درآمد 21 میلیارد تومانی خزانه از محصولات دخانی

تعادل|

دخانیات از جمله صنایعی است که پیش از این جزو صنایع مهم کشور به حساب می‌آمد؛ اما تحریم‌های سال‌های اخیر و همچنین قاچاق گسترده این محصولات شرایط آن را سخت‌تر از قبل کرده است. حضور مافیای قاچاق در بازار دخانیات باعث شد تا نیروهای امنیتی و نظامی و همچنین دولت با ممنوعیت‌های وارداتی، شرایط را برای تولید دخانیات تسهیل کنند. اما با این حال، آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صمت، حاکی از این است که با وجود تمامی تلاش‌ها، کاهش قاچاق این محصولات چشمگیر نبوده است. بطوری که برآوردهای آماری از قاچاق 2 میلیارد و 41 میلیون نخ در دو ماه ابتدایی سال 98 خبر می‌دهند، که این رقم در مدت مشابه سال 97 معادل 2 میلیارد و 94 میلیون نخ بوده است. البته ارزیابی‌های آماری نشان از این دارد که افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه تولید محصولات دخانی، منجر به رشد 79 درصدی درآمد خزانه کشور از این محصولات شده است. براساس آمار منتشر شده، طی 2 ماه نخست سال 98 خزانه کشور درآمدی برابر با 21 میلیارد و 695 میلیون تومان از محصولات دخانی داشته، که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که رقم آن 12 میلیارد و144 میلیون تومان بوده، نشان از رشد دارد.

  افزایش مصرف محصولات دخانی

بر اساس آمار ارایه شده از سوی وزارت صمت، واردات رسمی محصولات دخانی در 2 ماهه نخست سال 98 مانند دوره مشابه آن در سال 97 برابر با صفر بوده است. اما صادرات این محصولات در دو ماهه ابتدایی سال 97 برابر با 15 میلیون نخ بوده که این آمار در دو ماه نخست امسال به صفر رسیده است. برآوردها از قاچاق محصولات دخانی در فروردین و اردیبهشت ماه سال 98 معادل 2 میلیارد و 41 میلیون نخ بوده است که این آمار در مدت مشابه سال 97 معادل 2 میلیارد و 94 میلیون نخ بوده است. اما برآوردهای مصرف در کشور نشان می‌دهد، میزان مصرف محصولات دخانی معادل 10 میلیارد و 83 میلیون نخ بوده است که این میزان مصرف در دو ماهه نخست سال 97 رقمی معادل 9 میلیارد و 16 میلیون نخ را نشان می‌دهد. از میان آمار ارایه شده از سوی وزارت صمت برآورد میزان مصرف دخانیات در کشور طی دو ماهه نخست سال‌های 97 و 98، برآورد مصرف سیگارت در دو ماهه ابتدایی سال 97 بر اساس 55 میلیارد نخ و در دو ماهه اول سال 98 بر اساس 65 میلیارد نخ است. این برآوردها حاکی از آن است که سال 98 میزان مصرف محصولات دخانی در جامعه با افزایش همراه بوده است.  لازم به ذکر است که با توجه به اینکه در فصل اول دستورالعمل پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالای دخانی، ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز برآورد مصرف سیگار در کشور را در سال 86 به تعدادی حدودی 57 میلیارد نخ اعلام کرده، اما مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور به تبع موارد اعلامی در جلسات ستاد یاد شده، برآورد مصرف را از سنوات گذشته 55 میلیارد نخ لحاظ و در آمار عملکرد خود و سایت‌های مختلف منتشر کرده است. با این وجود با توجه به افزایش جمعیت، کاهش سن مصرف‌کنندگان و گرایش بانوان به مصرف سیگارت می‌توان نتیجه گرفت پس از گذشت 11 سال میزان مصرف سیگارت در کشور بیش از 65 میلیارد نخ است، که این امر مورد تایید سایر متولیان امر نیز بوده است.

  میزان تجارت محصولات دخانی

اما آمارهای ارایه شده از سوی وزارت صمت نشان می‌دهد، صادرات «تنباکوی سنتی» در دو ماهه نخست سال 98 معادل 28.25 تن بوده که این رقم طی مدت مشابه آن در سال گذشته معادل 38.06 تن را نشان می‌دهد. با توجه به ارقام ارایه شده صادرات این محصول در مدت زمان مذکور نسبت به همان زمان در سال گذشته خود با کاهش 26 درصدی همراه بوده است. این ارقام برای صادرات «تنباکوی معسل» نشان می‌دهد، صادرات در این زمینه در بازه زمانی یاد شده، معادل 1.35 تن بوده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته آن رقمی معادل 33.64 تن را نشان می‌دهد. مقایسه این دو رقم نشان از کاهش 96 درصدی صادرات این محصول در کشور دارد. اما صادرات «توتون» در فروردین و اردیبهشت سال 98 روند افزایشی به خود گرفته و رقم 707.5 تن را برای خود ثبت کرده است که در مقایسه با مدت مشابه آن در سال 97 که رقمی معادل 20.37 تن بوده است، رشد 3373 درصدی تغییرات را از آن خود کرده است. درباره صادرات سیگارت نیز باید گفت که دو ماه نخست سال 98 هیچگونه صادراتی از این محصول صورت نگرفته؛ در حالی که این رقم در مدت مشابه سال گذشته معادل 150 میلیون نخ را نشان می‌دهد.

لازم به ذکر است که واردات در زمینه محصولات دخانی کشور تنها دو محصول «تنباکوی معسل» و «سیگارت» را در برمی‌گیرد که در دو ماهه نخست سال‌های 97 و 98 شرایط واردات سیگارت در کشور مهیا نبوده و بر اساس آمار ارایه شده در مدت زمانی‌های ذکر شده واردات این محصول معادل صفر بوده است. اما واردات تنباکوی معسل در دو ماهه نخست امسال معادل 469 تن بوده که این میزان در مدت مشابه سال گذشته آن معادل 750 تن بوده است که روند کاهشی 37 درصدی را نشان می‌دهد.

  رشد واحدهای فعال دخانی

داده‌های ارایه شده از سوی وزارت صنعت حاکی از رشد واحدهای فعال دخانی در کشور است. این آمار نشان می‌دهد، واحد‌های فعال در زمینه سیگارت در دو ماه نخست سال 98 معادل 20 واحد بوده که این رقم در مدت مشابه سال گذشته 18 واحد را نشان می‌دهد. همچنین تعداد برای واحدهای فعال تنباکو طی مدت مذکور در سال 98 معادل 33 واحد بوده که این رقم در مدت مشابه سال 97 تعداد 28 واحد را نشان می‌دهد. مجموع این ارقام نشان از رشد واحدهای فعال در زمینه دخانیات دارد چراکه مجموع واحدهای فعال در دوماهه نخست سال 97 معادل 46 واحد بوده که این رقم در مدت مشابه آن در سال 98 به 53 واحد رسیده است.  تعداد توزیع‌کنندگان کالاهای دخانی فعال تا پایان اردیبهشت ماه سال 98 نیز بر اساس داده‌های منتشر شده نشان می‌دهد که 2 هزار و 242 توزیع‌کننده استانی حقیقی و 24 توزیع‌کننده استانی حقوقی وجود دارد که جمعا تعداد آنها به 2 هزار و 266 توزیع‌کننده استانی می‌رسد. همچنین تعداد توزیع‌کنندگان حقیقی سراسری 130 نفر است که با 28 شرکت حقوقی توزیع‌کننده سراسری رقمی معادل 158 توزیع‌کننده در سراسر کشور را نشان می‌دهد. در واقع میزان توزیع‌کنندگان حقیقی استانی و سراسری معادل 2 هزار و 372 واحد و حقوقی‌های استانی و سراسری نیز معادل 52 واحد است که جمعا 2 هزار و 424 توزیع‌کننده محصولات دخانی در کشور را نشان می‌دهد.

  افزایش درآمد خزانه از محصولات دخانی

اما در آمد خزانه کشور از تولید محصولات دخانی چقدر است؟ آمار مقایسه‌ای واریزی اشخاص و شرکت‌ها جهت محصولات دخانی به خزانه کشور نشان می‌دهد، در دو ماهه نخست سال 98 میزان واریزی برای هولوگرام (برچسب ایمنی) معادل 30.5 میلیون ریال بوده، که این واریزی برای حق 10 درصدی انحصار واردات به صفر رسیده است. همچنین 21 میلیارد و661 میلیون تومان در راستای حق 2 درصدی انحصار تولید به خزانه واریز شده است. رقم 26 میلیون تومان نیز برای توزیع این محصولات وارد خزانه کشور شده، که درآمد 21میلیارد و 695 میلیون تومانی در بازه زمانی دوماهه در سال 98 برای خزانه کشور به همراه داشته است.

اما این آمار‌ها نشان می‌دهد، در سال 97 برای هولوگرام (برچسب ایمنی) هیچ مبلغی به خزانه واریز نشده اما برای حق 10 درصدی انحصار واردات 111.1 میلیون ریال، حق دو درصدی انحصار تولید 121 میلیون و 303 هزار ریال و برای توزیع معادل 29 میلیون و 500 هزار ریال به خزانه واریز شده است. مجموع این ارقام در سال گذشته معادل 12 میلیارد و144 میلیون تومان را نشان می‌دهد. مقایسه واریزی اشخاص و شرکت‌ها جهت محصولات دخانی به خزانه کشور نشان می‌دهد که درآمد خزانه کشور در دو ماهه نخست سال 98 نسبت به مدت مشابه آن در سال 97 رشدی 79 درصدی داشته است.

  اهم اقدامات در صنعت دخانیات

 بر اساس اطلاعات ارایه شده از سوی وزارت صمت، یکی از هدف‌گذاری‌های مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور در 2 ماه نخست سال 98، دستیابی به یک میلیارد نخ صادرات سیگارت بوده است. همچنین تلاش کرده که طرح تحقیقاتی تعیین مناطق کشت و پیگیری و ساماندهی کشت، حمل، خرید و فروش توتون و تنباکو در سطح کشور را اجرا کند. این مرکز بر آن است تا راه‌اندازی مابقی واحدهای تولیدی سیگارت‌سازی در چارچوب اجرای تبصره 3 ماده 102 قانون برنامه توسعه و جایگزینی تولید داخلی با همان برند اصلی با واردات را پیگیری کند و اقدام لازم برای تدوین یا به روز رسانی استانداردهای جدید با توجه به مسوولیت کمیته فنی «تنباکو و فرآورده‌های  آن» (TC126) از سوی سازمان ملی استاندارد ایران به این مرکز را انجام داده است. همچنین این مرکز در حال پیگیری مکانیزه کردن سیستم صدور مجوزهای صادره از سوی مرکز و استان‌ها و تکمیل زنجیره نظام توزیع کالاهای دخانی در سطح کشور در سامانه یکپارچه است. کد رهگیری نیز از دیگر مواردی است که مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور در حال هماهنگی با مراجع ذی ربط برای تسریع در اجرایی شدن آن است. «انجام محاسبات، پیگیری و ثبت امور مربوط به تعیین مبالغ حق انحصار، وصول و ایصال عوارض و حقوق دولتی و واریز آن به حساب خزانه و تهیه گزارش‌های مربوطه»، «هدایت و حمایت از تولید محصولات کشاورزی دخانی و تحقیقات کشاورزی مربوط»، «برنامه‌ریزی، پیگیری و مشارکت برای اجرای امور مربوط به پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالاهای دخانی»، «ابلاغ و پیگیری مصوبات مرتبط با کالای دخانی و نظارت برحسن اجرای آن» و «همکاری مستمر و جدی با مراجع ذی ربط پیرامون مبارزه با قاچاق کالای دخانی» از دیگر مواردی است که مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور در این مدت به آنها پرداخته است. این مرکز در تلاش است با همکاری‌های خود زمینه کاهش منطقی مصرف دخانیات با استفاده از روش‌های علمی و اطلاع‌رسانی را فراهم کند. «انجام ماموریت‌های موردی و ادواری در چارچوب شرح وظایف سازمانی مرکز»، «برگزاری جلسات مختلف برای تحقق برنامه‌ها و اهداف کلان ترسیم شده برای این مرکز»، «حضور در سمینارها، همایش‌ها و جلسات مربوط به صنعت دخانیات»، «بازنگری و بررسی دستورالعمل‌های مرکز جهت به روز رسانی آنها و تدوین پیش نویس آیین نامه جامع مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور» و «حضور در مناطق کشت جهت نظارت بر امور کشاورزی» نیز اهم وظایف مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور طی 2 ماه نخست امسال بوده است.

  تمهیدات برای مقابله با تحریم ها

مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور به منظور رفع موانع تولید و مشکلات حادث شده از تحریم‌های اقتصادی تمهیداتی اندیشیده، که برای رسیدن به آن جلسات مختلفی با انجمن‌ها و تولیدکنندگان سیگارت و تنباکو برگزار کرده است. همچنین به منظور اعمال سیاست‌های لازم برای ثبت سفارش‌ها، تخصیص به موقع ارز به تولیدکنندگان و رفع موانع پیش آمده در این راستا جلسه‌ای با معاون امور صنایع و انجمن‌ها و تولیدکنندگان سیگارت و تنباکو برگزار شده است. این مرکز برای برای تامین مواد اولیه به منظور تولید به موقع محصولات دخانی، فروش و عرضه آنها برای جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت محصولات دخانی و ایجاد تعادل در بازار تلاش و جدیت فراوانی به خرج داده و بخشنامه‌های متعددی پیرامون اعمال هماهنگی برای هرگونه افزایش قیمت از سوی شرکت‌های تولیدکننده محصولات دخانی در جهت تنظیم بازار و ایجاد تعادل در بازار سراسر کشور صادر کرده است.