تلاش برای توسعه صنایع خلاق

گروه بنگاه‌ها|

معاون فرهنگی اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دیروز در دومین نشست تخصصی در حوزه «صنایع خلاق و فرهنگی» در معاونت فرهنگی اجتماعی این وزارتخانه، خواستار ایجاد راه‌های جدید توسعه بازار و تسهیل فرآیند رونق بازار برای تولیدکنندگان شد.

نشستی که به بررسی مسائل حاکمیتی و مدیریتی در حوزه صنایع خلاق با حضور نمایندگان مجلس دهم و ارگان‌های دولتی ذی‌ربط، بررسی منافع اقتصادی حاصل از صنایع خلاق و فرهنگی و بررسی صادرات محصولات و خدمات حوزه صنایع خلاق و فرهنگی به کشورهای

 دیگر پرداخت.

اما پرسشی که بلافاصله پس از انتشار این خبر به اذهان عمومی متبادر می‌شود آن است که اساسا تعریف صنایع خلاق چیست و چه سابقه و پیشینه‌ای در فضای اقتصادی و فرهنگی داخلی و بین‌المللی دارد؟

در تعاریف آکادمیک مربوط به صنایع خلاق آمده است؛ «صنایع خلاق، صنایعی هستند که اساس آنها ایجاد و انتشار دانش و اطلاعات است. ریشه این مفهوم به صنایع فرهنگی بازمی‌گردد که طی زمان و با انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات امروزه در قالب صنایعی چون سینما، نرم‌افزار، موسیقی، پویانمایی، بازی رایانه‌ای و… ظهور می‌یابد.»

 در دنیای امروز اما صنایع فرهنگی و خلاق در بسیاری از کشورها مورد توجه قرار گرفته‌اند. انگلستان سیاست‌های صنایع خلاق را برای پیشرو شدن در این صنایع مشخص کرده یا کره جنوبی بعد از توفیق‌هایی که در حوزه برندسازی، تولید و صنعت داشته، امروز با محصولات فرهنگی خود موج کره‌ای را در سراسر گیتی به راه انداخته تا از طریق سریال‌های کره‌ای که به اقصی نقاط دنیا صادر می‌کند؛ نفوذ اقتصادی و فرهنگی خود را نیز در عالم ترویج کند.

سهم ایران از بازار وسیع این صنایع در دنیا به هیچ‌وجه متناسب با ظرفیت‌های فرهنگی، اقلیمی و اقتصادی کشورمان نیست به گونه‌ای که در بسیاری از حوزه‌ها ایرانیان تنها مصرف‌کنندگان محصولات فرهنگی هستند، خصوصاً در حوزه‌های فناورانه این صنایع مانند پویانمایی و بازی‌های رایانه‌ای. با وجود این چندی است شور و شوق بسیاری در کارآفرینی و نوآوری در این صنایع در کشور مشاهده می‌شود به گونه‌ای که از یک‌سو بازی‌ها و پویانمایی‌های ایرانی به تدریج جای خود را میان مخاطبان می‌گشایند و از سوی دیگر نهادهای حمایتگری مانند ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز معاونت علم و فناوری ریاست‌جمهوری و مراکز حمایت از کارآفرینی در قالب مراکز نوآوری و مراکز شکوفایی شکل گرفته و مورد توجه قرار می‌گیرند تا چشم‌انداز روشنی از گسترش صنایع خلاق در کشورمان شکل بگیرد.

   توسعه صنایع خلاق

معاون فرهنگی اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در روند نشست از مشارکت بالای ارگان‌ها و نهادهای حاضر در جلسه ابراز خرسندی و اظهار کرد: این جلسه می‌تواند شروع خوبی برای اخذ تصمیمات و رقم خوردن اتفاقات در حوزه توسعه این صنایع و نیز دستیابی به افق صنایع خلاق و فرهنگی باشد.

صادقی‌فر گفت: باتوجه به بیانات عالمانه مقام معظم رهبری، سال ۹۸ سال رونق تولید ملی بوده و تک‌تک آحاد جامعه باید فعالانه در این عرصه حضور پیدا کنند و مسوولیت متقابل افراد، نهادها و ارگان‌ها باید بیش از پیش جدی گرفته شود و راه‌های جدید توسعه بازار و تسهیل فرآیند رونق بازار برای تولیدکنندگان در نظر گرفته شود.

وی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را جزو نخستین وزارتخانه‌های ورود‌کننده به حوزه صنایع خلاق و فرهنگی برشمرد و گفت: طرح کارگروه پس از مشورت با نخبگان و فعالان این عرصه در سال ١٣٩٤ مطرح و در سال ١٣٩٦ نیز این کارگروه در وزارت متبوع کار خود را آغاز کرد.

وی گفت: دلیل اصلی تشکیل کارگروه تخصصی صنایع خلاق و فرهنگی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی وجود پتانسیل‌های اشتغال در این حوزه است. معاون فرهنگی وزارت تعاون ادامه داد: این خدمات ثروت آفرین بوده و آسیب‌پذیری کمتری نسبت به صنایع دیگر دارند و اکثر کشورهایی که معضل بیکاری دارند مسیر خود را به سمت صنایع خدماتی تغییر می‌دهند.

صادقی‌فر بر ضرورت حمایت‌های همه‌جانبه از این صنایع تاکید کرد و گفت: این دست فعالیت‌ها می‌تواند در مسیر اشتغال زایی موثر باشد چرا که ارزش افزوده بسیار خوبی در آنها وجود دارد.

صادقی‌فر جهت ایجاد ساختار تامین اجتماعی در شغل‌های خدماتی را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: زمانی‌که یک فعالیت تبدیل به شغل می‌شود باید دارای ساختار تامین اجتماعی باشد تا مباحث حمایتی و بیمه‌ای برای آنها متبادر گردد.

وی از نظام مهارتی کشور سخن گفت و افزود: اگر نظام مهارتی کشور نیاز محور باشد و به بافت و زیست بوم منطقه تمرکز داشته باشد می‌تواند موثر واقع گردد.

صادقی فر از گستردگی فعالیت‌های وزارت کار صحبت کرد و گفت: اگر حوزه اقتصادی وزارت کار بتواند با حوزه صنایع خلاق پیوند بخورد، می‌تواند سرمایه‌گذارخوبی در این زمینه باشد.

وی بر توانمند‌سازی زنان سرپرست خانوار و کودکان بهزیستی در این حوزه تاکید نمود و شبکه‌سازی و تکمیل زنجیره ارزش و توسعه اکوسیستم صنایع خلاق وفرهنگی را امری ضروری دانست.

معاون فرهنگی وزارت تعاون، تشکیل سازمان صنایع خلاق را برای توسعه صنایع خلاق و فرهنگی ایرانی -اسلامی پیشنهادکرد. در این نشست اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، نماینده دبیرخانه فناوری‌های نرم و هویت ساز معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، نماینده کارگروه صنایع خلاق سازمان توسعه تجارت ایران، جمعی از تولیدکنندگان اسباب‌بازی و بازی‌های فکری، نماینده دبیرخانه صندوق نوآوری و شکوفایی، نماینده کانون پرورش فکری کودکان، نماینده کمیته خودکفایی و اشتغال کمیته امداد امام خمینی(ره)، معاون پژوهشی دانشکده فنی و حرفه‌ای دکتر شریعتی، نماینده مرکز ملی فرش ایران، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، انجمن تولیدکنندگان اسباب‌بازی، کارگزاران نمایشگاه صنایع خلاق تهران، سوریه و کربلا و افغانستان و برخی از شرکت‌های فعال در حوزه صنایع خلاق حضور داشتند.

   به کارگیری ظرفیت‌های بومی

یکی از فعالان حوزه اقتصاد هنر نیز به سهم 3 تا 12 درصدی صنایع خلاق در تولید ناخالص داخلی کشورها اشاره کرد و گفت: باید برای برخورداری از اقتصاد خلاق به فضای مجازی توجه جدی داشته باشیم و از ابزارهای نوین کسب و کار استفاده کنیم.

غلامرضا خلیل ارجمندی افزود: یکی از بازارهای جدی ما فضای سایبری و مجازی است که باید آن را جدی بگیریم .توقع این است که ابزارهای مختلف حوزه تبلیغات مورد مطالعه قرار گیرد که بخشی از این ابزارها در اختیار رسانه‌هاست به همین دلیل نقش رسانه‌ها در شرایط پساتحریم جدی‌تر است تا بازارهای جدید را معرفی و موجبات توسعه آنها را فراهم کنند. در دو سال اخیر اقتصاد و هنر و اقتصاد خلاق در ایران رشد بیشتری پیدا کرد و در دنیا نیز رشد اقتصاد، فرهنگ و هنر؛ اقتصاد خلاق را شکل داد.

ارجمندی با بیان اینکه لازم است میان فعالیت‌های عملی و علمی مرتبط با بازاریابی و تبلیغات پیوند بیشتری برقرار شود، ادامه داد: از اواخر قرن بیستم موضوع خلاقیت در کشورهای توسعه‌یافته شکل جدی‌تری به خود گرفت و صنایع خلاق به معنای واقعی‌تر

 تعریف شد.

این فعال فرهنگی با اشاره به چگونگی تعریف و طبقه‌بندی کشورها از صنایع خلاق گفت: میانگین سهم این صنایع در تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان در حال حاضر بین سه تا 12 درصد است.

وی با اشاره به اینکه رابطه مستقیمی بین صنعت تبلیغات و بازاریابی با صنعت بسته‌بندی وجود دارد، افزود: باید این موضوع در ایران جدی گرفته شود زیرا هنرهای فاخر ایران را می‌خواهیم به توریست‌های خارجی عرضه کنیم اما آن را داخل روزنامه یا نایلون می‌پیچیم در حالی که در کشورهای دیگر حتی کالاهای بی‌ارزش را به صورت شکیل بسته‌بندی و وارد بازار می‌کنند، بنابراین بخشی از اینها رابطه مستقیم با تبلیغات و بازاریابی دارد.

دبیر کمیته اقتصاد خلاق نهاد ریاست‌جمهوری با بیان اینکه نخستین‌بار در سال 1990، انگلستان بحث اقتصاد خلاق را در دستور کار قرار داد و موفقیت‌هایی در این زمینه کسب کرد، این کشور از همان زمان در این حوزه از کشورهای دیگر فاصله گرفت.

وی، سهم امریکا از فهرست صنایع خلاق در تولید ناخالص جهانی را بیشتر از سایر کشورها دانست و افزود: کشورهای کره جنوبی، پاکستان و آفریقای جنوبی در رده‌های بعدی قرار دارند؛ ایران که مدعی فرهنگ و هنر و سابقه تاریخ کهن است در این فهرست جایی ندارد.

این مقام مسوول؛ سهم جهانی تجارت محصولات و خدمات خلاق در سال 2014 را رقمی بیش از 820 میلیارد دلار و میانگین رشد سالانه تجارت محصولات و خدمات خلاق را 8.8 درصد بیان کرد و افزود: چین، امریکا، هنگ‌کنگ، ایتالیا و هند کشورهای برتر صادرکننده محصولات خدمات خلاق هستند که ارزش صادرات این کشورها در مجموع 300 میلیارد دلار است.

به نظر می‌رسد این حوزه با اقتصادی ده هزار میلیارد دلاری در دنیا مواجه است. سهم ایران در این میان بایستی حدودا بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار باشد. البته امروز در بهترین حالت حداکثر ۵ درصد این رقم را دارا هستیم. اعداد و ارقامی که برای رسیدن به آن باید تمام نهادهای مسوول بستر لازم برای پویایی ظرفیت‌های داخلی در این بخش را فراهم کنند.