باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی چگونه رونق می‌گیرند؟
با وجود تصویب قانون الگوی کشت در سال ۸۸ و پیگیری‌های متعدد نمایندگان مجلس از وزیر جهاد کشاورزی مبنی بر ارایه ادله لازم برای اجرا نشدن این مصوبه به عنوان یکی از اسناد بالادستی، همچنان شاهد قصور این وزارتخانه در تدوین برنامه‌های متناسب با اجرای این قانون در استان‌های مختلف هستیم.
در شرایطی که کشور با چالش بحران آب دست و پنجه نرم می‌کند و زنگ کسری مخازن آب‌های زیر زمینی به صدا در آمده است، اجرای الگوی کشت می‌تواند مرهمی مناسب بر عطش زمین و سازگاری با کم آبی باشد که متاسفانه وزارت جهاد کشاورزی به این موضوع توجهی نداشته است.
با توجه به آنکه همه ساله در بازار محصولات کشاورزی به سبب رعایت نشدن الگوی کشت با مشکلات متعددی اعم از مازاد تولید کشاورزان یا کمبود عرضه در بازار روبرو هستیم، از این رو جای طرح این سوال است که مسوولان امر تا چه زمانی می‌خواهند به موضوع تنظیم بازار بی‌تفاوت باشند و نوسانات بازار را بر گردن عوامل طبیعی نظیر سیل، تگرگ، سرمازدگی و گرمازدگی و ... بیندازند.
حال به سراغ مسوولان ذی ربط می‌رویم تا از آخرین وضعیت مصوبه الگوی کشت به عنوان یکی از اسناد بالادستی و تاثیر اجرای آن بر تنظیم بازار، بهره وری بهینه از منابع پایه و افزایش بهره وری با خبر شویم:
نوسان قیمت محصولات کشاورزی در سایه بی‌توجهی وزارت جهاد کشاورزی
علی خان محمدی مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با انتقاد از اجرا نشدن مصوبه الگوی کشت به عنوان یکی از اسناد بالادستی وزارت جهاد کشاورزی اظهار کرد: با وجود آنکه الگوی کشت در سال ۸۸ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، اما این طرح تنها به صورت پایلوت در چند استان اجرا شده است.
وی افزود: با وجود گذشت چند سال از تصویب مصوبه الگوی کشت، جای طرح این سوال است که دلیل اجرا نشدن این مصوبه در تمامی استان‌های کشور چیست؟
خان محمدی با بیان اینکه امکان اجرای مصوبه الگوی کشت از سوی مسوولان دولتی وجود ندارد، گفت: این در حالی است که دولت برای تشکل‌ها این ارزش را قائل نشد تا این موضوع را به آنها واگذار کند.
مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی با اشاره به اینکه وزارت جهاد کشاورزی در اجرای قانون الگوی کشت کوتاهی کرده است، بیان کرد: با توجه به آنکه نظارت بر اجرای قانون بر عهده نمایندگان مجلس است، از این رو انتظار می‌رفت که مسوولان و مقامات ذی ربط این وزارتخانه را به استیضاح بکشد تا دلایل اجرا نشدن این مصوبه را پاسخگو باشند.
وی با اشاره به اثرات سوء اجرا نشدن الگوی کشت در استان‌ها افزود: مشکلاتی نظیر افزایش یک‌باره قیمت سیب‌زمینی، پیاز و دیگر محصولات میوه و صیفی در بازار، هجوم کشاورزان به کشت یک محصول خاص و هدر رفت منابع پایه از جمله معضلات اصلی اجرا نشدن الگوی کشت در بخش کشاورزی به شمار می‌رود، در حالی که با اجرای این قانون و تولید برنامه‌ریزی شده براساس سرانه مصرف داخل، میزان صادرات و اقلیم‌های متفاوت دیگر شاهد هدر رفت منابع پایه، زحمت کشاورزان و برهم خوردن تعادل بازار نبودیم.
این مقام مسوول ادامه داد: با وجود آنکه مجلس شورای اسلامی همه روزه قوانین متعددی را وضع می‌کند، اما متاسفانه نظارتی بر اجرای قانون نداشته و همین امر سبب بروز معضلات جدی در این بخش شده است.
خان محمدی با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی تنها به دنبال ارایه آمار است، افزود: این در حالی است که با اجرای الگوی کشت دیگر نگران حوادث و رویداد‌های طبیعی نظیر سیل، سرمازدگی، گرمازدگی، تگرگ و... همانند دیگر کشور‌های دنیا نخواهیم نبود.
مدیرعامل مجمع ملی نخبگان کشاورزی در پایان با بیان اینکه کشور ما توجه چندانی به مدیریت و استفاده بهینه از منابع آب و خاک ندارد، تصریح کرد: تا زمانی که الگوی کشت در کشور اجرا نشود، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان همچنان در حاشیه زیان هستند و تنها عده‌ای دلال و سرمایه‌گذار سود می‌برند، درحالی که اجرای الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی و جغرافیایی هر منطقه در بهره وری آب، مدیریت برنامه و استفاده بهینه از منابع آب و خاک تاثیر بسزایی دارد.
قصور در اجرای قانون الگوی کشت
عباس پاپی‌زاده عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از بی‌توجهی وزارت جهاد کشاورزی به قانون الگوی کشت اظهار کرد: با وجود آنکه الگوی کشت از جمله قوانینی است که به سبب تنظیم‌کننده تولید و مصرف در آیین بالادستی به آن اشاره شده، وزارت جهاد کشاورزی در اجرای آن کوتاهی کرده است.
وی با اشاره به اینکه اجرای الگوی کشت بر عرضه و تقاضا و تنظیم بازار محصولات کشاورزی نقش بسزایی دارد، افزود: اگرچه تکلیف اجرای این قانون بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است، اما مسوولان این وزارت خانه به دلیل نبود انگیزه لازم برای تدوین برنامه میان مدت و بلندمدت، در اجرای آن سهل انگاری می‌کنند. پاپی‌زاده ادامه داد: اگر وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید، الگوی کشت را در تمامی استان‌های کشور اجرا می‌کرد، دیگر شاهد مازاد تولید روی دست کشاورزان نبودیم.
به گفته وی، با وجود گذشت چند سال از مصوبه الگوی کشت، با معضلات متعددی همچون مازاد یا کاهش تولید محصولات کشاورزی ناشی از اجرا نشدن این قانون در کشور روبرو هستیم که همین امر موجب شده تا برخی از نیاز کشور را از طریق واردات تامین کنیم.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه اجرای قانون الگوی کشت مستلزم برنامه‌ریزی مسنجم است، بیان کرد: اجرای قانون الگوی کشت از آمایش سرزمین شروع می‌شود. به عنوان مثال وزارت جهاد کشاورزی در مرحله اول در حوزه نهاده‌های مورد نیاز باید بحث آب و خاک و سپس شرایط اقلیمی را بررسی کند و متناسب با شرایط هر منطقه برنامه کشت را در اختیار کشاورزان قرار دهد.
وی ایجاد بانک اطلاعاتی در وزارت جهاد کشاورزی را امری ضروری دانست و گفت: با ارایه اطلاعات لازم به کشاورزان این امکان وجود دارد که آنها را به سمت و سوی تولید محصولات مورد نیاز سوق دهیم که درنهایت این امر از ازدیاد تولید روی دست کشاورزان و خروج بی‌رویه ارز جلوگیری می‌کند.
به گفته پاپی زاده، در برخی سال‌ها تولید در برخی محصولات صیفی به قدری بالاست که به سبب عدم صرفه اقتصادی، کشاورز مجدد آن را شخم می‌زند و به داخل زمین می‌برد که این امر بیانگر هدر رفت منابع پایه و دسترنج کشاورزان است.
این مقام مسوول برهم خوردن تعادل بازار محصولات کشاورزی را از مهم‌ترین اثرات سوء اجرا نشدن الگوی کشت در کشور برشمرد و گفت: این درحالی است که با ایجاد بانک اطلاعاتی به سبب ارایه آمار و اطلاعات صحیح به کشاورزان دیگر شاهد کشت بی‌رویه و کاهش سطح زیر کشت محصولات نیستیم که بتواند تنظیم بازار را تحت تاثیر خود قرار دهد.
وی با انتقاد از اجرا نشدن قانون الگوی کشت در پی تذکرات مختلف به وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: با وجود آنکه بار‌ها از وزیر جهاد کشاورزی درخواست کردیم تا دلایلشان را پیرامون اجرا نشدن الگوی کشت مطرح کنند و در سال ۹۲، وزیر جهاد نیز پیرامون همین موضوع استیضاح شدند، اما متاسفانه تاکنون برنامه‌ای در خصوص این قانون ارایه نکردند.
اهمیت اجرای الگوی کشت در تعادل بازار محصولات
عنایت‌الله بیابانی قائم‌مقام خانه کشاورز با انتقاد از تاخیر وزارت جهاد کشاورزی در اجرای قانون الگوی کشت اظهار کرد: براساس مصوبه الگوی کشت، وزارت جهاد کشاورزی باید ساختاری را برای کشاورزان برحسب شرایط منطقه تعیین کند چرا که منافع حاصل از این امر به جیب تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌رود. وی با اشاره به اینکه پذیرش الگوی کشت برای کشاورزان مشکل است، افزود: این درحالی است که با اجرای الگوی کشت باید فرهنگ‌سازی مناسبی صورت گیرد تا کشاورزان طبق برنامه اقدام به تولید کنند. بیابانی ادامه داد: با توجه به تنوع آب و هوایی استان‌های مختلف، ساختار کشت باید براساس توانمندی‌ها و نیازهای هر منطقه تعیین شود. به گفته قائم‌مقام خانه کشاورز، وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تولید باید اطلاعات لازم در خصوص الگوی کشت را متناسب با شرایط منطقه در اختیار کشاورزان قرار دهد تا تولیدکنندگان در مواقع مختلف بتوانند از این آمار و ارقام استفاده کنند. وی در پایان با بیان اینکه اجرای الگوی کشت در تنظیم بازار محصولات کشاورزی نقش بسزایی دارد، تصریح کرد: با اجرای الگوی کشت، کشاورزان به سبب داشتن اطلاعات کافی، تولیدات خود را متناسب با نیاز بازار داخلی و صادراتی انجام می‌دهند که این امر در جلوگیری از هدر رفت منابع پایه، دسترنج کشاورزان و تعادل بازار نقش بسزایی دارد.
