غافلگیری بزرگ هند برای ترامپ

بهاره محبی|

 یک روز پس از این‎که دولت هند خودمختاری کشمیر را لغو کرد و اداره این منطقه مسلمان‎نشین را بطور مستقیم به دست گرفت، زلمی خلیل‌زاد نماینده امریکا در امور افغانستان، مذاکرات صلح با طالبان را رها کرده و بطور غیرمنتظره راهی دهلی‌نو شد. به‌نظر می‌رسد که سفر خلیل‌زاد به دهلی‌نو در ارتباط با نگرانی‌های واشنگتن نسبت به تبعات تنش‌های اخیر کشمیر بر مذاکرات صلح با طالبان افغانستان است، مذاکراتی که قرار است به جنگ 18ساله ایالات متحده در افغانستان پایان دهد.  تعجیل ایالات متحده برای نتیجه دادن مذاکرات صلح با طالبان حکایت از آن دارد که دونالد ترامپ می‌خواهد از پایان جنگ طولانی افغانستان و بازگرداندن نیروهای امریکایی به کشورش به عنوان یک ابزار تاثیرگذار در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 میلادی استفاده کند. بر همین اساس، دولت امریکا در چند ماه گذشته برای به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح با طالبان، ‌اسلام‌آباد را به‌شدت تحت فشار گذاشته بود و تا پیش از تحولات کشمیر به نظر می‌رسید که پاکستان عزم خود را جزم کرده تا این‌بار با فشار بر طالبان زمینه امضای توافق صلح این گروه و امریکا را فراهم کند. خوش‌بینی‌ها به حدی رسیده بود که منابع بسیاری از احتمال امضای توافق صلح  در پایان هفته جاری خبر می‌دادند.  اما آنچه می‌تواند تمام مقدمه‌چینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها را بر هم بریزد اقدام غیرمنتظره هند در لغو خودمختاری کشمیر است. هند به عنوان متحد نزدیک امریکا کاملا پنهانی و چراغ خاموش تدابیر لازم برای چنین اقدامی را فراهم کرده و حتی به بهانه مقابله با تهدیدهای تروریستی ظرف 10روز گذشته بیش از 80 هزار نیرو اضافی را در کشمیر مستقر کرده است تا با اعتراض‌های احتمالی علیه لغو خودمختاری مقابله کند.  این در حالی است که عمران‌خان نخست‌وزیر پاکستان، در سفر اخیر خود به واشنگتن در مقابل درخواست امریکایی‌ها برای کمک به برقراری صلح در افغانستان آشکارا گفته بود که مساله صلح در افغانستان و بحران کشمیر جدا از هم نیستند. به نظر می‎رسید عمران‌خان به دولت امریکا گفته که در ازای فشار واشنگتن بر هند برای حل‌وفصل بحران کشمیر، به طالبان فشار خواهد آورد تا توافق صلح با امریکا را امضا کرده و به جنگ طولانی این کشور در افغانستان پایان دهند.

در شرایط فعلی اما دولت ترامپ با چالشی جدید و غیرمنتظره روبرو شده است. رییس‌جمهوری امریکا که این روزها به‌دلیل بالا گرفتن جنگ تجاری با چین و تیراندازی‌های خونبار در دو شهر ایالات متحده (که به گفته دموکرات‌ها ناشی از اظهارات نفرت‌پراکنانه و نژادپرستانه است) به‌شدت از سوی مخالفانش تحت فشار است اکنون با یک مشکل دیگر در سیاست خارجی روبرو شده است، چالشی که باید پیش از اقدامات بیشتر و غیرقابل برگشت هند برای تصرف کامل کشمیر حل شود. اما آنچه باعث می‌شود تا عقب‌نشینی هند بعید به نظر برسد موقعیت نارندرا مودی نخست‌وزیر هند، و چالش‌های داخلی اوست. گفته شده، دولت مودی که این روزها کشورش با چالش‌های جدی اقتصادی روبرو است، برای جذب دوباره رای‌دهندگان ملی‌گرای سرخورده خود، خودمختاری کشمیر را لغو کرده و از قضا این اقدام با استقبال گسترده آنان روبرو شده است. بنا براین بعید است که او بار دیگر خطر ناامید کردن آنان را به جان بخرد. حال باید دید که دولت ترامپ چطور می‌خواهد چالش جدید خود در سیاست خارجی را مدیریت کند.

 (توضیح: هند و پاکستان از هنگام تقسیم سرزمین هندوستان در پایان دوره استعمار بریتانیا داعیه کنترل کامل کشمیر را دارند و بحران‌های نظامی و دیپلماتیک چندی را در این باره از سر گذرانده‌اند.)