جنگ داخلی در آسیا
گروه جهان| سمانه قربانی|
تاکتیک‌های دونالد ترامپ در جنگ تجاری در حال همه‌گیر شدن است. امروز در آسیا نیز دو متحد قدیمی، یعنی ژاپن و کره‌جنوبی درگیر جنگ تجاری شده از ادعاهایی مشابه رییس‌جمهوری امریکا برای توجیه محدودیت‌های تجاری علیه طرف مقابل استفاده می‌کنند. نشریه اکونومیست در این باره نوشته: اگر به جنگ‌های تجاری حال حاضر نگاهی کنیم، دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا، در مرکز این جنگ‌ها است؛ دونالد ترامپ با اروپا بر سر خودرو و هواپیما درگیر است؛ با تولیدکنندگان خارجی بر سر فولاد؛ با چین بر سر همه‌چیز. اما اکنون این جنگ در آسیا هم در راه است: بین ژاپن و کره‌جنوبی. جنگی که این پتانسیل را دارد تا در حد جنگ تجاری ترامپ ویرانگر باشد. همچنین این نشانه دیده می‌شود که روش سواستفاده ترامپ از شرکای اقتصادی‌اش در حال گسترش یافتن به جاهای دیگر است.
تنش‌های میان ژاپن و کره‌جنوبی به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. استعمار ژاپن از کره بین سال‌های 1910 و 1945هنوز هم برای بسیاری از کره‌ای‌ها ناخوشایند است. ژاپن معتقد است که توافق 1965 میان دو کشور ادعاهای کره‌جنوبی مبنی بر سوءاستفاده ژاپن از نیروی کار این کشور را حل کرده است. اما چنین به نظر می‌رسد؛ نشانه‌اش هم حکم دادگاه عالی کره‌جنوبی در سال گذشته است که شرکت‌های ژاپنی را ملزم کرد تا به قربانیان غرامت بپردازد. با تشدید اختلافات، ژاپن چهارم جولای شدیدترین اقدام تنبیهی خود را علیه کره‌جنوبی به کار گرفته و صادرات خود را به کره‌جنوبی محدود کرد. اقلامی که ژاپن صادرات آن را محدود کرد شامل سه ماده شیمیایی تخصصی است که برای تولید نیمه هادی‌ها و گوشی‌های هوشمند استفاده می‌شد.
حال تنش‌ها بالا گرفته است. ژاپن بیش از 90 درصد تولید جهانی مواد شیمیایی موردنظر را در دست دارد. این کشور سال گذشته حدود 400میلیون دلار از این مواد را به کره‌جنوبی صادر کرد. شاید این مقدار شاید به نظر زیاد نباشد اما اهمیتش در اقتصاد کره‌جنوبی قابل توجه است. این مواد شیمیایی برای ساخت تراشه‌های حافظه برای انواع دستگاه‌های الکترونیکی مورد نیاز هستند و شرکت‌های کره‌جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این تراشه‌های حافظه در جهان هستند. به همین دلیل اگر ژاپن جلوی صادرات این موادشیمیایی به کره‌جنوبی را بگیرد، خسارت آن متوجه زنجیره تامین این فناوری خواهد شد. ژاپن همچنین تلویحی اعلام کرده که ممکن است برای فروش850 محصول دیگر با کاربرد نظامی به کره‌جنوبی قوانین نظارتی سختگیرانه‌ای را در پیش گرفته و مجوزهای لازم برای چنین فروشی را مورد به مورد صادر کند. امری که خشم شرکت‌های کره‌جنوبی را برانگیخت و کالاهای ژاپنی را تحریم کردند. حال روابط تجاری دو کشور که سالانه بیش از 80 میلیارد دلار است، یعنی حجم تجاری به مراتب گسترده‌تر از فرانسه و بریتانیا، در شرایط بسیار حساسی قرار گرفته است. تصمیم ژاپن برای محدود کردن صادرات به‌لحاظ اقتصادی چشم‌انداز کوتاه‌مدت دارد چرا که این کشور می‌داند که طرف مقابل نیز اهرم‌هایی برای کنترل دارد. وقتی چین صادرات مواد معدنی کمیاب را در 2011 محدود کرد، ژاپن با سرمایه‌گذاری در معادن خود، به این اقدام چین پاسخ داد و بازار چین سقوط کرد. حالا هم دولت کره‌جنوبی از طرح‌هایی برای تولید داخلی این مواد شیمیایی صحبت می‌کند. ژاپن اصرار دارد که شرکت‌های کره‌جنوبی هنوز هم می‌توانند مواد شیمیایی این کشور را خریداری کنند اما خطر تحریم این مواد از سوی ژاپن که تنها یک بار مطرح شد به این راحتی فراموش نمی‌شود. چارچوب ژئوپلیتیکی این مساله دامنه خودزنی ژاپن را گسترده‌تر می‌کند. زنجیره تامین مواد منطقه‌ای هم‌اکنون در خطر هستند. شرکت‌های کره‌جنوبی و ژاپن تلاش دارند تا برای در امان ماندن از تعرفه‌های امریکا، مراکز تولید خود را در کشور دیگری به‌غیر از چین مستقر کنند. دونالد ترامپ هر دو کشور کره‌جنوبی و ژاپن را تهدید کرده که صنعت خودروسازی آنها تعرفه اعمال خواهد کرد.
دونالد ترامپ به استفاده از تسلیحات تجاری در کشمکش‌های سیاسی عادت دارد. تاکتیک او به دیگران یاد می‌دهد که چگونه برای این اقدامات با دستاویز قرار دادن امنیت ملی، بهانه بتراشند. رسانه‌های ژاپنی مدعی شده‌اند که «کره‌جنوبی می‌تواند مواد شیمیایی حساس را به کره‌شمالی ارسال کند» که این یک ادعای بعید است؛ اما هر کشوری می‌تواند در دفاع از محدودیت‌های صادرات خود بر این موضوع تاکید کند. امریکا با روسای‌جمهور متفاوت تلاش کرده تا دو کشور ژاپن و کره‌جنوبی را به عنوان دو متحد به یکدیگر نزدیک کنند. باراک اوباما در این چارچوب پیمان تجاری ترنس پاسیفیک را مطرح کرد. پیمانی که ترامپ درست در روزهای اول کار خود از آن خارج شد. در پایان این‌که، اصلاح روابط میان کره‌جنوبی و ژاپن به این دو کشور بستگی دارد اما چیزی که مهم است همه‌گیر شدن روش ترامپ در عرصه دیپلماسی است.
