دو عامل فروافتادن در بازار پایه
معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران دلایل اخراج شرکت‌ها از بورس و فرابورس و انتقال آنها به بازار پایه را تشریح کرد. مجید نوروزی در مورد مهم‌ترین دلیل اخراج شرکت‌های بورسی و فرابورسی به بازار پایه گفت: مهم‌ترین دلیل ساختار نامناسب مالی شرکت‌ها است که منجر به زیان انباشته بر اساس ماده 141 قانون تجارت می‌شود و سایر موارد مانند اوضاع نامناسب اقتصادی شرکت‌ها نیز در این امر دخیل است، اما ساختار نامناسب مالی تنها عامل تصمیم‌گیری در مورد اخراج یک شرکت از بورس به شمار نمی‌رود. معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران در گفت‌وگو با فارس افزود: وقتی یک شرکت به لحاظ اطلاع‌رسانی ضعف داشته باشد، با وجود شرایط مختلف اخراج آن از بورس صورت می‌گیرد و عدم ارایه اطلاعات مالی به بازار سرمایه که مهم‌ترین دلیل ورود یک شرکت به بورس به شمار میرود، وقتی این شرایط را از دست بدهد، پذیرش آنها لغو شده و به بازار پایه منتقل می‌شوند. وی گفت: شرط اولیه پذیرش هر شرکت در بازار بورس یا فرابورس این است که باید به سمت شفاف‌سازی حرکت کند و هدف اصلی شفافیت هم تعیین معیار روشنی برای گمانه زنی در مورد قیمت سهام به دست آورد. نوروزی همچنین ساختار مالی شرکت‌ها را عامل مهمی دانست که اگر یک شرکت شرایط اولیه و ساختار مالی مناسب نداشته باشد و زیان انباشته قابل توجه داشته باشد، از بازار بورس یا فرابورس اخراج می‌شود.
معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران در مورد اینکه معیار زیان انباشته برای اخراج یک شرکت باید چقدر باشد؟ گفت: اگر یک شرکت حقوق صاحبان سهام را رعایت نکند و نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌های شرکت از یک حداقلی کمتر باشد، اخراج می‌شود. به گفته نوروزی، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی شرکت در تابلوی دوم و تابلوی اول بورس فرق می‌کند و از 15 درصد تا 25 درصد در نوسان است.
وی همچنین افزود: شرکت‌هایی که سهام شناور مناسبی ندارند که این کار منجر به سفته‌بازی می‌شود و در مجموع شرایط مختلفی برای یک شرکت اگر به وجود آید، باعث می‌شود که از تابلوی اصلی اخراج شود. نوروزی همچنین حجم اندک سرمایه و وجود بازیگران متعدد روی قیمت سهام را از شرایط حضور یک شرکت در بازار پایه دانست و گفت: باید قیمت سهام یک شرکت منطقی باشد و اگر یک شرکت بخواهد برای برگشت دوباره به تابلوی اصلی بورس تلاش کند، باید مجدداً شرایط پذیرش شرکت در بورس را احراز کند، از جمله این شرایط می‌توان به سابقه سودآوری یک شرکت یا وجه نقد حاصل از عملیات اصلی شرکت در یک دوره مالی اخیر باید مثبت باشد. معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران در توضیح این نسبت گفت: وجه نقد حاصل از عملیات در یک شرکت عبارت از این است که درآمدی از محل کسب و کار شرکت به وجود آید و تداوم داشته و رشد کند، مثلاً اگر یک شرکت وجه نقد خود را از فروش یک زمین یا ساختمان به دست آورد، این وجه نقد عملیاتی نیست و پایدار نخواهد ماند، بلکه اگر این وجه نقد از محل فروش محصول تولیدی آن شرکت باشد، به این منبع درآمد یک منبع پایدار و عملیاتی می‌گویند. وی با بیان اینکه شرایط بازار فرابورس نسبت به بورس تهران سهل‌گیرانه‌تر است، گفت: معیار شرکت‌های بورسی نسبت به فرابورس بالاتر است و این مفهومی که در پشت این درآمد عملیاتی نهفته، مفهوم ریسک است. اگر یک شرکت زیان انباشته دارد یعنی در اثر عملیات شرکت طی 2 تا 3 سال زیان حاصل شده باشد، این یعنی زیان انباشته شده است.
نوروزی با تأکید بر اینکه صورت‌های مالی حسابرسی شده ملاک قضاوت در مورد یک شرکت به شمار میرود، گفت: برای اطمینان حداقلی از صورت‌های مالی منتشر شده یک شرکت باید صورت‌های مالی حسابرسی شده ارایه شود، در حالی که ترازنامه یک شرکت فقط می‌گوید وضع شرکت چگونه است و سود و زیان چه مقدار بوده است.
معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران به عنوان مثال گفت: اگر یک شرکت خودرویی، زمینی فروخت و درآمد آن را جزو درآمدهای شرکت آورد، این درآمد عملیاتی نیست، برای سال‌های بعد می‌خواهد چه کند و این تداوم ندارد و نسبت به جریان نقدینگی صندوق باید صورت جریان وجوه نقد یا عملیاتی و قابل اتکا باشد. همچنین سود پرداختی به سهام یک شرکت چه مقدار بر اثر عملیات اصلی شرکت بوده و منبع پایدار داشته است. وی همچنین خبر داد، شرکت کارگزاری و پذیرش سامانه تحت وب طراحی می‌شود که کل فرآیندهای شرکت‌های کارگزاری در آن سامانه ثبت خواهد شد و ارایه اطلاعات فیزیکی حذف می‌شود، بنابراین سرعت انتشار اطلاعات مالی شرکت‌ها بالا میرود و فرآیندها بهتر می‌شود. اینها گلوگاه‌هایی است که طی زمان قابل توجه قرار می‌گیرد و همچنین درخواست کارگزاری‌ها برای معاملات در این سامانه رصد می‌شود.
