تاکتیک تازه ترامپ

مجید اعزازی|

دبیر گروه راه‌و شهرسازی|

همزمان با افشای پشت پرده تحریم محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران توسط امریکا، عربستان سعودی در عادی‌سازی روابط با ایران به امارات متحده عربی ملحق شد تا فرضیه تغییر تاکتیک دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا علیه تهران تقویت شود.

1-دیروز روزنامه امریکایی نیویورکر فاش کرد که تحریم ظریف در پی عدم پذیرش دعوت ترامپ به حضور در کاخ سفید و گفت‌وگو با او بوده است. دعوتی که ظاهرا از سوی رند پال، سناتور جمهوری‌خواه در سفر اخیر وزیر خارجه ایران به نیویورک صورت گرفته است. آنگونه که برخی رسانه‌های داخلی گزارش کرده‌اند، ظریف در پاسخ به دعوت رییس‌جمهور امریکا به رند پال می‌گوید که وی برای ماموریتی در سازمان ملل متحد در امریکا است و ماموریتی برای دیدار با ترامپ ندارد و مقامات عالی‌تر در تهران نیر تأکید می‌کنند که فعلا قصدی برای مذاکره با امریکا ندارند. با فرض صحت خبر رد دعوت ترامپ از سوی ظریف، بی‌گمان، دلیل اصلی و عمده تحریم وزیر خارجه ایران، این رویداد نمی‌تواند باشد، چرا که حدود 40 روز پیش، همزمان با اعمال برخی تحریم‌های علیه مقام‌های بلند پایه کشور، این مساله از سوی امریکایی‌ها مطرح شده و پیش از آن درباره این مساله برنامه‌ریزی شده بود. در واقع نپذیرفتن دعوت ترامپ بهانه‌ای برای تحریم وزیر خارجه ایران به شمار می‌رود. طی چند روزه اخیر از سوی مقام‌های ایرانی و غیرایرانی ضمن تقبیح، تعبیر و تفسیر نیز شده است. کودکانه، ‌نابخردانه، اشتباه بزرگ، شکست امریکا در برابر قدرت دیپلماسی ایران با مدیریت محمد جواد ظریف و.... از جمله برخی این تعبیرها و تفسیرها است.

2- دیروز یکی از پایگاه‌های خبری صهیونیستی مدعی شد، ولیعهد سعودی بطور جدی درحال بررسی گفت‌وگو با تهران است. این در حالی است که امارات متحده عربی نیز ظرف یکی دو هفته اخیر تلاش‌هایی برای عادی‌سازی روابط با ایران انجام داده است. اگر چه پایگاه خبری یاد شده مدعی شد که امارات و عربستان به این نتیجه رسیده‌اند، اهداف دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا در رابطه با ایران با اهداف ریاض و ابوظبی تطابق ندارد و از همین رو این دو کشور به دنبال برقراری رابطه با ایران هستند، اما برخی از کارشناسان داخلی بر این باورند که چرخش امارات و عربستان به سمت ایران تاکتیکی است و جزیی از برنامه دولت ترامپ در شرایط پیشاانتخاباتی در امریکا به شمار می‌رود. به باور این کارشناسان، انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا آمادگی لازم برای افزایش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را ندارد و پیروزی ترامپ در آن انتخابات را با مخاطره مواجه می‌کند، از سوی دیگر، کاخ سفید نمی‌خواهد بطور مستقیم از مواضع خصمانه خود در برابر تهران عقب‌نشینی کند. به همین دلیل، همزمان با افزایش فشارهای سیاسی از جمله تحریم شخصیت‌های عالیرتبه ایران، از پیروان منطقه‌ای خود خواسته است تا در روابط اقتصادی و سیاسی خود با تهران کمی نرمش نشان دهند. کاهش فشار بر صرافی‌ها و حوالجات مالی و ارزی از جمله این چرخش‌ها به شمار می‌رود.

3- عادی‌سازی روابط با همسایگان از جمله عربستان و امارت متحده همواره در زمره راهبردهای جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. از همین رو، ایران از چرخش عربستان و امارات ولو به صورت موقت و تاکتیکی استقبال خواهد کرد. در همین حال، نباید فراموش کرد که همکاری ایران با امارات و عربستان احتمال تقویت و تثبیت مواضع کنونی ریاض و ابوظبی در قبال تهران را افزایش خواهد داد و باید به آن به چشم یک فرصت نگاه کرد. موضع ایران در قبال برجام و مذاکره با امریکا نیز روشن است. تهران دنبال دستیابی به حقوق خود بر اساس توافقنامه بین‌المللی «برجام» است و از ورود به هر مسیری که رسیدن به این حقوق را تضمین نمی‌کند، ‌امتناع خواهد کرد.