نشانه‌های سوزاندن اجساد در آذربایجان شرقی
دو فصل نخست کاوش کورگان‌های جنوبی غرب شهرستان کلیبر در محدوده سد پیغام چای، کشف شواهدی از سوزاندن جسد در سه کورگان کاوش شده در این محدوده را به دنبال داشت. نسرین قهرمانی، سرپرست هیات کاوش محوطه کورگان‌های جنوب غربی کلیبر اظهار کرد: در عملیات نجات‌بخشی آثار در معرض خطر سد و با توجه به درخواست آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی در فصل اول، قرار شد بدون انعقاد قرارداد و با پرداخت هزینه‌های مربوط به کاوش مطالعات باستان‌شناختی کورگان‌ها انجام شود و کاوش‌های فصل‌های بعدی با انعقاد قرارداد بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی تداوم یابد.
قهرمانی با بیان اینکه به دنبال موافقت نکردن آب منطقه‌ای برای انعقاد قرارداد و به جهت باارزش بودن مطالعات فصل اول، فصل دوم با کمک‌های انجام شده ، افزود: کورگان‌های شاهلیق و قره داشلی ۱ و ۲ که در جنوب روستای نوجه ده و غرب روستای پیغام واقع شده‌اند، شواهدی مبنی بر سنت جسدسوزی در هزاره اول پیش از میلاد دارد که اندازه کورگان‌ها هر کدام بیانگر این سنت در گذشته هستند.
این باستان‌شناس با اشاره به اینکه با آزمایش‌های به دست آمده روی خاکستر، این نظریه پذیرفته یا رد می‌شود، ادامه داد: این کورگان‌ها متعلق به اقوام اسکیت یا سکا است. همان‌طور که هرودوت توصیف می‌کند سکاها به گورستان‌های خود بیش از همه دارایی خود ارج می‌گذاشتند. او با تاکید بر اینکه آیین تدفین، رسم فوق‌العاده مرموز و باشکوهی بوده که با زحمت بسیار فراوانی انجام می‌گرفته که این کورگان‌ها اسنادی در اثبات مدعای مورخین در این خصوص است، گفت: در بزرگ‌ترین کورگان به نام «شاهلیق» وجود ۲۰ لایه سنگ چین، شن و ماسه و گل کوبیده حکایت از انجام این رسم پرتشریفات دارد.
او با اشاره به اینکه ابزارهای سنگی یافت شده بیانگر این است که این کورگان‌ها با زحمت و دقت فراوان برپا می‌شدند، بنابراین اکنون به دلیل همان وسعت، این کورگان نیاز به یک فصل کاوش مجدد دارد.، اظهار کرد: در کورگانی دیگر که از آن نیز خاکستر به دست آمده، سنت قربانی مشاهده شد، چهار کودک تکه تکه شده، در سطح بالای خاکستر بین یک سنگ چین منظم دفن شده بودند، جنسیت دو کودک مونث و جنسیت دو کودک دیگر به جهت متلاشی بودن قابل شناسایی نبود. این باستان‌شناس با اشاره به اینکه با توجه به سنگ‌ساب آرایش، سنجاق‌های مفرغی زنانه به نظر می‌آید این کورگان متعلق به یک بانو باشد گفت: اشیای به دست آمده شامل پیکرک‌های کوچک سفالی، ژتون‌های سفالی، سنگ ابسیدین، سرباره‌های آهن، سنجاق‌های مفرغی، قاب‌های بازی و قطعات سفال، دندان‌های اسب و تدفین جانوری است که به صورت نذورات به متوفی هدیه شده‌اند.
قهرمانی تاکید کرد: آریایی‌هایی که اجساد مردگان خود را می‌سوزاندند به این اعتقاد داشتند که جسم مرده همراه با روح او به وسیله ایزد آتش، روانه جهان دیگر می‌شود.
