فاز تازه حذف رانت اطلاعات شهری کلید خورد

گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|

روز گذشته شهرداری تهران از نسخه جدید سامانه پژوهشیار رونمایی کرد.این سایت با هدف جلوگیری از پژوهش‌های تکراری در شهرداری تهران و انجام موازی‌کاری‌ها راه‌اندازی شد و قرار است به سامانه شفافیت شهرداری نیز متصل شود. اوایل تیرماه سال جاری نیز شهرداری تهران با هدف عمومی کردن اطلاعات و داده‌های شهری و نیز خارج کردن این اطلاعات از انحصار تعداد معدودی از کارشناسان، برای اولین‌بار داده‌های خام پیمایش‌های شهری را روی سایت معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بارگذاری کرد.علاوه بر این روز گذشته شهرداری درراستای شفاف‌سازی، جزئیات تازه‌ای از فعالیت تالار معاملات شهرداری تهران را که به زودی، بطور رسمی افتتاح خواهد شد را تشریح کرد. در این تالار در وهله نخست معاملات همه مناطق 22 گانه تجمیع خواهد شد و تحت نظارت یک کمیسیون، از صفر تا 100 معاملات کلان بالای 250 میلیون تومان شهرداری تهران در این تالار انجام می‌شود.

به گزارش «تعادل»، بهاره آروین، عضو هیات رییسه شورای شهر تهران درباره راه‌اندازی سایت پژوهشیار توضیحاتی ارایه کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که پس از اتصال سامانه پژوهشیار به سامانه شفافیت رخ می‌دهد، جلوگیری از پژوهش‌های تکراری در شهرداری تهران است. پژوهش‌هایی که در واحدی از شهرداری انجام شده اما به دلیل آنکه در دسترس سایر واحدها نبوده، سهواً یا عمداً به واحدهای دیگر شهرداری نیز ارایه شده است.بطور مثال در یک سازمانی مثل بهزیستی یا وزارت کشور که حوزه کاری مشابهی دارند، مشاهده شده پژوهشی که در این نهادها انجام شده به عنوان پژوهش جدید به شهرداری عمداً یا سهواً داده شده است. پیشنهادم این است که این سامانه به سامانه‌های مشابهی مانند ایران داک متصل شود تا از هرگونه موازی‌کاری و تکرار در حوزه پژوهش جلوگیری شود.

آروین با بیان اینکه در دسترس قرار گرفتن این پژوهش‌ها به جز آنکه انباشت دانش را در جامعه افزایش می‌دهد، به ارتقای کیفیت پژوهش‌ها نیز کمک می‌کند، گفت: زمانی که یک سازمان پژوهشی را انجام می‌دهد، تنها یک ناظر کیفیت آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهد اما وقتی در معرض دید عموم قرار گیرد، این پژوهش توسط همتایان دانشگاهی و علمی نیز مورد ارزیابی قرار گرفته و در میان مدت نظارت همتایان باعث ارتقای کیفی پژوهش‌ها خواهد شد. زیرا در جامعه علمی کمتر رودربایستی وجود دارد و دانشگاهی‌ها معمولاً بی‌رودربایستی نقایص علمی پژوهش‌ها را منتقل می‌کنند.

آروین با تاکید بر اینکه به جز پژوهش‌ها، پیوست‌های مطالعاتی نیز در دسترس عموم قرار خواهد گرفت، گفت: با انتشار پیوست‌های مطالعاتی پروژه‌های عمرانی، جریان نقد و ارزیابی پروژه‌ها توسط ناظران فراهم می‌شود و پیوست‌هایی که ضعیف و سوری است و قرار است با بودجه عمومی احداث شوند، توسط نهادهای نظارتی، رسانه‌ها و نهادهای تخصصی شناسایی خواهند شد.

او با بیان اینکه یکی دیگر از ثمرات به اشتراک‌گذاری این پژوهش‌ها این است که جامعه دانشگاهی می‌تواند به داده‌های سازمان‌ها دسترسی پیدا کند، ‌گفت: زیرا معمولاً سازمان‌ها این داده‌ها را به عنوان غنیمت‌های سازمانی می‌دانند و کمتر در اختیار نهاد دانشگاهی قرار می‌دهند که می‌توان بر اساس داده‌های مورد استفاده در این پژوهش‌ها سیاست‌گذاری‌های دقیق‌تری به نهاد اجرایی پیشنهاد کند.

او تاکید کرد: امروز بیش از ۸۰۰ پژوهش سال‌های اخیر در اختیار عموم قرار می‌گیرد که باید برای جلوگیری از کپی‌های احتمالی به سیستم‌هایی مانند ایران داک متصل شده و در این زمینه تفاهمنامه‌هایی با وزارت علوم بسته شود. همچنین برای آنکه تمامی پژوهش‌ها ثبت شود باید به سامانه مالی قراردادها متصل شوند تا در صورت عدم ثبت و کد قراردادی، امکان انجام پژوهش وجود نداشته باشد.مرکز مطالعات در این میان باید نقش نهاد نظارتی را ایفا کند. ابتدا در برابر درخواست موضوع نهاد اجرایی، مجموع پژوهش‌های موجود را ارایه کند و در ادامه بر کیفیت پژوهش انجام شده نظارت کند.

  869 پژوهش شهری در اختیار تهرانی ها

همچنین در این مراسم محمدحسین بوچانی، رییس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران از بارگذاری 869 پژوهش شهری در سایت پژوهشیار خبر داد و گفت: سازمان‌ها و مناطق مختلف موجود در شهرداری تهران مطالعات مختلفی انجام می‌دهند اما این مطالعات در یک جای مشخص به صورت یکپارچه و هماهنگ قرار نداشت. با توجه به آنکه پژوهش‌ها با پول مردم انجام می‌شود، این دستاوردها باید به صورت یک محصول عمومی در اختیار مردم قرار گیرد. این مطالعات برای اولین‌بار در اختیار مردم قرار می‌گیرد و باعث می‌شود مردم قضاوت درستی از شهرداری تهران داشته باشند و حتی دقت پژوهشگران نیز بالا برود.

رییس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در پاسخ به اینکه آیا پروژه‌ها نیز به این مطالعات پیوست می‌شوند یا خیر، گفت: هر پژوهشی که فایل آن بارگذاری می‌شود، حتما قرارداد مالی انجام آن پروژه نیز به پیوست منتشر می‌شود.

او درباره این نکته که اگر دفتر مطالعات پژوهش انجام می‌دهد چرا دیگر معاونت‌ها هم به این امر مبادرت می‌کنند، گفت: این دو اتفاق موازی‌کاری نیست چراکه ما یکسری از راهبردها را تصویب می‌کنیم و آنها نیز بر اساس نیاز خود پژوهش انجام می‌دهند.

  استقبال از انتشار عمومی پژوهش ها

پویا علاء الدینی، استادیار دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با «تعادل» این عملکرد شهرداری را مثبت ارزیابی کرد و گفت: واقعیت این است که این پژوهش‌ها با پول مردم انجام می‌شود و باید در اختیار عموم قرار گیرد. این سایت فرصت مناسبی فراهم می‌کند تا شهروندان و محققان به جای وقت گذاشتن و رفتن به کتابخانه‌ها از طریق اینترنت و با سرعت بیشتر به داده‌های مورد نیاز خود دست پیدا کنند. هر چند این امر می‌تواند جنبه شفاف‌سازی هم داشته باشد، اما بیشتر رانت و فساد در زمینه‌های ساخت و ساز و عمرانی است و در حوزه پژوهش تخلفات چندانی روی نمی‌دهد زیرا مبالغ قراردادها چندان بالا نیست اما عده‌ای هم توانستند در این حوزه از رانت استفاده کرده و منتفع شوند.

او ادامه داد: گاه شاهد بودیم که پژوهش‌ها به شکل درست و مطابق با نیازهای شهرداری و با نیازهای محققان متخصص انجام نشده است.کارمندان شهرداری غالبا اجرایی بوده و ممکن است از نحوه و روند انجام پژوهش‌ها چندان آگاه نباشند، بنابراین هنگام نیاز به تحقیق آن را برونسپاری می‌کنند اما مهم این است که این تحقیق و پژوهش‌ها هدفمند و رقابتی باشد تا نتیجه آن قابل استفاده باشد. متاسفانه در گذشته شیوه مناسبی برای برونسپاری پژوهش‌ها در پیش گرفته نشد و نتیجه آن تعداد زیادی تحقیقات بی‌کیفیت و بدون ارزش و با صرف هزینه‌های بسیار بوده است.

علاءالدینی ادامه داد: اکنون با بارگذاری پژوهش‌ها و دسترسی تمام مردم به آن قطعا تعداد پژوهش‌های بی‌کیفیت و بی‌هدف کاهش می‌یابد. بارگذاری پژوهش‌ها در سایت نشان می‌دهد که چه کسانی با گرفتن پول‌های کلان پژوهش‌های بی‌کیفیت انجام داده‌اند و این امر به شفاف‌سازی در این حوزه کمک می‌کند و دیگر افراد غیر متخصص به خود اجازه ورود به این حیطه را نمی‌دهند.مهم‌ترین موضوع در شفاف‌سازی پژوهش‌ها این است که مبلغ قراردادها به همراه زمان آغاز و پایان آن مشخص شود.

این استادیار دانشگاه افزود: یکسری از پژوهش‌ها نیز با یکدیگر همپوشانی دارد.یعنی یک تحقیق را چندین‌بار یا از سر ندانم کاری یا به شکل مغرضانه انجام داده‌اند. بارگذاری پژوهش‌ها روی سایت پژوهشیار باعث کاهش موازی‌کاری‌ها در این حوزه خواهد شد.در مجموع این اقدام مثبت بوده اما جزئیات آن نیز بسیار مهم است اینکه به چه کسانی دسترسی خواهند داد و آیا تمام پژوهش‌ها در سایت بارگذاری خواهد شد یا پژوهش‌های ضعیف را بارگذاری نمی‌کنند، بسیار مهم است.

هر چند شهرداری در راستای شفاف‌سازی اقدام به بارگذاری پژوهش‌ها و تحقیقات روی سایت پژوهشیار کرده است و برای این کار هزینه بالایی نیز پرداخت کرده اما واقعیت این است که عموم مردم شهر چندان استفاده‌ای از این پژوهش‌ها ندارند و فقط برای قشر خاصی از شهروندان از جمله استادان دانشگاه و محققان می‌تواند مفید واقع شود.البته علاء‌الدینی نظر دیگری در این باره دارد و معتقد است نتایج حاصل از این پژوهش‌ها برای تمام مردم شهر می‌تواند مفید باشد. او در این باره توضیح داد: مردم، شورایاران محله‌ها روزنامه‌نگاران، محققان و استادان دانشگاه و در مجموع جامعه مدنی امکان استفاده از این امکانات را دارند.

  استفاده از پژوهش‌های گذشته

مجید فراهانی، رییس کمیته بودجه و نظارت شورای شهر تهران نیز در آیین رونمایی نسخه جدید سامانه پژوهشیار با اشاره به لزوم پیوست مطالعاتی برای طرح‌ها و پروژه‌های شهری بر کاربست عملیاتی این پروژه‌ها تاکید کرد و گفت: تاکنون انتظارات شورا در حوزه پژوهشی برآورده نشده است و تعداد کمی از مصوبات و لوایح و طرح‌هایی که مطرح است دارای پیوست‌های مطالعاتی است. امیدواریم بتوانیم در دور جدید فعالیت‌های مرکز این خلأ مهم را پر کنیم.

فراهانی اظهار کرد: موضوع مهم دیگر بحث کاربست پژوهش درمدیریت شهری است. تجربه نشان داده که پژوهش‌های خوبی انجام می‌شود اما در عرصه عمل کمتر از آنان استفاده شده و نتایج کاربردی آن در کارها و فعالیت‌ها دیده می‌شود. خواهش من این است که در جوایز پژوهش مدیریت شهری که هر ساله در هفته پژوهش ارایه می‌شود؛ جایزه‌ای برای بهترین سازمان، منطقه و فردی که توانسته از پژوهش‌های موجود استفاده کند که منجر به ارزش افزوده شود، اعطا گردد.

رییس کمیته بودجه و نظارت شورای شهر تهران تصریح کرد: یعنی جایزه‌ای برای کاربرد پژوهش ارایه شود تا نشان بدهند، پژوهش‌های انجام شده می‌تواند کاربرد داشته باشد. یکی از راه‌های استفاده از پژوهش این است که هر نقطه‌ای از شهرداری تهران فعالیتی انجام می‌شود مرکز، پژوهش‌های مرتبط را برای مجموعه‌ها بفرستد و بخواهد از پژوهش‌های گذشته استفاده کند و نتایج استفاده از پژوهش را به اطلاع مرکز برسانند.

  راه‌اندازی تالار معاملات شهرداری تهران

مدیر تالار معاملات شهرداری تهران گفت: با راه‌اندازی تالار معاملات شهرداری، دیگر در شهرداری پیمانکار ناشناخته یا محلی و بومی نخواهیم داشت و رقابت بین همه پیمانکارانی خواهد بود که تایید صلاحیت می‌شوند.

به گزارش ایسنا، امیرحسین شمس یکی از نخستین اقدامات خود در اداره کل حقوقی شهرداری تهران را بازگرداندن کارشناسان به این اداره عنوان و درباره راه‌اندازی تالار معاملات در شهرداری اظهار کرد: باتوجه به سابقه نظارتی خود به این نتیجه رسیدم که راه‌اندازی تالار معاملات باید یکی از اقدامات مهم ما باشد. البته در دهه 80 پیش زمینه‌ای درباره تالار معاملات شهرداری از سوی نیروهایی که از مجموعه خارج شده بودند، وجود داشت.

مدیرکل حقوقی شهرداری تهران با بیان اینکه معاملات شهرداری تهران سه دسته هستند، گفت: در این تالار در وهله نخست معاملات همه مناطق 22 گانه تجمیع خواهد شد و تحت نظارت یک کمیسیون، از صفر تا 100 معاملات کلان بالای 250 میلیون تومان شهرداری تهران در این تالار انجام می‌شود.در این تالار از آگهی مزایده و مناقصه تا برگزاری مناقصه، بازگشایی پاکت‌ها و اعلام برنده همه به صورت شفاف و روشن در مقاطع خاص و رخ به رخ با پیمانکار انجام و برنده هم در همان لحظه مشخص می‌شود. بنا داریم اگر امضای الکترونیک به سرانجام برسد قرارداد را در لحظه به پیمانکار ابلاغ کنیم چراکه در حال حاضر بین برگزاری مناقصه و ابلاغ آن به پیمانکار فاصله‌ای وجود دارد که گاهی به یک سال هم می‌رسد، اما در تالار معاملات این‌گونه نخواهد بود. مدیر تالار معاملات شهرداری تهران، راه‌اندازی این تالار را یکی از مواردی عنوان کرد که شورای شهر، شهرداری تهران و همچنین دستگاه‌های نظارتی مانند سازمان بازرسی کل کشور در راستای شفاف‌سازی به دنبال آن بودند.

او تجلی شهرداری تمام شیشه‌ای را در ایجاد تالار معاملات شهرداری توصیف کرد و گفت: شفاف‌سازی، به موقع انجام شدن و چگونگی معامله همگی در معرض دید شهروندان است. البته پیش از این جزئیات معاملات در سامانه شفافیت منتشر می‌شد اما در نشست‌هایی که با خانم آروین -عضو شورای شهر - و شورای شهر تهران داشتیم بحث ما این بود که شهروندان در سامانه شفافیت شهرداری انتهای کار یعنی قرارداد نهایی را می‌بینند اما در تالار معاملات صفر تا 100 معاملات قابل رصد و رویت است.

به گفته شمس، سامانه قراردادها که در گذشته در شهرداری راه‌اندازی شده بود به تالار معاملات متصل خواهد شد. این موارد در آیین نامه مالی و معاملاتی شهرداری تهران که مصوب مجلس هم است تبیین شده و حالا شهرداری این قانون را اجرا کرده است.

مدیرکل حقوقی شهرداری تهران، در پاسخ به اینکه ضرورت ایجاد تالار معاملات در شهرداری چه بود، گفت: نخست اجرای قانون و در درجه دوم شفاف‌سازی؛ یعنی دیگر در شهرداری پیمانکار ناشناخته یا محلی و بومی نخواهیم داشت و رقابت بین همه پیمانکارانی که تایید صلاحیت خواهند شد ایجاد می‌شود. او به کمک‌ها و پیگیری‌های معاون مالی و اقتصاد شهری شهردار تهران در راه‌اندازی تالار معاملات اشاره کرد و درباره مکان این تالار هم گفت: تالار معاملات قرار است در طبقه اول ساختمان روزنامه اطلاعات در مساحتی حدود 1700 متر کارش را آغاز کند. اعتبار کافی دیده شده و الان در حال تجهیز سالن‌ها هستیم. در این تالار بطور همزمان می‌توانیم سه معامله را در لحظه انجام دهیم.

مدیر تالار معاملات شهرداری تهران، این را اضافه کرد که اگر تاخیری باشد صرفا به دلیل آماده‌سازی محیط است، اما اداره کل حقوقی به عنوان ایده پرداز این طرح و مجری از همین الان آمادگی شروع به کار را پس از معرفی شدن مسوولان فنی از سوی شهردار تهران را دارد. امیدواریم از اوایل مهرماه تمامی معاملات را در تالار برگزار کنیم.