بدی قرار داشته است. او گفته: «ما چندین درخواست را برای درمان او ارایه کردیم که شماری از آنها مورد موافقت قرار گرفت و برخی نیز رد شد.» ایوان هیل تحلیل‌گر نیویورک‌تایمز هم با اشاره به بدرفتاری با زندانیان در مصر نوشته: «مرگ مرسی در جلسه محاکمه را باید در چارچوب سال‌ها انزوای نظام‌مند مقامات مصری و بدرفتاری با ده‌ها هزار نفر از بازداشت‌شدگان سیاسی درک کرد. این بدرفتاری شامل جلوگیری از دسترسی زندانیان سیاسی به مراقبت‌های بهداشتی می‌شود.»  سازمان عفو بین‌الملل نیز از شرایط حبس مرسی انتقاد کرده و از مقامات مصر خواهان انجام تحقیقاتی بی‌طرفانه، اساسی و شفاف برای روشن شدن جزییات مرگ او شد. خبرگزاری آلمان به نقل از یک رسانه مصری گزارش داده که سکته قلبی دلیل مرگ مرسی بوده است. دادستانی کل مصر هم اعلام کرده که بر بدن مرسی نشانه‌هایی از جراحات و مصدومیت وجود نداشته است. خبرگزاری فرانسه گزارش داده که مرسی در حضور اعضای خانواده‌اش در آرامگاهی در شرق قاهره به خاک سپرده شده است. احمد محمد مرسی فرزند مرسی نیز در صفحه فیس‌بوکش نوشته که مقام‌های امنیتی اجازه ندادند تا جسد پدرش در آرامگاه خانوادگی واقع در دلتای نیل دفن شود. وزارت خارجه امریکا اعلام کرده که گزارش‌ها درباره درگذشت مرسی را بررسی می‌کند اما در حال حاضر نمی‌تواند در این باره اظهارنظر کند. رجب طیب اردوغان رییس‌جمهوری ترکیه، نیز در واکنش به مرگ مرسی به‌شدت از عبدالفتاح السیسی رییس‌جمهوری مصر، و کشورهای عضو اتحادیه اروپا انتقاد کرده است. اردوغان که حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری او نیز برآمده شاخه‌ای از اخوان‌المسلمین به شمار می‌رود، گفته: «سیسی ستمگر از طریق کودتا و غصب حکومت و زیرپا گذاشتن دموکراسی و کنار گذاشتن مرسی، روی کار آمد و حدود ۵۰ شهروند مصری را اعدام کرد. تاریخ هرگز به طاغوتیانی که مرسی را از طریق زندانی کردن و تهدید به اعدام به قتل رساندند رحم نخواهد کرد. مرگ مرسی نماد ظلم به او و ملتش است. از نظر ما مرسی شهیدی است که حیاتش را در راه قضیه‌ای که به آن ایمان داشت، صرف کرد.» روابط مصر و ترکیه در پی کودتای نظامی عبدالفتاح السیسی علیه مرسی بطور کامل قطع شد. مرسی 20 اوت 1951 در روستای العدوه در استان الشرقیه به دنیا آمد. مرسی 1975 میلادی موفق به دریافت مدرک لیسانس مهندسی از دانشگاه قاهره شد و سپس در 1978 مدرک فوق‌لیسانس خود را در رشته مهندسی مواد از همین دانشگاه اخذ کرد. او مدتی را در دانشکده مهندسی دانشگاه قاهره، دانشگاه الزقازیق، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، دانشگاه کالیفرنیا و دانشگاه الفاتح در طرابلس لیبی تدریس کرد. مرسی اواخر 1979 به‌عضویت جماعت اخوان‌المسلمین در آمد و در بخش سیاسی این جماعت که در 1992 تأسیس شد فعالیت کرد. ارتش مصر در روزهای پس از کودتا 2013 صدها نفر از هواداران مرسی رییس‌جمهوری اسلام‌گرای سرنگون شده را در قاهره و اسکندریه قتل‎عام کرد. برخی منابع شمار کشته‌شدگان را تا هزاران تن اعلام کرده‌اند. مرسی خود نیز در دادگاه‌های برگزار شده پس از کودتا در شش پرونده مختلف محاکمه شد. از این میان حکم چهار پرونده وی صادر شده و روند محاکمه در دو پرونده دیگر در جریان بود.