پل مستحکم میان سرمایه‌های کوچک و استارتاپ‌ها

گروه بورس|

تامین مالی جمعی، یکی از مهم‌ترین روش‌هایی است که با توجه به انقلاب نوظهور استارتاپ‌ها، در عرصه بین‌الملل به عنوان راهی کم هزینه و کم‌دردسر برای تامین مالی طرح‌ها و ایده‌های استارتاپی شناخته می‌شود. اما در ایران، به دلیل آنکه مقررات‌گذاری مالی، شرایط بسیار پیچیده‌ای دارد و در این حوزه، قانونگذار نتوانسته بود همگام با تغییرات بین‌الملل راهی برای ایجاد قوانین و مقررات در این بخش ایجاد کند، ‌پلتفرم‌های تامین مالی جمعی، تاکنون یا در بخش خیریه توانسته‌اند فعال باشند یا موفقیت‌آمیز عمل نکردند.

اما اخیرا به شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و تامین مالی و سبدگردانی، اجازه تامین مالی جمعی داده شده است. به همین منظور، محمدرضا معتمد، مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار از مزایای تامین مالی جمعی سخن گفت و ابراز داشت: مطابق با مصوبه هیات‌مدیره سازمان که در تاریخ ۸ اسفند ماه ۹۷ ابلاغ شده است، شرکت­‌های تأمین سرمایه، کارگزاری و شرکت­‌هایی که موضوع فعالیت اصلی آنها سبدگردانی یا مشاور سرمایه‌گذاری است مجاز به فعالیت به در زمینه تامین‌مالی‌جمعی هستند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه دسترسی به سرمایه‌گذاران بیشتر یکی از مهم‌ترین مزایای این نوع تامین مالی برای استارتاپ‌هاست، گفت: با توجه به این موضوع که تامین مالی جمعی در بستر الکترونیکی صورت می­‌گیرد، مخاطبین زیادی با طرح­‌ها آشنا می‌­شوند و استارتاپ‌ها می‌توانند سرمایه‌گذاران بیشتری را جذب کنند.

وی به دیگر مزیت این نوع تامین مالی اشاره کرد و افزود: گسترش بازاریابی یکی دیگر از مزیت‌های تامین مالی جمعی است که از این طریق استارت آپ­‌ها می‌توانند به کمک شبکه‌های اجتماعی، خبرنامه‌های ایمیلی و دیگر تاکتیک‌های بازاریابی آنلاین، کمپین‌ خود را به اشتراک بگذارند و آن را ارتقا دهند.

معتمد در ادامه «افزایش اعتبار» را از ویژگی‌های برجسته این نوع تامین مالی عنوان داشت و تاکید کرد: استارتاپ‌ها با ارایه‌ طرح خود به تعداد مخاطبین بسیار زیاد، فرصت بسیار خوبی برای افزایش اعتبار و اصلاح پیشنهادهایشان فراهم می‌کنند. زمانی که سرمایه‌گذاران بالقوه به طرح آن­­ها علاقه‌مند می‌شوند و سوال می‌پرسند، استارتاپ‌ها طرح خود را تکمیل می‌کنند و تمایل سرمایه‌گذاران برای خرید محصولات‌شان را افزایش می‌دهند. مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس، افزایش کارایی را از دیگر مزایای تامین مالی جمعی برشمرد و در این‌خصوص متذکر شد: استارتاپ‌‌ها می‌توانند یک پروفایل جامع بسازنند تا همه‌ سرمایه‌گذاران بالقوه به آن دسترسی داشته باشند و مجبور نباشند هریک از آنها را به‌صورت مجزا دنبال کنند. در نتیجه به‌ جای چاپ کردن مدارک، تالیف مکتوبات و به ‌روز ‌رسانی آنها به‌صورت دستی، می‌توانند همه‌چیز را به‌صورت آنلاین و با قابلیت دسترسی بیشتری ارایه کنند.

وی در سوی دیگر با اشاره به مزایای این روش تامین مالی برای سرمایه‌گذاران گفت: آشنایی سریع با تعداد فراوانی از ایده‌ها به‌ویژه در زمینه کسب‌ و کارهای نوپا و استارتاپ‌‌ها، مشارکت آسان در طرح‌­ها و استارتاپ ‌ها، اطمینان از تزریق وجوه سرمایه­‌گذاری شده در طرح و استارت آپ انتخاب شده از مهم‌ترین فواید تامین مالی جمعی برای سرمایه‌گذاران است.

به گزارش سنا، معتمد در نگاهی تخصصی‌تر به موشکافی مقوله ریسک و بازگشت سرمایه در تامین مالی پرداخت و گفت: در تامین مالی جمعی تمامی ریسک­‌های مرتبط با طرح، اعم از ریسک عدم بازگشت سرمایه، ریسک زیان یا ریسک عدم نقدشوندگی گواهی مشارکت، مربوط به سرمایه‌گذار است و مطابق با ماده ۳۰ دستورالعمل تامین مالی جمعی عامل موظف است ریسک‌های مربوط به طرح را از طریق سکو به اطلاع تأمین‌کنندگان برساند و ترتیباتی اتخاذ کند تا هر تامین‌کننده پیش از اقدام به مشارکت در طرح، آگاهی خود را از ریسک‌های مذکور اعلام کند. مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به ماده ۹ دستورالعمل تامین مالی جمعی، یادآور شد که حداکثر مقدار قابل تأمین از طریق سکو برای هر طرح ۲۰میلیارد ریال است، به همین دلیل، تامین مالی جمعی برای طرح‌های کلان کاربردی ندارد و تنها روی استارتاپ‌ها و طرح‌های کوچک متمرکز است.

معتمد در سوی دیگر تامین مالی جمعی را یک روش بسیار مناسب برای افزایش میزان اشتغالزایی در کشور دانست و بیان داشت: نظر به اینکه عمده طرح‌های اشتغال­زا نیاز به مبالغ بسیار زیاد ندارد و با توجه به اینکه بسیاری از کسب و کارهای کوچک و استارت آپ‌ها می­ تواند مبالغ مورد نیاز خود را با استفاده از این شیوه تامین مالی فراهم کنند، قطعا این شیوه تامین مالی کمک بسیار زیادی به توسعه کسب و کارها و اشتغال‌زایی می‌کند. مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس به نقش فرابورس در این نوع تامین مالی تاکید کرد و افزود: فرابورس با ایفای نقش اجرایی، نظارتی و نقش تسهیل‌کننده خرید و فروش اوراق مشارکت تامین مالی جمعی، نقش ­های اساسی را در تامین مالی جمعی ایفا می‌کند.

   سکوی پرواز استارتاپ‌ها

تامین مالی صنایع بزرگ، کوچک و متوسط همواره یکی از چالش‌های اساسی کشور بوده و البته تامین مالی کارآفرینان و استارتاپ‌ها به مراتب پیچیده‌تر و چالش‌برانگیزتر است.

مدیرعامل تامین سرمایه نوین با بیان این مطلب گفت: یکی از رهیافت‌های جالب در خصوص تامین مالی کسب و کارهای کارآفرینانه و استارت آپ‌ها، تامین مالی جمعی (Crowdfunding) است که پیشینه آن به بیش از یک دهه می‌رسد. این روش مدرن تامین مالی، همگام با پیشرفت و توسعه فناوری‌های نوین اطلاعات و ارتباطات، توسعه‌یافته است. ولی نادی قمی اظهار داشت: این روش مردم نهاد در بستر اینترنت و از طریق پلتفرم‌های ایجاد شده برای تامین مالی جمعی اقدام به جمع‌آوری منابع در قالب اهدا (گلریزان)، وام، پاداش و مشارکت می‌کند و این روش‌های مختلف تامین مالی جمعی (اهدا، وام، پاداش، مشارکت) مشخص می‌کند که تامین‌کنندگان منابع، پول مورد نیاز جهت راه‌اندازی یا توسعه یک کسب را در چه قالبی به متقاضیان وجوه پرداخت می‌کنند.

این کارشناس بازار سرمایه، دشوارترین روش تامین مالی جمعی را روش مشارکت دانست و گفت: در این روش، مشکلات مربوط به اطلاعات نامتقارن مجریان طرح و تامین‌کنندگان وجوه و تضاد منافع بالقوه بین آنها و سایر موضوعات، انجام کار را سخت می‌کند.

وی با بیان اینکه طی یک دو سال اخیر موضوع تامین مالی جمعی در ایران مطرح شده و شورای عالی بورس دستورالعمل تامین مالی جمعی را مصوب کرده است، افزود: براساس ماده ۲ این دستورالعمل مدل تامین مالی به صورت مشارکت است. ارکان اصلی و محوری تامین مالی جمعی در این دستورالعمل عامل، پلت‌فرم و ناظر (فنی / مالی) است.

نادی قمی توضیح داد: عامل در تامین مالی جمعی می‌تواند نهاد مالی دارای مجوز یا غیر نهاد مالی باشد که وظیفه جمع‌آوری وجوه را به عهده دارد و در قبال این خدمت کارمزد می‌گیرد.

وی افزود: اگر غیر نهاد مالی بخواهد به عنوان عامل فعالیت کند باید پس از اخذ مجوز از کارگروهی که به منظور اعطای مجوز چنین فعالیتی تشکیل شده است با یک نهاد مالی قرارداد منعقد کند. همچنین برای تامین مالی جمعی به پلتفرم (سکو) احتیاج است که سکوها نیز باید مجوز فعالیت خود را از کارگروه مندرج در دستورالعمل مذکور دریافت کنند.

 مدیرعامل تامین سرمایه نوین، با اشاره به اینکه این شیوه تامین مالی در دنیا به سرعت در حال گسترش است، اظهار داشت: اما با توجه به روحیه ریسک‌پذیری پایین عرضه‌کنندگان وجوه و نیز مدت زمان لازم برای تدوین دستورالعمل‌ها، این شیوه هنوز در ایران رایج نشده است.

نادی قمی ادامه داد: با توجه به میزان اشتغالزایی که استارتاپ‌ها در اقتصاد کشور‌ها به وجود می‌آورند، طرح‌های تامین مالی آنها نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی یادآور شد: عمدتاً تامین مالی جمعی برای تامین مالی استارتاپ‌ها کاربرد دارد و این مقوله ریسک بالایی دارد، لذا انتظار بازدهی بالایی را نیز ایجاب می‌کند.