خرید روزانه یک اتوبوس با درآمد پارک حاشیه‌ای
عباس ریاضت
کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری
بحث پارک حاشیه‌ای و اخذ هزینه پارک توسط پارکبان‌ها چند سالی است که در اخبار شنیده می‌شود. البته این هزینه چه از طریق پارکبان‌ها و چه از طریق شهرداری اخذ شود، برای مردم فرقی ندارد و این مردم هستند که باید هزینه را بپردازند.این پروژه برای شهرداری تهران بسیار درآمدزا خواهد بود اما مشکلی از ترافیک تهران حل نخواهد کرد زیرا ما همیشه شاهد پارک حاشیه‌ای بوده‌ایم و مردم به دلیل کمبود پارکینگ مجبور هستند خودرو خود را در کنار خیابان پارک کنند اگر از همین افراد بپرسیم چرا از خودروی شخصی برای مراجعه به سرکار یا انجام کار‌های شخصی استفاده می‌کنید در پاسخ به بی‌کیفیت بودن حمل و نقل شهری اشاره می‌کنند.
باید دید وظیفه مدیریت شهری چیست و هدف آن کدام است. یکی از وظایف مدیریت شهری کاهش ترافیک و آلودگی هوا و در نتیجه افزایش کیفیت زیست شهری است. ما عادت کرده‌ایم همیشه حرف‌مان را به روز جریمه به شهروندان بگوییم و کمتر از سیاست‌های تشویقی استفاده کرده‌ایم ولی تجربه نشان داده که ایرانیان زیر بار حرف زور نمی‌روند و به همین دلیل اکثر سیاست‌های مدیریت شهری و قوانین مدنی، اجتماعی و حتی فرهنگی در کشور با موفقیت اجرا نمی‌شوند و اکثر شهروندان به صورت سلیقه‌ای قوانین را اجرا می‌کنند و مراقب این هستند که از دید دوربین‌ها و قانون فعلی مخفی بمانند و پیوسته احساس می‌کنند مجرم هستند. متاسفانه اگر بخواهیم مردم را با وزنه تمامی قوانین کشور بسنجیم، اکثر مردم از دید قانون مجرم هستند و در روز حداقل یک یا دو کار خلاف قانون انجام می‌دهند. آیا چنین قوانینی درست است؟آیا شخصی که به دلیل بی‌کیفیت بودن اتوبوس‌ها و گرم بودن هوا و نداشتن کولر و نبود مسیر ویژه و خلوت برای اتوبوس‌ها مجبور است با خودروی خود تردد کند و به دلیل نبود پارکینگ مجبور است در حاشیه خیابان پارک کند باید چندین بار هزینه طرح ترافیک و طرح آلودگی هوا و هزینه پارک حاشیه‌ای بپردازد؟ و اگر نپردازد باز هم جریمه شود؟ آیا نباید سیستم مدیریت شهری جریمه شود؟ آیا هزینه این کوتاهی‌ها را نباید مسوولان بپردازند؟ چرا ما همیشه مردم را مقصر می‌دانیم و هزینه را از مردم طلب می‌کنیم؟
اگر این پروژه را یک‌پروژه در راستای هوشمندسازی شهر بدانیم باید توجه داشته باشیم که برای همه افراد قابل فهم و قابل استفاده باشد. هم‌اکنون بسیاری از افراد دارای گوشی هوشمند نیستند یا توانایی استفاده از گوشی هوشمند را ندارند یا از گوشی‌های با سیستم عامل ios استفاده می‌کنند که به دلیل تحریم‌ها نتوانسته‌اند نرم افزار تهران من را نصب کنند. حال سوال اینجاست که تکلیف این دسته از افراد چیست؟ چگونه باید به این افراد آموزش استفاده از بارکد پارک حاشیه‌ای را داد؟ از کجا باید بدانند این خیابان دارای پارک حاشیه‌ای هوشمند است؟ سود مردم در این پروژه چیست؟
مشکل اینجاست که قبل از اجرای هر طرح باید کلیه مشکلات آن در سناریو‌های مختلف بررسی و مشکلات آن برطرف شود. برای مثال باید تکلیف خودروهایی که به صورت دوبل پارک می‌کنند مشخص شود. تکلیف خودروهایی که ساکن آن محل و خیابان هستند و جلوی درب منزل خود پارک می‌کنند نیز همین طور. یا خودروهای شخصی که در آژانس کار می‌کنند و مجبور هستند ساعت‌های زیادی منتظر تماس مسافر بمانند یا کارمندان شیفتی ادارات که به دلیل گرانی خانه مجبور به کوچ به شهرک‌های اطراف تهران شده‌اند و برای رفت و آمد در ساعات پایانی شب و بامداد باید با خودروی خود تردد کنند و مجبورند ساعاتی از روز در خیابان نزدیک اداره پارک کنند. آیا قبل از اجرای این پروژه برداشت‌های میدانی و رفتار سنجی اجتماعی مناسب توسط متخصصان انجام شده است؟.
پیشنهاد می‌کنم قبل از اجرای این طرح، نقشه جامع سیستم حمل و نقل عمومی آن منطقه بر اساس میزان سفرهای شهروندان مورد باز بینی قرار گیرد . سپس از ناوگان حمل و نقل عمومی به روز و با کیفیت استفاده شود و سعی کنیم در نظرسنجی‌های مختلف، نظر مردم را جویا شویم و آخرین تغییرات را طبق سلیقه و نظر مردم اعمال کنیم. بدین‌ترتیب خود به خود حجم عظیمی از تردد خودروهای شخصی کاسته می‌شود و مردم از سیستم حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند. در این صورت است که مردم و ساکنان، تغییرات را به نفع خود احساس می‌کنند و می‌دانند که هزینه پارک حاشیه‌ای برای بالابردن کیفیت اتوبوس‌های شهری و حمل و نقل عمومی در محل خودشان صرف می‌شود یعنی کسانی که در حاشیه خیابان پارک می‌کنند و از فضای عمومی برای پارک خودرو خود استفاده می‌کنند، در اصل در حال پرداخت هزینه ارتقای کیفیت و نگهداری حمل و نقل عمومی آن محل هستند. با یک محاسبه ساده اگر در هر ۱۰۰۰ متر حدود ۶۰۰ خودرو در حاشیه خیابان پارک کنند و به ازای هر ساعت ۷۰۰ تومان از خودرو‌ها دریافت شود، میزان دریافتی شهرداری برای هر ساعت حدود ۴۲۰ هزار تومان خواهد شد. یعنی در ساعات اوج ترافیک از ساعت ۷ صبح تا ۱۰ شب، حداقل ۶ میلیون تومان برای شهرداری درآمد خواهد داشت. برای هر یک کیلومتر ۶ میلیون تومان در روز درآمد خوبی برای شهرداری خواهد بود. اگر قیمت هر اتوبوس را ۵۰۰ ملیون تومان درنظر بگیریم و در سطح یک‌محله فقط ۸۰ کیلومتر پارک حاشیه‌ای داشته باشیم، هر روز می‌توان یک اتوبوس جدید BRT خرید!
