چرا ظریف را تحریم نکردند
پس از انتشار فهرست تازه تحریم‌های امریکا علیه مسوولان ارشد جمهوری اسلامی ایران، مقامات کاخ سفید از تحریم قریب الوقوع «محمدجواد ظریف» خبر دادند. این در حالی است که وزیر امور خارجه دیروز به نیویورک سفر کرد. نگاهی به فضاسازی‌های رسانه‌ای اخیر دلایل انصراف کاخ سفید از تحریم ظریف را نمودار می‌سازد. به گزارش ایرنا، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست شورای اقتصادی- اجتماعی سازمان ملل متحد وارد نیویورک شد. رسانه‌های امریکایی در این باره مدعی شدند که با وجود اصرار وزارت خزانه داری این کشور برای تحریم ظریف، «مایک پمپئو» همتای امریکایی وی با این اقدام مخالفت کرده و ویزای دیپلماتیک وزیر امور خارجه ایران با نظر پمپئو صادر شده است. خبرگزاری «رویترز» در این باره به نقل از دو منبع ناشناس نوشت «تحریم ظریف می‌توانست حاوی این پیام باشد که امریکا در پی انزوای بیشتر تهران و بستن همه منافذ دیپلماتیک در مناسبات با جمهوری اسلامی ایران است.» با وجود حضور ظریف در اجلاس وزیران سازمان ملل متحد و خودداری وزارت امور خارجه امریکا از اقدامی به‌شدت نامتعارف و متضاد با پروتکل‌های میزبانی این کشور از نمایندگان واحدهای ملی در سازمان ملل، پمپئو در گفت‌وگوهای رسانه‌ای اخیر خود کوشیده است ریسمان فشار حداکثری و حملات مکرر تبلیغاتی علیه ایران را از کف ندهد. وی گفته محدوده حضور ظریف در نیویورک تنها حدفاصل ساختمان سازمان ملل و مقر حضور هیات ایرانی و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خواهد بود و به دلیل اینکه دیپلمات‌های امریکایی حق تردد و حضور در ایران را ندارند باید شرایطی مشابه نیز ایجاد شود. وی همچنین گفت که ظریف از امکان گفت‌وگو با رسانه‌های امریکایی برای اهداف تبلیغاتی جمهوری اسلامی ایران بهره می‌جوید و وی نیز خواستار امکانی مشابه است. اوایل ماه جاری بود که کاخ سفید رهبر انقلاب و شماری از فرماندهان عالیرتبه سپاه را در لیست تحریم‌های خود قرار داد. همزمان اعلام شد که ظریف نیز در این لیست قرار خواهد گرفت؛ اقدامی که بسیاری آن را به معنای پشت کردن امریکا به همه گزینه‌های مصالحه و به معنای شروع روندی بازگشت ناپذیر در تقابل دو طرف قلمداد کردند. بلاوجه، بی اثر و نمادین بودنِ این تحریم دولت «دونالد ترامپ» و پا پس کشیدن از تحریم وزیر امور خارجه کشورمان سبب شد تا رسانه‌ها و تحلیلگران گمانه زنی‌های گوناگونی را در این باره صورت دهند؛ از پرهیز کاخ سفید از فشار افکارعمومی و هزینه در هم شکستن هنجارهای اولیه دیپلماتیک تا هراس از پایان مطلق هرگونه امکان مذاکره با تهران. در همین ارتباط، شبکه امریکایی «سی‌ان‌ان» چنین تحلیل کرد که با وجود تشدید تنش‌ها میان تهران و واشنگتن، سفر ظریف به نیویورک می‌تواند باعث گشایش احتمالی درهای گفت‌وگو شود. همین خط خبری به صورت ویژه و برجسته در گروهی از رسانه‌های داخلی و خارجی دنبال شد و گمانه زنی و حتی شایعه‌پردازی‌هایی نیز صورت گرفت. آنچه از مجموع تحولات مربوط به مناسبات تهران-واشنگتن به چشم می‌آید تشدید جنگ روانی و تبلیغاتی کاخ سفید است و اینکه دولت ترامپ با کش و قوس و رفتارهای بعضاً متناقض، تحقق سودای مذاکره با ایران را با جد و جهد دنبال می‌کند. در فاصله‌ای کوتاه پس از تکذیب شایعه وساطت روس‌ها میان تهران و واشنگتن که از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان صورت گرفت، برخی ار تکاپوی امریکایی‌ها برای زمینه سازی گفت‌وگو میان روسای جمهوری ایران و امریکا در حاشیه اجلاس آتی سازمان ملل در نیویورک خبر دادند. برخی حتی پیشتر رفته و از پذیرش درخواست امریکایی‌ها از سوی ایران برای انجام دیدار میان وزیران امور خارجه دو کشور خبر دادند. در همین ارتباط بود که معاون سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در واکنش به ادعای یک فعال رسانه‌ای به نقل از دفتر سیاسی سپاه مبنی بر اینکه ایران مذاکره مستقیم با امریکا را پذیرفته است، ضمن تکذیب این شایعه، اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران هیچ مذاکره‌ای با مقامات امریکا نخواهد داشت. از سوی دیگر، شماری از رسانه‌های فارسی زبان خارجی با اشاره به گفته‌های اخیر وزیر امور خارجه و رییس‌جمهوری کوشیدند بخشی از این سخنان را دال بر تحولی در مواضع جمهوری اسلامی ایران جلوه دهند. به نوشته رسانه‌ها، ظریف در گفت‌وگو با خبرنگاران در نیویورک با اشاره به این نکته که جمهوری اسلامی ایران میز مذاکره را ترک نکرد بیان داشت «این امریکا بود که به صورت غیرقانونی و یکجانبه از این توافق خارج شد و اکنون هم به امریکا مرتبط است که به میز مذاکره بازگردد یا خیر.»
«حسن روحانی» رییس‌جمهوری نیز روز یک شنبه در جریان سفر خود به خراسان شمالی اظهار کرد «[امریکا] از زورگویی دست بردارد، ما همیشه آماده‌ایم برای مذاکره، همیشه، همین ساعت، همین لحظه. شما دست‌بردارید از ظلم‌تان، دست‌بردارید از تجاوزتان دست‌بردارید از تحریم‌تان، پای میز مذاکره بازگردید، پای منطق، پای عدل، ما آماده‌ایم. ما اهل منطقیم ما اهل عقلانیتیم.» برخی از رسانه‌های خارجی با اشاره به این سخنان و البته چشم پوشی از این واقعیت که مواضع مسوولان جمهوری اسلامی ایران از ابتدای خروج امریکا از برجام و آغاز جنگ اقتصادی بدون تغییر و در بردارنده الزام واشنگتن به دگرگونی اساسی رویکردهایش در قبال ایران بوده، همزمان با سفر ظریف به نیویورک کوشیدند گزاره مذاکره را پرطنین و محتمل نشان دهند؛ وضعیتی که در جریان سفر چند ماه پیشِ وزیر امور خارجه امریکا به عراق با فاصله‌ای اندک از سفر ظریف به بغداد، شایعات گوناگونی را برانگیخت. با این حال آنچه از مجموع این رخدادها به چشم می‌آید تشدید جنگ روانی و تبلیغاتی است و اینکه دولت ترامپ با کش و قوس و رفتارهای بعضاً متناقض تحقق سودای مذاکره با ایران را با جد و جهد دنبال می‌کند.
