امریکا از چه نگران است؟
مقامات امریکایی این روزها در مورد مفاد توافقنامه‌ای ابراز نگرانی می‌کنند که بیش از یک سال پیش با خروج از آن بزرگ‌ترین اشتباه استراتژیک خود را مرتکب شدند.
حدود یک سال و سه ماه پیش امریکا در اقدامی یک‌جانبه از برجام خارج شد و اکنون مقامات امریکایی نگران مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ هستند که پس از برجام و بر اساس آن تصویب شد.
ظاهرا مقامات امریکایی در زمان خروج از برجام برآورد درستی از اقدام خود نداشته‌اند وحالا دریافته‌اند که با این خروج چه خود را از چه ظرفیت‌هایی محروم کرده‌اند. اکنون این سوال مطرح است که‌امریکا به کدام یک از اهداف خود از این اقدام دست یافته است؛ احتمالا یکی از اهداف اصلی امریکا از خروج از برجام منزوی کردن تهران بوده است؛ تصور امریکایی‌ها این بود که با خروج امریکا از برجام ایران هم از این توافق خارج می‌شود و امکان اعاده مجدد پروژه امنیتی‌سازی ایران و اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران فراهم می‌شود. اما برخلاف تصور کاخ‌سفید، ترامپ با خارج کردن امریکا از توافق هسته‌ای کاری کرد که جامعه جهانی و به ویژه شرکای اروپایی آن بخش عمده‌ای از توجه خود را روی حفظ توافق هسته‌ای متمرکز کنند. ایران با ماندن در برجام، و بهره‌گیری از ظرفیت‌های آن روابط دیپلماتیک خود را تقویت و تلاش کرده و توانسته اعتبار ایران را در عرصه جهانی بهبود بخشد، به‌همین دلیل نگرانی‌های امروز امریکا خریداری در جامعه جهانی ندارد.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ که در سال ۲۰۱۵ تصویب شد، برخی محدودیت‌ها از جمله در مورد خرید و فروش تسلیحات متعارف و فروش موادی با کاربرد دوگانه نظامی باقی ماند. خرید و فروش سلاح‌های متعارف یا موادی با کاربرد دوگانه تنها با اطلاع شورای امنیت و پس از بررسی در یک کمیسیون مشترک مجاز بود. با این حال و بر اساس این قطعنامه این محدودیت‌ها حداکثر در یک ظرف زمانی ۵ ساله بعد از شروع اجرای توافق برجام باقی می‌ماند و این محدودیت‌ها به اضافه محدودیت سفر برخی مقامات ایرانی از جمله سردار قاسم سلیمانی در این مدت لغو خواهد شد.
حال برایان هوک، نماینده ویژه امریکا در امور ایران که به همراه مایک پمپئو وزیر خارجه این کشور برای حضور در نشست شورای امنیت درباره خاورمیانه به نیویورک سفر کرده بود، در مورد پایان برخی از محدودیت‌های ایران بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ ابراز نگرانی کرده‌اند.
رییس برنامه اقدام وزارت امور خارجه امریکا از اقدامات اخیر ایران در خصوص کاهش تعهدات برجامی نیز ابراز نگرانی کرد و گفت: ایران نباید غنی‌سازی اورانیوم داشته باشد، اگر این مساله حل شود دیگر نگران نخواهیم بود تا ایران وارد دوره گریز به سمت تولید سلاح اتمی برود. ما مشتاق همکاری با انگلیس درباره ایران هستیم، ما اختلافات تاکتیکی با اروپا داریم اما طیف زیادی از اشتراکات هم وجود دارد. هرگز نباید ایران به سمت دستیابی به سلاح اتمی برود.
هرچند وجهی از این اظهارات در راستای جنگ روانی و تبلیغاتی علیه تهران قابل ارزیابی است بااین حال به نظر می‌رسد مقامات‌امریکایی امروز واقعا نگرانی‌هایی هم دارند و امروز متوجه تبعات خروج یک‌جانبه و سیاست فشار حداکثری علیه ایران می‌شوند. اگرچه امریکا با بهره‌گیری از ابزارهایی که در اختیار دارد ایران را تحت فشارهای بی‌سابقه‌ای قرار داده است با این وجود هنوز نتوانسته دستاورد قابل اعتنایی کسب کند. به ویژه که امروز و با رفع ۶ قطعنامه تحریمی علیه ایران، امریکا ابزارهای حقوقی لازم را برای اعمال فشار علیه تهران در اختیار ندارد. در همین زمینه رضا نصری کارشناس حقوق بین‌الملل امروز در توییتی نوشت: «اگر برجام نبود نفتکش‌های ایران در تمام دنیا به حکم شورای امنیت توقیف شده بودند. این طور نبود که‌امریکا مجبور شود از یک قاضی در یک دادگاه محلی برای توقیف یک کشتی حکم بگیرد و بعد توسط متحدین‌اش سنگ روی یخ شود.»
امریکای ترامپ امروز در حالی در یک انزوای خود ساخته قرار گرفته که بسیاری از دوستان و متحدین نزدیکش مصرانه از او خواسته بودند که از برجام خارج نشود.
ترامپ تقریبا به تمامی خواسته‌ها وهشدارهای متحدین سنتی خود و حتی همکاران نزدیکش در کاخ سفید بی‌اعتنایی کرد؛ ایران حدود یک سال بعد از خروج امریکا از برجام سیاست صبر راهبردی را در پیش گرفت و در واقع سهم خود را برای حفظ توافق چندجانبه برجام پرداخت کرد. با این حال انتظار تامین منابع اقتصادی پیش بینی شده در برجام انتظار و مطالبه بحقی است که ایران از شرکای برجام دارد. از اردیبهشت ماه سال جاری ایران از برنامه خود برای کاهش تعهدات برجامی‌اش رونمایی و اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های پیش بینی شده در برجام پایبند نخواهد بود.
اکنون زمان مناسبی برای ارزیابی نتایج سیاست فشار حداکثری امریکای ترامپ علیه تهران وخروج امریکا از برجام است؛ مقامات‌امریکایی اذعان می‌کنند که دیگر امکان استفاده از ظرفیت‌های پیش بینی شده دربرجام را ندارند آن هم‌زمانی که محدودیت‌های پیش‌بینی شده به ویژه درحوزه‌های تسلیحاتی و نظامی کم کم به اتمام می‌رسد. دیگر نه زیرساخت‌های حقوقی فشار بر تهران همچون قطعنامه‌های شورای امنیت در اختیار امریکاست و نه به واسطه اقدامات خارج ازعرف ترامپ، امریکا از وجاهت اخلاقی و سیاسی در عرصه بین‌المللی برخوردار است.
