هشدار بانک جهانی درباره بحران نامرئی آب
گروه جهان|
جهان با بحران نامرئی آب روبروست. تاثیرات این بحران به‌مراتب گسترده‌تر و عمیق‌تر از خشکسالی‌های قبلی بوده و نیازمند توجه و اقدام فوری است. بانک جهانی هشدار داده بحران نامریی کیفیت آب می‌تواند رشد اقتصادی جهان را تا یک سوم کاهش داده، سلامتی عمومی را تهدید کرده و امنیت غذایی را به خطر بیندازد.
بانک جهانی در تازه‌ترین گزارش خود آورده: در حالی که بیشتر توجه‌ها به حجم آب معطوف شده است از جمله حجم آب بسیار زیاد در سیلاب‌ها، و حجم آب بسیار کم در خشکسالی‌ها؛ کیفیت آب بطور قابل‌توجهی نادیده گرفته شده است. این در حالی است که بحران کیفیت آب در حال از بین بردن یک‌سوم اقتصاد بالقوه مناطقی است که با بحران شدید کیفیت آب مواجه هستند و این مشکل همچنین تهدیدی جدی برای سلامتی مردم و محیط زیست است. دیوید مالپاس رییس گروه بانک جهانی، در این باره گفته: «آب تمیز عامل اصلی رشد اقتصادی است.»
در گزارش ۱۴۲صفحه‌ای بانک جهانی آمده، نتایج پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که چگونه عواملی مانند باکتری‌ها، فاضلاب شهری، مواد شیمیایی و پلاستیک‌ها می‌توانند اکسیژن آب را از بین ببرند و آب را به حدی مسموم کنند که برای انسان و اکوسیستم خطرناک باشد.
بانک جهانی در این گزارش نهادهای بین‌المللی، دولتی و محلی را به افزایش توجه به موضوع آلودگی آب دعوت کرده و هشدار داده است که این بحران نیاز به حل سریع دارد، چرا که می‌تواند مردم را با قحطی و محیط‌زیست را با نابودی مواجه کند.
بنا براعلام بانک جهانی، اثراتی که منابع آبی بی‌کیفیت برای سلامت، کشاورزی و محیط‌زیست به دنبال دارد، فراتر از آن چیزی است که تاکنون تصور می‌شد. زمانی که اثرگذاری بر تمام بخش‌ها با هم دیده می‌شود، می‌توان مشاهده کرد که آب‌های آلوده و بی‌کیفیت سهم قابل‌توجهی در کاهش رشد اقتصادی کشورها دارند. آلاینده‌های شناخته‌شده همچون آلودگی‌های ناشی از سیستم‌های آب‌وفاضلاب، در کنار مواد آلاینده جدید نظیر مواد غذایی، پلاستیک‌ها، مواد شیمیایی، آلودگی‌های پزشکی و... در حال حاضر اصلی‌ترین اثرگذاری را در این حوزه دارند. عواملی مانند تغییر کاربری زمین برای کشاورزی، صنعتی و ساختمان‌سازی، نابودی جنگل‌ها، تغییرات اقلیمی که باعث به‌هم خوردن الگوهای متداول بارندگی می‌شود، عدم رعایت استانداردهای محیط‌زیستی و غیره، باعث از بین رفتن کیفیت آب می‌شود. برای نمونه هر چند نیتروژن برای کشت محصولات کشاورزی ضروری است، اما ماده‌ای پرنوسان و بی‌ثبات محسوب می‌شود. بطور معمول، بیش از نیمی از کودهای نیتروژن استفاده شده در زمین‌های کشاورزی وارد آب و هوا می‌شوند. ورود این ماده به منابع آبی می‌تواند منجر به کاهش سطح اکسیژن آب و ایجاد نواحی مرده شود، وضعیتی که برای رسیدگی به آن شاید به قرن‌ها زمان نیاز باشد. در هوا، ورود نیتروژن می‌تواند به شکل‌گیری اکسید نیتروژن منجر شود. اکسید نیتروژن نوعی گاز گلخانه‌ای است که بیش از ۳۰۰ برابر نسبت به کربن دی‌اکسید در تجمع گرما در جو قوی‌تر عمل می‌کند. به همین خاطر است که بسیاری از محققان معتقدند جهان امروز از مرز‌های امن مجاز برای ورود نیتروژن به محیط‌زیست عبور کرده است. به عقیده آنها نیتروژن با پیشی گرفتن از کربن در حال حاضر بزرگ‌ترین آلاینده خارجی جهان محسوب می‌شود.
بر اساس بررسی‌ها، تبادل سرنوشت‌سازی میان استفاده از نیتروژن به عنوان کود وجود دارد، جایی که منافع کشاورزی آن در برابر مخاطراتی که برای سلامت انسان‌ها به همراه دارد قرار می‌گیرد. البته با یک حساب سرانگشتی می‌توان این تبادل را ارزیابی کرد: در سطح جهانی استفاده یک کیلوگرم اضافی از کودهای نیتروژن در هر هکتار افزایش بازدهی ۴ تا ۵ درصدی محصولات کشاورزی را به همراه دارد. با این حال جریان ورود این کودها به محیط‌زیست و نیتراتی که وارد منابع آبی می‌شود به اندازه‌ای خطرناک است که احتمال سرکوب رشد کودکان را ۱۱ تا ۱۹ درصد افزایش می‌دهد، اثرگذاری که در ادامه سال‌های زندگی نیز رشد افراد را تا ۲درصد محدود می‌سازد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت یارانه‌هایی که به کودهای شیمیایی اعطا می‌شود، پیش از اینکه منافع کشاورزی ایجاد کند، جان انسان‌ها را به خطر می‌اندازد. این عوامل به همراه از بین رفتن خاک مرغوب، خشکسالی‌ها، توفان و استفاده بی‌رویه از منابع زیرزمینی آب باعث می‌شود که سالانه تولیدات محصولات کشاورزی به اندازه تغذیه ۱۷۰میلیون نفر از بین برود. در این گزارش آمده که از بین رفتن کیفیت آب و خاک در بخش‌های گسترده‌ای از جهان در حال وقوع است و باید سریع جلو این پدیده گرفته شود.
در سال‌های گذشته نیز، گزارش‌های متعددی از تاثیرات مخرب فعالیت انسانی بر محیط زیست منتشر شده است، از جمله انتشار سالانه حدود ۳۳ میلیارد تن دی‌اکسید کربن از طریق سوخت‌های فسیلی که منجر به گرمایش زمین می‌شود و همچنین رهاسازی فاضلاب صنعتی و خانگی به طبیعت و رودخانه‌ها، وجود بیش از پنج تریلیون تن آلاینده‌های پلاستیکی در دریاها و اقیانوس‌ها و موارد دیگر.
به‌گزارش بانک جهانی، نمک نیز به عنوان اصلی‌ترین عنصر آلاینده از زمان عهد باستان نقشی روزافزون در آلودگی‌های خاکی و آبی سراسر مناطق جهان دارد. امروزه منابع آبی و خاکی نمکی در سراسر جهان در حال گسترش هستند، به خصوص در مناطق ساحلی کم‌عمق، مناطق خشک آبیاری‌شده و حاشیه شهرها. این روند اثر ویرانگری برای بازدهی محصولات کشاورزی به همراه دارد.
در گزارش بانک جهانی آمده که کشورهای غنی و فقیر به‌طور مشابه از کیفیت پایین منابع آبی رنج می‌برند و رشد اقتصادی و توسعه‌یافتگی نمی‌تواند امنیت آبی کشورها را تضمین کند؛ چرا که آلودگی منابع آبی با رشد اقتصادی کاهش نمی‌یابد بلکه افزایش رفاه جوامع منجر به تشدید تنوع آلودگی‌ها می‌شود. برای مثال ایالات‌متحده به تنهایی سالانه بیش از ۱۰۰۰ ماده شیمیایی جدید وارد محیط‌زیست می‌کند.
