برنده رقابت تسلیحاتی پاکستان و هند کیست

در سال‌های گذشته پاکستان تلاش کرده است تا ضمن خریدهای تسلیحاتی کلان قدرت نظامی و دفاعی خود را افزایش دهد.

 مرکز بین المللی مطالعات صلح در گفت‌وگویی با دکتر سجاد عابدی، کارشناس ارشد مسائل امنیتی به بررسی وضعیت نظامی-دفاعی پاکستان پرداخته است.

  با توجه به تلاش‌های گذشته، توان بومی پاکستان در زمینه صنایع نظامی و حتی صادرات آن در چه سطحی است؟

ارتش پاکستان (پاک مسلح افواج) شامل نیروی زمینی، دریایی، هوایی و تعدادی شبه‌نظامی مسلح تحت فرمان دولت است که سال ١٩۴٧ و با استقلال پاکستان تاسیس شد و از آن زمان تاکنون نقش مهمی در تحولات پاکستان و منطقه ایفا کرده است. پاکستان 923 فروند هواپیما، 306 فروند هلیکوپتر، 52 فروند هلیکوپترهای تهاجمی، 394 فروند هواپیمای تهاجمی و سه هزار و 278 توپخانه دارد و مجهز به پیشرفته‌ترین سلاح نظامی است. پاکستان 134 پایگاه و سیستم پرتاب موشک‌های متعدد، دو هزار و 828 عراده ماشین‌های زرهی جنگی و 304 فروند جت جنگی دارد.صادرات نظامی امریکا به پاکستان از یک میلیارد دلار در سال گذشته به 21 میلیون دلار در زمان کنونی رسیده است، این در حالی است که چین بسیاری از فناوری‌های مدرن نظامی را در اختیار پاکستان قرار داده است .

  تجهیزات مدرن ارتش پاکستان و خرید‌های مختلف چه تاثیری در توان نظامی و قدرت آن در منطقه داشته است؟

اکنون این سوالات مهم مطرح هستند که هند و پاکستان تا چه اندازه می‌خواهند موقعیت راهبردی و موشکی خود را در برابر هم تقویت نمایند ؟ آیا تهدیدات اصلی امنیت ملی هند و پاکستان توان موشک های بالستیک آنها است ؟ آیا دامن زدن به رقابت میان چین و روسیه برای فروش سلاح‌های پیشرفته به پاکستان و هند به عنوان دو رقیب سنتی و اتمی حرکت در راستای سیاستهای امریکا در منطقه برای دامن زدن به اختلافات و ناامنی‌ها نیست ؟ آیا فروش تسلیحات پیشرفته چین و روسیه به هند و پاکستان نوعی قدرت نمایی آنان در برابر امریکا است تا دامن زدن به رقابت های تسلیحاتی میان پکن و مسکو که اخیرا تحت فشارهای امریکا هر دو درصدد توسعه همکاری‌های راهبردی هستند ؟حملات تروریستی سال 2008 میلادی در بمبئی که دولتمردان هند آن را به گونه‌ای با حملات سال 2001 امریکا مقایسه کردند نشان داد که تروریسم مهم‌ترین عامل تهدید امنیت ملی هند است که برای مقابله با آن ضعف بسیاری دارد .بر اساس گزارش‌هایی که در سال 2008 از سوی محافل نظامی هند منتشر شد سلاح ها سبک نیروهای امنیتی و نظامی این کشور از نوع قدیمی و فاقد توان لازم برای مقابله سریع و گسترده با ترویست ها بوده است.در این زمان تحلیلگران نظامی و امنیتی در هندوستان این سوال مهم را مطح کردند که آیا توان موشکی بالستیک هند توانست ضعف‌های امنیتی این کشور را در برابر حملات تروریست‌ها جبران و توان ارتش را برای مقابله با آنان افزایش دهد؟ بنابراین از دیدگاه این محافل، خریدهای کلان نظامی هند از روسیه و حتی غرب صرفا برای جلب نظر آنها برای توسعه روابط در سایر بخش‌ها از جمله انرژی برای روسیه نیز صورت می‌گیرد .این در حالی است که بخش مهمی از بودجه عمومی هند که باید صرف فقر زدایی و بهبود شرایط بهداشتی و پزشکی شود صرف خریدهای نظامی می‌شود تا توان بازدارندگی خود را در برابر پاکستان و سپس چین ارتقا دهد .وضعیت مشابه در مورد پاکستان نیز صادق است . اگر چه تحولات امنیتی پاکستان پیچیده‌تر از هند است به گونه‌ای که برخی محافل، افراط گرایی و خشونت را انتخاب برخی جریان‌های سیاسی نظامی و مذهبی پیرو وهابیت در پاکستان برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های سیاسی و مالیشان می‌دانند، اما به هر حال بخش مهمی از بودجه عمومی این کشور نیز صرف خریدهای تسلیحاتی راهبردی میشود که نتیجه آن فرو رفتن بیش از پیش پاکستان در فقر و مشکلات اقتصادی است. به گونه‌ای که بدون دریافت کمک و استقراض از نهادهای مالی بین المللی قادر به ادامه حیات سیاسی خود نیست . بدون تردید وارد شدن چین و روسیه به رقابتهای نظامی و موشکی پاکستان و هندوستان می‌تواند منطقه جنوب آسیا را بیش از پیش درگیر بحران و ناامنی نماید و در همان حال امیدواری‌ها برای ایجاد بلوک آسیایی برای رویارویی با سیاست‌های تهاجمی امریکا در سطح منطقه‌ای و بین المللی را به یاس تبدل نماید. چین در ماه‌های اخیر به‌شدت تحت فشارهای اقتصادی و نظامی امریکا قرار گرفته به گونه‌ای که محافل امریکا از آن به عنوان جنگ تجاری واشنگتن و پکن نام می‌برند که با گسترش ابعاد آن تا روابط نظامی چین از جمله با روسیه در حال گسترش است.در این شرایط چین بیش از آنکه نیازمند رویاروی منطقه‌ای و ایجاد بلوکهایی که می‌تواند در آینده به خصم با روسیه و یا هند تبدیل شود به توسعه همکاری و استفاده بیشتر از ظرفیتهای منطقه‌ای برای مقابله با فشارهای امریکا نیازمند است. روسیه نیز که از سال‌های اخیر تحت تحریم‌ها و فشارهای امریکا قرار دارد با وضعیت مشابه چین روبرو است و برای خارج شدن از این شرایط در سطح منطقه‌ای به تفاهم همکاری و ایجاد اعتماد نیازمند است. در غیر این صورت، هر گونه تلاش‌های منطقه‌ای در جنوب آسیا برای خریدهای تسلیحاتی گرچه ممکن است از نظر مالی به چین و روسیه کمک نماید، اما حرکت در چارچوب برنامه‌های امریکا برای ایجاد ناامنی و بحران در منطقه است که در شرق آسیا در دریای چین جنوبی و همچنین در آبهای پیرامونی کره شمالی واشنگتن این سیاست را پیگیری می‌کند در منطقه جنوب آسیا نیز آن را با همکاری خود کشورهای پاکستان و هندوستان با اختصاص هزینه‌های نظامی کلان از بودجه‌های داخلی شان دنبال می‌کند .