از استقامت در مسیر شفافیت تا سقوط در دام روزمرّ گی
لغو مصوبه برجباغها پس از 14 سال یکی از دستاوردهای شورای پنجم تهران بهشمار میرود
گروه راه و شهرسازی| آزاده کاری|
بعد از برگزاری انتخابات پنجمین دوره شورای شهر تهران در اردیبهشت سال 96 که لیست اصلاحطلبان بهطور کامل رای آورد، وزارت کشور روز اول شهریور را به عنوان آغاز به کار دور جدید شورای شهر تهران تعیین کرد. بعد از سه دوره، برای بار دوم اصلاحطلبان صندلیهای سبز ساختمان بهشت را از آن خود کردند و با توجه به عملکرد ابهام برانگیز مدیریت شهری در دوره 12 سال گذشته، شعار خود را شفافیت و مبارزه با فساد قراردادند. اعضای شورای جدید اکثرا جوان و بدون داشتن تجربه مدیریتی و اجرایی بودند و در ادامه مسیر این دو مورد کار شورا را سخت کرد.
شورای پنجم از همان ابتدا با تنشها و اما و اگرهایی همراه بود، تنشهایی که انتظار میرفت در شورای یکدست اصلاحطلب کمتر وجود داشته باشد، اما در عمل اینچنین نشد. اولین اختلاف اعضای شورا بر سر انتخاب شهردار نمایان شد. محسن هاشمی که در انتخابات هیات رییسه به عنوان رییس شورای شهر انتخاب شده بود، ریاست خود را موقت میدانست و به دنبال تکیه بر کرسی شهردار تهران بود و همگان میدانستند که هاشمی آمده است تا پا جای پای قالیباف بگذارد. اما اختلافها باعث شد تا محسن هاشمی به این خواسته خود نرسد و در انتخابات روز ۱۹ مرداد ۱۳۹۶ محمدعلی نجفی توسط اعضای پنجمین دوره شورای اسلامی شهر به عنوان گزینه نهایی شهرداری تهران برگزیده شد. او در اول شهریور ماه با شروع به کار رسمی شورای شهر پنجم به عنوان شهردار جدید تهران انتخاب و در پنجم شهریور با دریافت حکم از وزارت کشور، رسماً به عنوان شهردار کار خود را آغاز کرد و جایگزین محمدباقر قالیباف شد. نجفی در اولین نشست خبری خود از برخی تخلفات دوره 12 ساله گذشته پرده برداشت.
او درباره بدهیهای شهرداری گفت که بعضی بدهیها به صورت معجزهوار کشف میشوند. نجفی همچنین به شهروندان وعده داد تا گزارش 100روزهای از وضعیت شهرداری در دوره گذشته ارایه کند و 24دی ماه سال 96 به وعده خود عمل کرد و با حضور در صحن شورای شهر، طی یک جلسه علنی گزارش عملکرد ۱۰۰ روزه خود را ارایه کرد. گزارشی که بسیاری از تخلفات در حوزههای مختلف را آشکار کرد. از استخدام 13 هزار نفر در شهرداری در سال آخر مدیریت قالیباف تا انواع و اقسام قراردادها در حوزههای مختلف. بسیاری از رسانههای طرفدار قالیباف گزارش 100 روزه نجفی را سیاه نمایی خواندند. نجفی تصمیم داشت این گزارش را برای مراجع قضایی ارسال کند، اتفاقی که هیچگاه رخ نداد.
اما دوران مدیریت نجفی بر شهر تهران بسیار کوتاه بود و صبح روز ۲۳ اسفند ۹۶ اخباری مبنی بر استعفای او در شب گذشته منتشر شد. اخبار مربوط به استعفا و دلایل این استعفا بسیار ضد و نقیض بود، اما واقعیت داشت و بالاخره در ۲۱ فروردین ۱۳۹۷ با رأی اکثریت اعضا، شورای شهر با استعفای نجفی موافقت کرد و محمدعلی نجفی شهردار تهران پس از گذشت 7 ماه و ۲۱ روز از ساختمان بهشت رفت. در ادامه اعضای شورای شهر برای مدتی سمیعالله مکارم شیرازی را به عنوان سرپرست تهران انتخاب کردند. شهردار بعدی محمد علی افشانی بود که 23 اردیبهشت 97 با 19 رای به عنوان شهردار انتخاب شد اما دوره مدیریت افشانی بر شهرداری نیز دیری نپایید و به بهانه بازنشسته بودن ناچار به استعفا شد. شهردار بعدی اصلاحطلبان پیروز حناچی بود که 22 آبان سال 1397 در رقابت با عباس آخوندی با کسب 11 رأی از 21 رأی اعضای شورای شهر، انتخاب شد. حناچی از 27 آبان در سمت سرپرست شهرداری فعالیت خود را شروع کرد و بعد از جنجالی کم سابقه برای تأیید صلاحیت او، بالاخره حکم وی در مورخه 7 آذر 97 صادر شد. بدینترتیب با این حکم، حناچی چهاردهمین شهردار تهران بعد از انقلاب شد.
اولین گامها در مسیر شفافسازی
بی ثباتی مدیریتی و انتخاب سه شهردار و دو سرپرست در زمانی بیش از یک سال، ضربه بزرگی به شورای شهر پنجم وارد کرد و باعث شد بسیاری از امور به تعویق بیفتد. موضوعی که خود اعضای شورا نیز به آن اذعان دارند و آن را بد شانسی شورای پنجم میدانند. محسن هاشمی رییس شورای شهر در گزارش عملکرد یک سال گذشته شورا در این باره نوشت: «شورای شهر یک پارلمان شهری، با اختیارات محدودتر از پارلمان ملی، در برابر بدنه اجرایی خود قرار دارد با این حال، تمرکزش را در انتخاب شهرداری کارآمد، سالم ولایق، مصروف کرد. اگرچه استعفا و تغییر شهردار منتخب شورای پنجم تا حدی در روند رو به رشد فعالیتهای اجرایی، کندی و اختلال ایجاد کرد؛ اما با انتخاب شهردار جدید با رای قاطع، شورا تلاش کرد این اختلال جبران شود و برنامههای مدیریت شهری با قدرت تداوم یابد. طبیعی است که مهمترین نماد و محل بروز آثار اجرایی شورای شهر، انتخابات شهردار است و تغییر سه مسوول در شهرداری تهران ظرف حدود 10 ماه تا اندازهای موجب شد که دستاوردهای شورای پنجم از منظر افکارعمومی به چالش کشیده شود.» اعضای شورای پنجم اما به برخی شعارها و تعهدات خود پایبند ماندند و از آن جا که با شعار شفافیت و شهرداری شیشهای روی کار آمدند، در همان آغاز اقدامهایی در زمینه شفافسازی در شهرداری انجام دادند. بر همین اساس کمیته شفافیت و شهر هوشمند نیز در شورای اسلامی شهر تهران تشکیل و بهاره آروین عضو کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر به عنوان مسوول این کمیته در شورای شهر فعالیت خود را آغاز کرد. افزون بر دستورالعملهای دوقلوی نجفی در مبارزه با فساد و شهرفروشی، در گامهای بعدی، انتشار اطلاعات قراردادهای کلانشهرداری تهران (قراردادهای بالای یک میلیارد تومان) از طریق وب سایت «سامانه شفافیت شهرداری تهران» دستور کار قرار گرفت. در ادامه مسیر، سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران وب سایت سامانه شفافیت شهرداری تهران را به نشانی shafaf.tehran.ir از آذر ماه ۱۳۹۶ به صورت آزمایشی راهاندازی کرد و در آن برای اولینبار قراردادها و مناقصهها و مزایدههای برگزار شده با درج جزییات روی سایت بارگذاری شد که در نوع خود اتفاق نادری بود. این سامانه از 21 فروردین 1397 رسما آغاز به کار کرد . در این سامانه 5 قسمت اصلی قراردادهای کلانشهرداری، لایحه، مصوبه و عملکرد بودجه، اطلاعات شهرسازی، اطلاعات مدیران و کارکنان شهرداری و اسامی دریافتکنندگان طرح ترافیک خبرنگاری قابل مشاهده است. هرکدام از این قسمتها به بخشهای مختلفی تقسیم میشود. در جزییات هرکدام از قراردادها شما میتوانید نام مدیرعامل، نام امضاءکننده قرارداد از طرف بهرهبردار، تاریخ انعقاد قرارداد، اطلاعات فسخ قرارداد، اطلاعات الحاقیه، مدت قرارداد، روش انتخاب طرف قرارداد، شناسه ملی بهرهبردار، کد اقتصادی بهرهبردار، مالیات بر ارزش افزوده، تاریخ شروع، تاریخ پایان، معاون (ناظر)، اعضای کمیسیون، امضاکننده قرارداد از طرف کارفرما، فایلهای قرارداد و مبلغ نهایی قرارداد را مشاهده کنید. به گفته بهاره آروین، رییس کمیته شفافیت شورای شهر این سامانه در حال تکمیل شدن است و اطلاعات جدیدی به آن اضافه خواهد شد.
همچنین اطلاعات دیگری در بخش اطلاعات مدیران و کارکنان شهرداری وجود دارد که به سه بخش اطلاعات مدیران ارشد، فهرست مشخصات کارکنان و اطلاعات سفرهای خارجی کارکنان تقسیمبندی میشود و فهرست تمام سفرهای خارجی از سال 1394 تا 1398 در سامانه موجود است.
لغو مصوبه برج باغها
به جرات میتوان گفت یکی از بهترین اقدامهای شورای شهر پنجم که در روزهای پایانی سال 96 انجام شد، لغو مصوبه برج باغها بعد از 14 سال بود. مصوبهای که باعث شد تهران چندین هزار هکتار از باغاتش را از دست بدهد. اعضای شورا در آخرین جلسه شورای شهر تهران در سال 96 با اکثریت آرا و بدون مخالف، رای به لغو این مصوبه دادند و سال گذشته نیز مصوبه خانه باغ را به عنوان جایگزین برج باغ تصویب کردند. یکی از نکات برجسته مصوبه خانه باغ این است که یک مسیر ویژه برای صدور پروانه ساخت و ساز در باغات ایجاد و یک کمیته فنی باغ تشکیل میشود، همچنین کلیه دستورالعملهای طرح تفصیلی مغایر با این مصوبه لغو خواهد شد و نهایتا عملکردهای پیشنهادی مجاز برای استقرار به عنوان یک بسته تشویقی به صاحبان باغات نیز ارایه شده است.
تغییر طرح ترافیک تهران
تغییر طرح ترافیک تهران بعد از حدود 38 سال یکی از مهمترین اقدامهای شهرداری در حوزه حمل و نقل است. این طرح که با هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوا اواخر سال 96 به تصویب شورای شهر تهران رسید، مخالفان و منتقدان بسیاری داشت، اما با وجود تمام مخالفتها، شهرداری در سال 97 طرح جدید ترافیک را اجرا کرد. سال جاری نیز محدوده طرح زوج و فرد به نام محدوده کنترل آلودگی هوای تهران تغییر نام داد و طرح زوج و فرد برای همیشه به تاریخ پیوست. البته هنوز بر سر اینکه طرح جدید چقدر توانسته به اهداف مورد نظرش دست یابد، اختلاف نظر وجود دارد.
ایمنسازی خط 7 مترو
یکی دیگر از اقدامهای تیم جدید مدیریت شهری توقف خط 7 متروی تهران بود که محمدباقر قالیباف ششم خردادماه سال 96، در اقدامی شتابزده آن را افتتاح کرد. موضوعی که انتقاد بسیاری از اعضای شورای چهارم را در پی داشت و اعضای شورای پنجم با تایید ایمن نبودن این ایستگاه آن را متوقف کردند. برخی ایستگاههای خط 7 مترو از جمله میدان محمدیه و میدان بسیج در هفته گذشته بعد از رعایت موارد ایمنی آغاز به کار کرد.
ورود شعرا و مشاهیر معاصر به شهر
یکی از اقدامهای شورای شهر در حوزه فرهنگی که سر و صدای فراوانی به پا کرد، نامگذاری خیابانهای تهران به نام برخی مفاخر ادبی و فرهنگی از جمله فروغ فرخزاد، محمدرضا شجریان، مهدی اخوان ثالث و سیمین بهبهانی بود. اما برخی هم به مخالفت با این اقدام برخاسته و اعلام کردند شورای شهر تهران به جای حل مشکلات شهر و مردم، اسم-فامیل بازی میکنند. با وجود این هنوز خبری از ابلاغ این مصوبه از سوی فرمانداری نیست و اخباری مبنی بر مخالفت فرمانداری و رد آن به گوش میرسد. یکی دیگر از مصوبات شورای شهر تهران که تاکنون به نتیجه نرسیده و هنوز بلاتکلیف است. مصوبه زیست شبانه در برخی خیابانهای تهران بود که پلیس با آن مخالفت کرده اما اعضای شورا همچنان میکوشند تا این مصوبه را اجرایی کنند.
هر چند انتقادات فراوانی به عملکرد پنجمین دوره شورای شهر تهران وجود دارد به خصوص در سال دوم که انتظار میرفت بعد از ایجاد ثبات نسبی درشهرداری و اتمام عزل ونصبها شاهد اتفاقات جدید و مثبتی در حل مشکلات تهران باشیم اما عملا این اتفاق نیفتاد. با وجود این، روسای کمیسیونهای 6 گانه شورای شهر معتقدند با وجود کاستیها توانستهاند به نیازهای شهروندان در حوزه شهری پاسخ دهند.
محمد سالاری رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر در گفتوگو با «تعادل» اظهار کرد که وقتی ما عملکرد دوساله خود در شورای پنجم را با دوره گذشته مقایسه میکنیم خودمان را کامیاب میدانیم. او در این باره افزود: تلاشهای ما مبتنی بر خواست مردم از جمله کاهش فساد و رانت، معطوفکردن پروژهها و ماموریتها از حوزه صرف عمرانی و سختافزاری به حوزههای نرمافزاری با توجه به نیاز مناطق همچنین نهادینه کردن رویکرد شفافیت و نظارت همگانی بوده است. یکی از رویکردهای ما توجه به پلازاهای شهری، عرصههای عمومی و میدان گاههاست تا با محدود کردن تردد خودروها زمینه برای انسان محور شدن شهر فراهم شود. در حوزه بازآفرینی شهری در مقابل تصمیم رییسجمهور برای بارگذاری انبوه در فضاهای باز اطراف بافت فرسوده ایستادگی کردیم، چراکه اکنون مهمترین مشکل بافت فرسوده کمبود سرانههای خدماتی و این فضاهاست که باید برای تامین این سرانهها مورد استفاده قرار گیرند.
او ادامه داد: کارگروه کمیسیون شهرسازی و معماری ظرف یک سال گذشته در راستای ایفای نقش نظارتی در سامانه شهرسازی مناطق 22 گانه، 5400 صورت جلسه شوراهای شهرسازی مناطق را مورد بررسی و مغایرتهای تصمیمات آنها را با ضوابط شهرسازی و معماری احصاء و ابلاغ کرده به شکلی که در قالب نامههایی برای لغو تصمیمات آنها موضوع به این شوراها ارسال شده است. همچنین156 پرونده باغ یا غیرباغ بودن در کمیسیون شهرسازی و معماری مبتنی بر نظر کارشناسان مورد بحث و بررسی قرار گرفته و نظرات کارشناسی به هیات رییسه شورا ارایه شده است.
سالاری با بیان اینکه درخصوص فرآیند نظارت بر نماهای ساختمانها در کمیتههای نمای مناطق نیز 11 هزار و 400 پرونده نما را در یک سال گذشته مورد بحث و بررسی قرار دادیم، تصریح کرد: همچنین کاهش بیش از ۷۰ درصدی تخلفات شوراهای معماری، توقف بارگذاری انبوه در پادگان 06، ایجاد تغییر رویکرد در کمیسیون ماده ۵ و تغییر رویکرد شهرداری از خودرو محوری به انسان محوری از دیگر فعالیتهای مهم این کمیسیون به شمار میرود.
ترافیک سنگین کمیسیون برنامه و بودجه
کمیسیون برنامه و بودجه نیز در این دوسال اقدامهای متنوعی انجام داد که مهمترین آنها بودجه سالانه و برنامه پنجساله سوم بود. مرتضی الویری، رییس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر معتقد است کمیسیون برنامه و بودجه تنها کمیسیونی است که ترافیک سنگینی دارد. زیرا بسیاری از لوایح و طرحهای مصوب شورا پیوند مالی دارد که کمیسیون برنامه و بودجه باید آنها را بررسی کند. میتوان گفت یکی از مهمترین کارهای این کمیسیون در طول دو سال گذشته کاهش تعداد نیروهای مازاد شهرداری بود.
به گفته الویری، در شهریور سال ۹۶ شهرداری ۶۸ هزار و ۱۲۷ هزار نفر نیرو داشت، در تیرماه ۹۸ این تعداد به ۶۴ هزار و ۹۱۲ نفر کاهش یافت و به عبارتی 3 هزار و ۲۱۵ نفر از نیروهای شهرداری کم شد. تهیه و تدوین برنامه پنج ساله سوم شهرداری تهران، تدوین و تصویب نظام کارآمد انضباط مالی، تنوعبخشی به درآمدها با کاهش سهم درآمدهای ناپایدار و افزایش سهم درآمد پایدار، متناسبسازی ساختار تشکیلات شهرداری تهران و برقراری امکان دسترسی عمومی به قراردادهای شهری در راستای شفافسازی پنج اقدام مهم این کمیسیون به شمار میرود.همچنین انتخاب حسابرسان شهرداری تهران به صورت روشن و شفاف و درج آگهی درروزنامه انجام شد که بر این اساس قیمت شکنی بسیار خوبی شکل گرفت و حسابرسان خبرهتری انتخاب شدند.
حفظ باغات و ساماندهی کمیسیون ماده 7
به گفته زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران از جمله اقدامهای انجام شده در این کمیسیون طی دو سال گذشته، ارتقای جایگاه محیط زیست بود که طی آن مرکز محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری به اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهر تهران ارتقا پیدا کرد و متناظر با آن پستهای جدیدی ایجاد شد.
طی سالهای ۸۷ تا ۹۷ حدود ۱۲۸ هکتار از باغات و اراضی مشجر شهر تهران تودهگذاری و تبدیل به ساختمانهای تجاری، اداری و مسکونی شد. بنابراین کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران برای جلوگیری از نابودی بیشتر باغها کمیسیون ماده ۷ قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهر تهران را ساماندهی کرد.
براین اساس، همه پروندههایی که در مرحله تحقیق و نوسازی و پایان کار هستند، حتماً باید از این کمیسیون استعلام بگیرند که این موضوع در نوع خود کمنظیر است. از دیگر اقدامات کمیسیون که در جهت حفظ و گسترش باغات و فضای سبز شهر تهران بود، اختصاص صددرصدی درآمدهای حاصل از قطع اشجار به تملک و خرید باغ بود.
در همین رابطه، حدود 7 باغ طی یک سال و نیم تملک شد. همچنین این کمیسیون طرحی را مبنی بر محاسبه ارزش اکولوژیک درختان در شورای شهر به تصویب رساند که مطابق با این پیشنهاد شهرداری موظف شد در این خصوص طرحی تهیه کند که هماکنون تدوین آن را مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران برعهده دارد.
نوری در گفتوگو با «تعادل» با اشاره به اختصاص
2 تا 5 درصدی درآمد حاصل از صدور پروانه ساخت به بودجه سازمان آتشنشانی گفت: سازمان آتش نشانی توانسته با در اختیار داشتن این بودجه تجهیزات و امکانات خود را افزایش داده و بهروز کند و در عین حال به بررسی ایمنی ۲۰ هزار ساختمان ناایمن در شهر ورود کند. در همین رابطه، سازمان فناوری اطلاعات و پسماند به ایجاد این سامانهها بسیار کمک کرد. همچنین سامانه بند ۲۰ نیز ایجاد شد که در راستای هرچه شفافتر شدن معاملات شهرداری بسیار سازنده است.
رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری همچنین با اشاره به ضرورت کاهش آلودگی هوا گفت: بحث فعال کردن مراکز معاینه فنی، نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی ایجاد دوچرخه اشتراکی و راهاندازی صندوق محیط زیست و توسعه حمل و نقل از جمله پیگیریهای ما در این حوزه با معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران بود و در عین حال از آقای مظاهریان، معاون برنامهریزی شهر تهران انتظار دارم که اساسنامه آن را تهیه کرده و به صحن شورا ارایه دهد.
او با اشاره به راهاندازی سه کمپین که در نتیجه تلاشهای کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری بود، عنوان کرد: کمپین سلامت روان، کمپین تهران شهر بدون دخانیات، کمپین نه به پلاستیک راهاندازی و مسائل مرتبط با بهداشت آب، نان، میوهجات و صیفی جات را پیگیری کردیم. تلاش کردیم تا در حوزه سلامت یکپارچگی ایجاد شود همچنین بازنگری جدی در حوزه فعالیت خانههای سلامت صورت گیرد.
سیل و حمل و نقل
محمد علیخانی، رییس کمیسیون حمل و نقل و عمرانی شورای اسلامی شهر تهران نیز با ارایه گزارشی از عملکرد یک ساله کمیسیون متبوع خود عنوان کرد که 42 درصد بودجه سال ۹۸ صرف حمل و نقل عمومی شده است.
علیخانی با بیان اینکه یکی از مهمترین اقداماتی که در کمیسیون حمل و نقل عمرانی شورای اسلامی شهر تهران پیگیری شده، موضوع مسیلها و رودهایی است که با وجود بارانهای سیلآسا در آغاز سال سیلی در شهر تهران نداشتیم، تصریح کرد: تا چندی پیش چند کارخانه آسفالت شهرداری تعطیل شده بود و در این خصوص آسفالتهای بیکیفیت از کارخانههای دیگر تهیه میشد، با راهاندازی مجدد کارخانهها در شهرداری تهران ۲۰۰ میلیارد تومان در هزینه شهرداری صرفه جویی شد و امسال با اعتبار ۵۰۰میلیارد تومانی، یک میلیون تن آسفالت در معابر عمومی شهر تهران در سال ۹۸ مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
این عضو شورای اسلامی شهر مهمترین اقدامات صورت گرفته توسط کمیسیون حمل و نقل عمران شورای اسلامی شهر تهران را در حوزه حمل و نقل تصویب نرخ کرایه تاکسی، مترو و اتوبوس دانست. به گفته او، ایمنسازی خط ۶ و ۷ مترو تهران از دیگر فعالیتهای کمیسیون حمل و نقل و عمران شورای اسلامی شهر تهران تهران به شمار میرود.
نتایج بررسی مصوبات دو سال گذشته شورای شهرتهران نشان از روند نزولی کیفیت این مصوبات دارد و به نوعی میتوان گفت اعضای شورای شهر در سال اول آغاز به کار با انگیزه و خلاقیت بیشتری پیگیر امور شهر بودند، اما در ادامه به دلیل نداشتن تجربه برخی از اعضا و نیز اختلافاتی که بروز کرد، از کیفیت جلسههای شورای شهر کاسته شد و در برخی جلسات فقط اعضای شورای شهر به تذکر دادن در زمینههای گوناگون و حتی بیربط به حوزه شهری بسنده کرده و جلسات خروجی خاصی نداشت.
محسن هاشمی رییس شورای شهر نیز در اعتراض به این روند از اعضا خواست تا تذکرات خود را به شکل کتبی ارایه کنند و تا چند ماه اجازه تذکر شفاهی به اعضا را نمیداد اما بعد از اعتراض اعضا و برخی رسانهها مجددا روند تذکرات شفاهی از سر گرفته شد. از سوی دیگر، برخی نطقهای پیش از دستور نیز به جای اینکه بیانگر مشکلات و مسائل شهر باشد، فقط به شعار و حرفهای تکراری ختم میشود که هیچکس فایدهای از آن نمیبرد.