مقابله با سیل از طریق مدیریت کاربری اراضی
گروه راه و شهرسازی|
ابتدای سال جاری سیل بخش عظیمی از کشور را درنوردید و خسارت مادی و جانی زیادی به دنبال داشت. تا قبل از وقوع سیل این موضوع چندان مورد توجه مسوولان نبود، اما بعد از جاری شدن سیل به دغدغه مردم و مسوولان تبدیل شده است. فروردین امسال، تهران شاهد بارش‌های شدید و بی‌سابقه‌ای بود و احتمال وقوع سیل در این کلان‌شهر نیز می‌رفت .حتی در یکی از شهرهای اقماری جنوب تهران پل رودخانه‌ای که از کن سرچشمه می‌گرفت و به جنوب غربی شهر می‌رفت تخریب شد و خساراتی بسیاری برجای گذاشت. بعد از این قضیه بود که کارشناسان نسبت به تغییر کاربری رود دره‌ها و ساخت و ساز در مسیر آنها هشدار دادند. بسیاری از این دره‌ها به نام ساماندهی رودها به صورت کانال ساخته شدند، مانند بوستان‌های «نهج البلاغه» و «جوانمردان» و در برخی از این دره‌ها بزرگراه ساخته شده است، مانند بزرگراه «امام علی(ع)». مهدی زارع کارشناس زمین‌شناسی نیز عنوان کرد که بزرگراه امام علی(ع) مکان بسیار خطرناکی است، چرا که هرگز مطالعات زمین‌شناسی در ساخت آن صورت نگرفته است و اگر از شمیران تا شهر ری بروید، عملاً از تونل عبور می‌کنید چون دو طرف آن دیوار است و چنانچه سیلی در آن رخ دهد، ۴ تا ۵ هزار خودرو تا شهر ری می‌روند.
اهمیت‌یابی سیل
به همین دلیل، پیروز حناچی شهردار تهران در هفتمین کنفرانس جامع مدیریت و مهندسی سیلاب تهران بر ضرورت ایجاد مدیریت جامع برای مقابله با سیلاب تاکید کرد و گفت: سیل در کشور به دلیل تغییرات اقلیمی و بی‌توجهی به محیط زیست به موضوع مهمی تبدیل شده است، مصداق این امر نوروز امسال بود که شرایطی بسیار بحرانی را پشت سر گذاشتیم. در سیل امسال حجم بارندگی زیاد و نادر بود به‌طوری که به نسبت متوسط ۵۰ سال اخیر ۴۰ درصد افزایش بارندگی را تجربه کردیم.
او با بیان اینکه اگرچه سیل باعث پر شدن تالاب‌ها و سدها شد، در برخی مناطق کشور هموطنانمان با مشکلاتی مواجه شدند، ادامه داد: ما در کشوری کهن با ادبیاتی غنی زندگی می‌کنیم و راه‌حل بسیاری از مشکلات ما در ادبیات وجود دارد؛ باید به خودمان برگردیم و بدانیم خسارت سیل در بسیاری از شهرهای ما به خاطر بی‌توجهی مسائل عمرانی و فنی بود. در آق قلا در نقطه‌ای از بیرون شهر فشارهایی روی مدیران بود تا اجازه ساخت و ساز و اضافه شدن این منطقه به شهر را بدهند که خوشبختانه مدیران قبول نکردند و جالب است که در سیلاب اخیر این منطقه کاملا زیر آب رفت.
او به گزارش دولت درباره سیلاب بهار امسال اشاره کرد و گفت: امیدوارم این گزارش کامل شود و در تصمیمات اخیر تاثیر بگذارد. ما در تهران هم تا آستانه سیل رفتیم، اما با هوشیاری همکاران من و آمادگی‌هایی که داشتیم، شرایط کنترل شد.
سکوهای نجات‌بخش
شهردار تهران با تاکید بر اقدامات پیشینیان برای مقابله با سیل گفت: همیشه برای من سوال بوده است که چرا مغازه‌های بازار وکیل شیراز سکو دارد که در سیل اخیر علت آن را متوجه شدیم؛ آب به بازار وکیل آمد، اما به خاطر این سکوها وارد مغازه‌ها نشد. حناچی با اشاره به ضرورت ایجاد مدیریت جامع برای مقابله با سیلاب عنوان کرد: در دنیا شاهد تغییرات و تحولات زیادی در زمینه مقابله با بحران سیل بوده‌ایم و رویکردهای سنتی در این زمینه کنار رفته است، چراکه این رویکردها اثربخشی محدودی داشتند و به جای کاهش سیل، موضوع هدایت سیل را پیگیری می‌کردند. واقعیت این است که سیل را نمی‌توان کامل کنترل کرد و باید از طریق نگاه یکپارچه و مدیریت کاربری اراضی، این پدیده را مهار کرد. در واقع، باید برای مقابله با سیل به پهنه سیل گیر و نه صرفاً مسیر آب توجه کرد.شهردار تهران با نشان دادن تصاویری از تغییر شکل مسیرهای آب در برخی شهرهای جهان از حالت کانال کشی تا ایجاد مسیری طبیعی برای آب، بر تغییر شکل رودره‌های تهران تاکید کرد.
لزوم برخورد با تخلفات زیست‌محیطی
محسن هاشمی‌رفسنجانی، رییس شورای اسلامی شهر تهران نیز که در این همایش حضور داشت، گفت: افزایش ۴۰ درصدی بارندگی در اواخر سال ۹۷ و اوایل سال ۹۸ باعث شد که موضوع روان‌آب‌ها و جلوگیری از بحران اهمیت ویژه‌ای پیدا کند. در تمام ادبیات مهندسی و مدیریت سیلاب، نام آبخیزداری مطرح است، احداث سدها از مسائل مهمی است که در زمینه ذخیره روان آب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. باید توجه داشته باشیم که ایجاد سدها فعالیت‌هایی هستند که ضمن جلوگیری از سیلاب در دراز مدت به توسعه کشور نیز کمک خواهند کرد.رییس شورای اسلامی شهر تهران اظهارکرد: تعرض به محیط زیست و منابع طبیعی از دیگر مسائلی است که باید نسبت به تخلف در این زمینه برخورد جدی‌تری داشته باشیم.هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به پروژه احداث سد «پیشین» در سیستان و بلوچستان در سال ۷۲ گفت: این پروژه با توجه به مواجهه مردم سیستان و بلوچستان با تمساح (گاندو) و خطرات ناشی از آن و برای آبادی منطقه و جمع‌آوری سیلاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. سد «پیشین» از سال ۷۴ توانست به کل منطقه سرویس ارایه دهد و اجرای این پروژه‌ها سبب توسعه، رفاه و دفع خطر شود.
