افق قیمتی نفت خام چیست؟
گروه انرژی| نادی صبوری |
با وجود اینکه صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارشش چشم‌اندازی نه چندان روشن برای رشد اقتصادی ترسیم کرد، قیمت نفت خام روز جمعه هم روند رو به رشد اما ملایم خودش را حفظ کرده و در ساعت نگارش این گزارش 15: 12 به وقت تهران، با قیمت 63 دلار و 38 سنت در هر بشکه در لندن معامله شد. شاخص نفت دبلیو تی‌ای هم با رشدی 0.78 درصدی نسبت به معاملات اولیه روز به 56 دلار و 51 سنت در هر بشکه رسید.
افزایش قیمت نفت برای ایران به ویژه در این روزها می‌تواند از چند جهت خبری خوب محسوب شود. نخست اینکه با توجه به اعمال فشار ایالات متحده بر مشتریان نفتی ایران در زمینه خرید رسمی نفت، قیمت بالاتر شانسی برای بیشتر شدن درآمد در شرایط فعلی است. از طرف دیگر در حالی که سیاست‌گذاران در هفته‌های اخیر دنبال فراهم کردن شرایطی در جهت تثبیت نرخ ارز بوده‌اند، بالاتر رفتن قیمت نفت با تقویت پایه‌پولی می‌تواند به سهم خود به استقرار قدرتمندتر این سیاست‌ها کمک کند.
8 مه 2018 و همین که بیانیه کاخ سفید در مورد خروج امریکا از برجام روی وب‌سایتش ظاهر شد، بازار نفت دیگر بازاری نبود که ثانیه قبلش بود. از همین لحظه یک جنگ تمام عیارشروع شد که یک طرف آن تمایل بازار نفت به افزایش قیمت در واکنش به تهدید کاهش عرضه از طرف ایران بود و از طرف دیگر آن رییس‌جمهوری که برای کاستن از اثر این اتفاق روی قیمت‌ها، حتی بدش نمی‌آمد چشم‌انداز رشد اقتصادی جهان را نیز با ابزار تنش تجاری با چین مبهم کند.
افزایش نسبی قیمت هر بشکه نفت خام در معاملات روز جمعه در بورس‌های مهم دنیا، باعث شد تا رشد هفتگی 1.8 درصدی برای قیمت‌ها ثبت شود. طلای سیاه هفته گذشته یک افت 6 درصدی را پشت سر گذاشته بود.
بعد از آنکه بریتانیا یک نفتکش حامل 1 میلیون بشکه نفت خام ایران را در جبل‌الطارق توقیف کرد، یک نفتکش بریتانیایی به درخواست سازمان امور بنادر و دریانوردی ایران به دلیل آنچه که نقض قوانین اعلام شد توسط نیروی دریایی سپاه توقیف شد. توقیف تانکر نفتی بریتانیا در تنگه هرمز اتفاق افتاد که آژانس بین‌المللی انرژی به تازگی میزان نفتی که از آنجا انتقال پیدا می‌کند را روزانه 20 میلیون بشکه اعلام کرد. این رقم بالغ بر یک سوم کل نفتی است که در دنیا صادر می‌شود.
توقیف نفتکش بریتانیایی در ایران در روزی اتفاق افتاد که بازار نفت خام در لندن و نیویورک تعطیل بود اما به محض بازگشایی بازارها در روز دوشنبه رشد 2 درصدی که رشدی قابل توجه محسوب می‌شود به ثبت رسید.
اینکه قیمت نفت خام در چند روز اخیر معاملاتی روند صعودی‌اش را هر چند با شیب کم حفظ کرد و دفتر معاملاتی این هفته را با سود بست از نظر تحلیلگران نشانه این تلقی شده است که معامله‌گران تا حدودی نگران آنچه که در تنگه هرمز در حال رخ دادن است هستند. البته شیب ملایم افزایش قیمت نفت خود نشان می‌دهد آنها احتمال یک درگیری نظامی را پایین می‌دانند. این نکته‌ای است که کارستن فریچ تحلیلگر کامرزبنک هم به سی ان بی‌سی گفته است. او می‌گوید که به نظر می‌رسد «اکثریت» معامله‌گران درگیری نظامی حداقل به شکلی که بر تردد نفتکش‌ها در خلیج فارس اثر بگذارد را محتمل نمی‌دانند.
قیمت‌ها در سه روز اخیر از گزارشی که افت ذخایر نفت خام ایالات متحده را نشان می‌داد هم تاثیر گرفته و تقویت شدند. روز چهارشنبه انتشار گزارش موسسه امریکن پترولیوم نشان داد که سطح ذخایر نفت امریکا در هفته منتهی به ۱۹ ژوییه بیش از حد انتظار کاهش پیدا کرده و با ۱۱ میلیون بشکه کاهش به ۴۴۹ میلیون بشکه رسیده است.
اگر بخواهیم دلیل این کاهش را بدانیم، ایرنا در ترجمه از رویترز به نقل از «ادوارد مویا» تحلیلگر برتر بازار نفت در نیویورک در این باره نوشت که بیشترین دلایل کاهش ذخایر نفت امریکا مربوط به خلیج مکزیک است؛ جایی که توفان گرمسیری «بری» زیان‌های فراوانی به این بخش وارد آورده است.
نفت بورسی‌ها را می‌کشد
در ایران، تعداد قابل توجهی مجتمع تولیدی محصولات پالایشی و پتروشیمی وجود دارد. «نفت‌خام» یا خوراک اصلی این مجتمع‌ها است یا روی قیمت جهانی خوراک دریافتی و در نتیجه محصول آنها اثر می‌گذارد. اغلب این شرکت‌ها در بورس هستند و افزایش قیمت نفت موجب رشد ارزش سهام آنها می‌شود.
بررسی «تعادل» از چند شاخص بورسی مرتبط با نفت خام در بورس تهران نشان می‌دهد که نمادهای شاراک، شپنا، شبندر، شبریز، شتران، شپترو و پارس همگی همگام با رشد 1.5 درصدی هفتگی قیمت جهانی نفت خام، در روزهای اخیر رشد کرده‌اند. به این دلیل که اکنون فصل مجامع شرکت‌ها است امکان بررسی دقیق‌تر فراهم نیست اما روند کلی نشان می‌دهد ارزش سهام شرکت‌هایی که دریافت‌کننده نفت خام به عنوان خوراک هستند یا گاز دریافت می‌کنند و محصول تولیدیشان با قیمت نفت همبستگی دارد، همگی با رشد ارزش روبرو بوده‌اند.
در ایران مجتمع‌های پالایشی قیمت نفت خام را با 5 درصد تخفیف نسبت به قیمت جهانی دریافت می‌کنند، پس این تخفیف که سهامداران شرکت‌ها هم به نوعی از آن بهره می‌برند، با بالاتر رفتن قیمت نفت، بدون اینکه اتفاق خاصی در ساختار این مجتمع‌ها افتاده باشد بالاتر می‌رود. عوامل مبهم‌کننده وضعیت بازار نفت خام به شکلی است که این روزها کمتر گزارش و تحلیلی در مورد روند پیشروی قیمت‌ها منتشر می‌شود. کشورهای عضو اوپک در تلاش هستند با محدود کردن عرضه نفت خام، کفه ترازو در این سمت را به ورطه ثبات ببرند اما همچنان عوامل نامشخص که در راس آنها رشد اقتصادی جهان است اثرگذار هستند.
صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین گزارشش برآورد از رشد اقتصادی جهان در سال 2019 را 0.3 درصد نسبت به برآورد قبلی کاهش داد و آن را به 3.2 درصد تعدیل کرد. به گزارش «تعادل» گیتا گوپینات اقتصاددان صندوق بین‌المللی پول که گزارش چشم‌انداز اقتصادی جهان تحت نظر او تدوین می‌شود، در این باره گفته: «رشد کمتر از انتظار اقتصادهای نوظهور و در حال‌توسعه طی سه‌ماهه نخست سال جاری میلادی باعث شده صندوق بین‌المللی پول تصمیم به تعدیل پیش‌بینی خود از نرخ رشد اقتصادی جهان بگیرد.»
نرسی قربان کارشناس و تحلیلگر اقتصاد انرژی در مورد اینکه در وضع فعلی چه افقی پیش روی قیمت‌های نفت خام است به «تعادل» می‌گوید: «به نظر من با توجه به عوامل مختلف اکنون بازه بین 60 تا 70 دلار در هر بشکه برای نفت خام محمتل است. بعید است قیمت‌ها به زیر 60 دلار در هر بشکه برسند و از سوی دیگر دیدن سطوح بالای 70 دلار در هر بشکه نیز شانس چندانی ندارد»
او در ادامه می‌گوید: «ممکن است عواملی مثل سطح تولید نفت خام ایالات متحده یا مصرف فرآورده نفتی در چین کم و بیش تغییراتی در وضع قیمتی ایجاد کنند اما بطور کلی این وضعیت محتمل است»
این تحلیلگر تاکید می‌کند در وضع فعلی احتمال سطوح 60 دلاری به مراتب بیشتر از سطوح 70 دلار در هر بشکه است.
