قیمت کاغذ آرام می‌گیرد
تعادل|
سال گذشته، تخصیص ارز 4200 تومانی به واردات برخی کالاها، بحرانی را در بازارها رقم زد که تبعات آن همچنان ادامه دارد. از این رو، دولت تصمیم گرفت در سال جاری دایره تخصیص ارز ترجیحی را محدود به کالاهای اساسی و ضروری کند. اما در این میان، بحث‌های زیادی بر سر تامین ارز کاغذ به ویژه کاغذ نشر و مطبوعات مطرح شد. در نهایت، اردیبهشت ماه سال جاری با تاکید مقام معظم رهبری به وزیر فرهنگ و ارشاد، کاغذ در لیست کالاهای اساسی باقی ماند و ارز 4200 تومانی برای واردات کاغذ نشر و مطبوعات، ابقا شد. این در حالی است که به گفته برخی فعالان اقتصادی، حتی واردات با دلار ٤٢٠٠ تومانی در مورد برخی کالاهای اساسی می‌تواند از واردات با ارز نیمایی گرانتر در بیاید. اما در پی تخصیص ارز دولتی به واردات کاغذ، تخلفات متعددی شکل گرفته بود که منجر به ورود قوه قضاییه به این بخش شد؛ به‌طوری‌که تا انتهای اردیبهشت ماه صرفاً در حوزه تخصیص ارز برای واردات کاغذ ۵ پرونده در دادسرای تهران تشکیل و ۱۵ نفر در این ارتباط بازداشت شدند. در این راستا، از ماه گذشته مقرر شد، از ۳۵۰ هزار تن مصرف کاغذ چاپ و تحریر ۴۰ هزار تن با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارز دولتی وارد کشور شود و مابقی با تأیید وزارت صنعت، معدن و تجارت با تخصیص ارز نیمایی تامین شود. بنا به دلیل یاد شده و همکاری‌های صورت گرفته میان وزارت صمت و انجمن واردکنندگان کاغذ؛ در هفته گذشته شاهد کاهش ۵۰ درصدی قیمت کاغذ گلاسه و مقوا بودیم. همچنین بنا به گفته فعالان این حوزه با تعاملاتی که اخیراً وزارت صنعت با فعالان این حوزه داشته است، این وزارتخانه قول تسهیل تخصیص ارز در این بخش را داده که احتمالا کاهش قیمت کاغذ چاپ و تحریر در بازار را طی هفته‌های آینده رقم خواهد زد.
سرنوشت تخصیص ارز دولتی به کاغذ
اردیبهشت ماه سال 98 با تاکید مقام معظم رهبری به وزیر فرهنگ و ارشاد، کاغذ در لیست کالاهای مورد تایید برای دریافت ارز 4200 تومانی قرار گرفت. در همین راستا، سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی 24 اردیبهشت ماه طی توییتی نوشت: «کاغذ کتاب و مطبوعات همچنان در کالای اساسی و با دلار 4200 تومان خواهد بود. پس از حدود دو ماه این نتیجه قطعیت یافت، دراین مدت بازار کاغذ در ابهام و ملتهب بود. از امروز انبارهای پنهان و کاغذهای گمرک گشوده خواهد شد. شفافیت، نظارت دقیق و برخورد قاطع با متخلفان این حوزه از ضرورت مضاعف برخوردار است.
پیش از آن نیز حسین انتظامی، رییس کارگروه ساماندهی کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از باقی ماندن ارز تخصیصی به کاغذ نشر و مطبوعات با قیمت چهار هزار و 200 تومان خبر داده بود. او با اشاره به برگزاری نشست مشترکی که به همت اسحاق جهانگیری و با حضور مسوولان همه دستگاه‌های مرتبط با کاغذ از جمله وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رییس بانک مرکزی و نمایندگان حوزه‌های نشر و مطبوعات برگزار شد، گفته بود که پیشنهاد مشترک وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و صنعت، معدن، تجارت (صمت) در این جلسه بررسی شد و با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر حل مساله کاغذ حوزه فرهنگ، مقرر شد ارز تخصیصی برای مصرف کاغذ نشر و مطبوعات، همچنان 4200 تومانی باقی بماند. همچنین در این جلسه بر وظیفه نظارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نحوه توزیع این کاغذها تاکید و مقرر شد، کاغذهای موجود در گمرک، ظرف دو هفته ترخیص و توزیع شوند.
تخلفات ارزی در واردات کاغذ
در راستای تخلفات ارزی در واردات کاغذ با ارز 4200تومانی غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه نیز گفته بود که درباره تخصیص ارز عموماً و تخصیص ارز در حوزه واردات کاغذ بصورت ویژه بعد از اطلاع دادسرای عمومی و انقلاب تهران، این موضوع در دستور کار قرار گرفت و تا انتهای اردیبهشت ماه امسال صرفاً در حوزه تخصیص ارز برای واردات کاغذ ۵ پرونده در دادسرای تهران تشکیل شده و ۱۵ نفر در این ارتباط بازداشت هستند. او نحوه تخلفات را اینگونه تشریح کرد کسانی که برای آنها پرونده تشکیل شده و بازداشت هستند، شامل سه گروه‌اند گروه اول شرکتهایی هستند که بابت واردات کاغذ ارز گرفته‌اند؛ اما به جای اینکه تمامی ارز تخصیصی را به واردات کاغذ اختصاص دهند، یک سوم ارز را به واردات کاغذ و دو سوم را به سایر مصارف رسانده‌اند. صرفا به دو تا سه شرکت ۱۵۷ میلیون دلار ارز تخصیص داده شده بود که فقط معادل ۵۷ میلیون دلار کاغذ وارد شد و در رابطه با ۱۰۰ میلیون دلار دیگر کاغذی وارد نشده، که متهمان شناسایی و بازداشت شدند. گروه دوم شرکتهایی هستند که ارز بابت واردات کاغذ گرفته بود که معادل آن کاغذ وارد کرده اما این کاغذ را با اسناد جعلی و تقلبی به جای عرضه به ناشران با قیمت مصوب، در بازار آزاد به فروش رساندند که در این رابطه تشکیل پرونده شد و تحت تعقیب قرار گرفتند، اما گروه سوم شامل شرکتهایی می‌شوند که برای واردات کاغذ ارز گرفتند؛ اما اصلا کاغذ وارد نکردند؛ این ۵ شرکت و مجموعه‌ای که شناسایی شده، تحت تعقیب هستند. این مقام قضایی معتقد بود، اگر تخصیص ارز با محاسبات دقیق می‌بود و تضامینی که باید از واردکنندگان اخذ می‌شد و توسط نهاد‌های متولی بعد از ورود کاغذ نیز نظارت‌های لازم انجام می‌شد، ما شاهد این بحران در بازار کاغذ نبودیم.
مثبت و منفی تخصیص ارز دولتی به کاغذ
اما در مورد تخصیص ارز دولتی به کاغذ مصرف‌کنندگان در بازار ابراز خوشحالی کردند؛ چراکه این موضوع نشان از حمایت همه‌جانبه وزیر ارشاد از کاغذ فرهنگی دارد که قوت اصلی دانش در کشور است و بنیان فکری و پشتیبانی از صنف ناشران را تقویت می‌کند که بی‌راه هم نیست؛ اما واردکنندگان بر این باورند که بقای ارز 4200 تومانی در بازار کاغذ رانت و فساد را تقویت می‌کند و آرامش بازار را بر هم می‌زند. در این راستا هومان حسن پور، رییس اتحادیه صنف ناشران حمایت همه‌جانبه وزیر ارشاد از لزوم تخصیص ارز 4200 به محصولات فرهنگی و کاغذ خریداری شده را زمینه تقویت دانش و بنیان فکری و پشتیبانی از صنف ناشران دانست و گفت: وزیر ارشاد در شرایطی موضوع مطروحه کاغذ فرهنگی را منعکس، حمایت و تاکید کرد که شرایط وخیمی برای مبالغ و ارز تخصیص یافته کاغذ در جریان بود. با توجه به شرایط قیمت کاغذ در دراز مدت اگر ارز آزاد در چاپ کتاب را در نظربگیریم، قیمت‌ها بسیار افزایش یافته و قدرت خرید به زیر صفر می‌رسد و آن موقع مرگ روح و تفکر را باید شاهد باشیم که مرگ تفکر، جامعه‌ای را به فنا و نابودی می‌کشاند.
اما برخی تحلیلگران همچنین واردکنندگان کاغذ بر این باورند که واردات با دلار ٤٢٠٠ تومانی در بخش مهمی از کالاهای اساسی می‌تواند از واردات با ارز نیمایی گرانتر در بیاید. مجید شاکری، تحلیلگر اقتصادی می‌گوید: انتقال ارز این دسته از کالاها از ارز دولتی به نیمایی همزمان می‌تواند اثر افزایشی بر میانگین نرخ نیما، تثبیتی یا کاهشی بر قیمت کالای مد نظر و کاهشی بر نرخ ارز بازار آزاد داشته باشد. برای ادامه هر نوع سیاست حمایتی در حوزه کالاهای اساسی نیاز جدی به تغییر سیاست تجاری وجود دارد. در بین راه‌حل‌هاى موجود و با توجه به ظرفیت‌های اجرایی در دسترس، گزینه کارت رفاه از توزیع کوپنی و یارانه نقدی معدل بهتری دارد. بطور خاص و در بستر کنونی انتقال ارز کاغذ به نیمایی به مراتب قیمت آن را پایین‌تر از گزینه ٤٢٠٠ قرار خواهد داد، مگر آنکه مبادی تجاری آن به‌لحاظ فنی قابل تغییر باشد.
همچنین سید حسن میرباقری، رییس انجمن واردکنندگان کاغذ در نشستی خبری عنوان کرد که همواره یکی از گلایه‌های اصلی واردکنندگان کاغذ چاپ و تحریر تفاوت نرخ ارز بوده است؛ چراکه برای واردات کاغذ هم دلار ۴۲۰۰ تومانی اختصاص
می‌یابد و هم بخشی از واردات با ارز نیمایی در حال انجام است. این در شرایطی است که همین دو نرخی بودن زمینه رانت و فساد را فراهم می‌آورد.
او توضیح داد: در شرایط کنونی با رایزنی‌های صورت گرفته از سوی فعالان اقتصادی، زمینه‌ای فراهم شده تا بخش عمده‌ای از کاغذ وارداتی چاپ و تحریر با دلار نیمایی وارد شود که این امر منجر به برقراری آرامش بیشتری در بازار شده است. به نحوی‌که مطابق آمارها از ۳۵۰ هزارتن مصرف کاغذ چاپ و تحریر تنها ۴۰ هزارتن با مجوز وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و بر مبنای ارز دولتی وارد کشور می‌شود و مابقی با تأیید وزارت صنعت، معدن وتجارت با تخصیص ارز نیمایی به کشور ورود خواهد یافت.
میرباقری تصریح کرد: در واقع ۴۰ هزار تنی که با ارز دولتی واردات صورت می‌گیرد، با تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده و صلاحیت واردکنندگان از سوی این وزارتخانه سنجیده می‌شود. که البته این موضوع محل ابهام است؛ به همین دلیل تأکید داریم ارز واردات کاغذ، تک نرخی شود. او می‌گوید: مطابق با آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید داخلی در کاغذ چاپ و تحریر تنها ۱۵ درصد و سهم کاغذ وارداتی ۸۵ درصد است، همچنین کل واردات چیزی حدود ۳۰۰ هزار تن است و از مردادماه سال گذشته، عملا بازرگانان واردکننده کاغذ نبوده و مجوزها باید از سوی وزارت ارشاد یا صنعت صادر می‌شد.
او ادامه داد: در کاغذ چاپ و تحریر کمبود منابع ارزی وجود داشته و همین امر بازار کاغذ را بهم زده است؛ این در حالی است که به بسیاری از واردکنندگان ارز تخصیص نیافته است. از سوی دیگر، در سال ۹۷ حدود ۵۰ هزار تن کمتر از سال ۹۶ کاغذ وارد کشور شده و دلیل آن هم این است که ارز کمتری تخصیص یافته است. این عضو هیات‌مدیره فدراسیون واردات در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه با توجه به کاربری واحدهای تولیدکنندگان کاغذ که در گذشته بر مبنای تولید کاغذ چاپ و تحریر بنا شده بودند؛ چرا اکنون این کارخانه‌ها این نوع کاغذها را تولید نمی‌کنند نیز گفت: وابستگی زیادی به واردات در تولید کاغذ چاپ و تحریر وجود دارد و شاید همین مسائل مرتبط با تامین ارز و مواد اولیه بوده، که منجر به توقف تولید کاغذ چاپ و تحریر شده است. به گفته میرباقری، با توجه به اینکه بخشی از اختصاص ارز دولتی به واردات کاغذ منتفی شده و دولت نیز به حرف انجمن گوش کرده است، ظرف دو ماه گذشته، بیش از ۵۰ درصد، قیمت انواع مقوا و کاغذ گلاسه کاهش یافته است. این به دلیل برداشته شدن موانع از پیش روی واردات کشور است؛ به خصوص اینکه واردکنندگان هرگز از دولت وام نمی‌خواهند و مزاحمتی هم برای دولت ندارند، بنابراین فقط می‌خواهند که موانع ایجاد نکنند. ظرف دو هفته گذشته تامین ارز واردات کاغذ از سوی وزارت صمت، با روند مناسب‌تری انجام شده و با ما نیز تفاهم شده، تا کسانی که
می‌خواهند ارز نیمایی بگیرند از سوی انجمن معرفی شده و مورد حمایت قرار بگیرند.
در راستای این روند، علیرضا بختیاری، مدیر مسوول روزنامه «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با «ایسنا» نیز نسبت به سودجویی و ایجاد رانت در صورت تخصیص ارز ۴۲۰۰ به کاغذ هشدار داد و پیش‌تر نیز اسماعیل رمضانی، مدیرمسوول روزنامه شهروند هم عنوان کرده بود که اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کاغذ، نادرست است؛ چراکه به مرور رانت و فساد ایجاد می‌کند.
