اجرای عملیات بازار باز بانکی تا پایان شهریور

همتی: اصلاح نظام بانکی یک برنامه بلندمدت است

گروه بانک و بیمه|

سی امین همایش بانکداری اسلامی با موضوع بهبود فرآیندهای اجرایی عملیات بانکداری بدون ربا روز شنبه 9 شهریور 98 در سالن همایش‌های بانک مرکزی با حضور رییس کل بانک مرکزی، وزیراقتصاد، تعدادی از مدیران و صاحب نظران نظام بانکی برگزار شد و هر یک از سخنرانان، با اشاره به تجربه بانکداری اسلامی در چند دهه اخیر، مهم‌ترین ضرورت‌های مطرح در رابطه با اصلاح نظام بانکی و تحولات پیش رو در زمینه نظام تصمیم‌گیری در عملیات بانکداری اسلامی را مطرح کردند.

به گزارش «تعادل»، سخنرانان اصلی این همایش، فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی، عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی، حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و محمدحسین حسینی  بحرینی نماینده مجلس  بودند و چندتن از مدیران بانکی شامل صالح آبادی، پرویزیان، چقازردی و... در سخنرانی‌های جداگانه، ضمن ارایه اخبار تحولات نظام بانکی، ضرورت‌های مطرح در رابطه با اصلاح نظام بانکی را مورد توجه قرار دادند. همچنین در میزگرد تخصصی که با حضور طالبی دبیرکل بانک مرکزی، حنیفی معاون نظارت بانک مرکزی، نوری معاون اقتصادی دادستان کل کشور، دیواندری رییس پژوهشکده پولی و بانکی و مدیران عامل بانک‌های کشور برگزار شد، به ارزیابی مهم‌ترین تحولات نظام بانکی در سال‌های اخیر پرداخته شد.

در این همایش، علاوه بر مباحث شرعی و فنی عملیاتی بانکی به مواردی از جمله کاهش شعب بانکی، نحوه پرداخت نرخ سود در بانکداری اسلامی، اجرای عملیات بازار باز بانکی، کاهش قیمت مسکن و نظایر آن نیز توجه شده است. پس از سخنرانی فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی در مورد تجهیز منابع در بانک‌ها و بازار سرمایه، بنگاهداری و.... همتی رییس کل بانک مرکزی، ارزیابی خود را در مورد اجرای عملیات بازار باز بانکی تا پایان شهریور و تحولات و شاخص‌های اقتصادی و بانکی ارایه کرد. همچنین محمدحسین حسینی بحرینی، نماینده مجلس و عضو شورای فقهی بانک مرکزی در مورد بررسی طرح تسهیل تسویه بدهی بدهکاران بانکی در مجلس خبر داد. مصباحی مقدم عضو شورای فقهی بانک مرکزی نیز در مورد اصلاح حسابداری پرداخت سود بانکی و مطابقت آن با شرع نکاتی را مطرح کرد. بخشی از مهم‌ترین نکات مطرح در سخنان کارشناسان و مدیران بانکی در صفحه 9 امروز «تعادل» منتشر شده است.

    عملیات بازار باز در پایان شهریور

رییس‌کل بانک مرکزی در این همایش، از اجرای عملیات بازار باز بانکی تا پایان شهریورماه و تغییر در نحوه امهال تسهیلات بانک‌ها بر اساس تصمیم شورای فقهی بانک مرکزی خبر داد.

همتی همچنین به نکاتی در رابطه با بهبود شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله ثبات بازار ارز، کنترل تورم، کاهش نرخ مسکن و معاملات مسکن اشاره کرده و معتقد است که با ایجاد ثبات بازارها، به تدریج بازارهای دارایی نیز بهبود خواهند داشت و در صورت تداوم کنترل تورم، شاخص‌های بانکی و پولی، ناترازی بانک‌ها از جمله اضافه برداشت بانک‌ها نیز به تدریج به سمت بهتر شدن و اصلاح نظام بانکی حرکت خواهد کرد.

همتی اصلاح نظام بانکی و کاهش ناترازی‌ها را یک برنامه میان مدت و بلندمدت ارزیابی کرده و معتقد است که مشکلات و ناترازی بانک‌ها یک شبه ایجاد نشده است که یک شبه هم برطرف شود. اصلاح نظام بانکی یک برنامه بلندمدت است و حل مشکلات بانک‌ها باید با تدبیر انجام شود. رییس‌کل بانک مرکزی با اشاره به تلاش‌های انجام گرفته برای اجرای بانکداری بدون ربا به عنوان پیش نیاز و بخشی از بانکداری اسلامی، اقدامات انجام گرفته در سال‌های گذشته را ناکافی و در زمینه اجرا همراه با چالش‌ها وتنگناهای متعدد خصوصاً در تجهیز و تخصیص منابع دانست. همتی شروع به کار شورای فقهی بانک مرکزی که با هدف اطمینان از اجرای صحیح عملیات بانکی بدون ربا در نظام بانکی کشور تشکیل شده است را اقدام مثبتی دانست و ابراز امیدواری کرد با نظر شورا، دستورالعمل‌ها، قراردادهای بانکی و نحوه اجرای آنها هرچه بیشتر با موازین فقه اسلامی تطبیق یابد. رییس‌کل بانک مرکزی تصویب دستورالعمل نحوه امهال مطالبات بانک‌ها که ماه گذشته انجام گرفت را یکی از دستاوردهای مهم این شورا و بانک مرکزی در راستای بانکداری بدون ربا در ۳۵سالی که از تصویب قانون می‌گذرد، دانست.

دکتر همتی با توجه به تاثیر سیاست‌های اخذ شده در حوزه پولی و ارزی بر کنترل نوسانات اقتصادی ناشی از بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها علیه کشورمان تاکید کرد: بحمدالله شاهد بازگشت ثبات به اقتصاد کشور هستیم که اساس و پایه آن ثبات در بازار ارز همراه با کاهش تدریجی آن در چند ماه اخیر است.

رییس‌کل بانک مرکزی با اشاره به روند کاهش تدریجی نرخ تورم ماهانه از اسفند۱۳۹۷ تا مرداد سال جاری و رسیدن آن به سطوح کمتر از یک درصد در مرداد ماه، آن را نشانگر میرایی آثار تکانه ارزی بر سطح قیمت‌ها دانست. وی ادامه داد: در حال حاضر در کنار تلاش برای کنترل نقدینگی مهم‌ترین دغدغه بانک مرکزی نحوه تأمین مالی تولید و رونق آن است. طرح‌های مهمی در دست اقدام است که به تدریج نتایج آن آشکار می‌شود. در چهار ماهه اول امسال مبلغ ۱۳۱هزارمیلیارد تومان از سوی بانک‌ها برای سرمایه درگردش واحدهای تولیدی اختصاص یافته که ۶۰درصد کل تسهیلات است.

به گفته دکتر همتی نکته قابل توجه، منفی شدن نرخ رشد تورم گروه کالایی در مرداد ماه است. لذا تورم زیر یک درصدی مرداد ماه تحت تاثیر تورم گروه خدمات بود که عمدتا از افزایش اجاره‌بها و برخی دیگر از خدمات نشأت می‌گیرد. بنابراین چگونگی قیمت‌گذاری بخشی از خدمات که توسط دولت یا اتحادیه‌های صنفی تعیین می‌شود در نحوه شکل‌گیری آتی تورم تاثیر دارد.

وی افزود: شتاب افزایشی تورم کنترل و کندتر شده اما هر زمانی که نرخ تورم منفی شد، ما می‌توانیم این مژده را به مردم بدهیم که مشکلات اقتصادی حل شده است، اما مهم اینجاست که تورم ۵.۵ درصدی در اسفند ماه سال گذشته به سطوح زیر یک درصد رسیده است.

رییس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه قیمت‌گذاری بخش خدمات از طرف دولت مهم و تاثیرگذار بر روند آتی نرخ تورم است، اظهار کرد: آنچه ناشی از افزایش قیمت ارز بود، اکنون به سمت میرایی آن در قیمت کالاها می‌رود و مسوولان نیز باید در زمینه کنترل نرخ خدمات فعال باشند. همتی اضافه کرد: یکی از نشانه‌های بهبود اوضاع اقتصادی در کنترل قیمت مسکن بود و با وجود سه سال افزایش، قیمت مسکن در تیرماه منفی شد و از سوی دیگر ۷۲ درصد حجم معاملات نسبت به سال گذشته کاهش یافته و این باعث امیدواری است که شاهد کاهش قیمت مسکن در تهران و شهرستان‌ها باشیم، چرا که نشان می‌دهد که دیگر قدرت افزایش ندارد.

رییس‌کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه ناترازی و مشکلات مالی برخی بانک‌ها را نباید به کل نظام بانکی تعمیم داد، تصریح کرد: این موضوع یک شبه به وجود نیامده که بتوان یک شبه هم آن را برطرف کرد، بلکه نیاز به برنامه میان‌مدت و بلندمدت داریم و همت باید برای این اصلاح وجود داشته باشد که دارد، اما اصلاح نظام بانکی نباید با تبلیغات و اعلام و اطلاع‌رسانی همراه باشد. همتی افزود: ما همیشه قسمت خالی لیوان را می‌بینم، اما باید ببینیم که بانک‌های ما اکنون دارند منابع اصلی حرکت اقتصادی کشور را تامین می‌کنند، تمام پروژه‌های اساسی کشور با پشتیبانی بانک‌ها انجام می‌شود و ۹۰ درصد تامین مالی کشور دست بانک‌هاست و ما نمی‌توانیم آنها را تضعیف کنیم.

رییس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه نقدینگی مولد توسط بانک‌ها برای بخش تولید در بانک مرکزی در حال بررسی است، تصریح کرد: اضافه برداشت اکنون بانک مرکزی نسبت به سال گذشته اگر کمتر نباشد، بیشتر نیست و ما توانستیم آن را کنترل کنیم.نرخ سود در بانک‌ها مدیریت شده و این نظارت بانک مرکزی است و من شاهدم که مسوولان نظارت برای مجامع بانک‌ها وقت زیادی گذاشتند.

وی با اشاره به طرح ادغام بانک‌های نیروهای مسلح در بانک سپه نیز اظهار کرد: این کار از میانه‌ راه رد شده و به مراحل پایانی آن رسیده و طبق برنامه دارد پیش می‌رود، از سوی دیگر طبقه‌بندی مالی بانک‌ها را داریم انجام می‌دهیم، ولی اطلاع‌رسانی نمی‌کنیم.

رییس‌کل بانک مرکزی همچنین از اجرای عملیات بازار باز بانکی تا پایان شهریور ماه خبر داد و تصریح کرد: سیاست‌های پولی چیزی جز اجرای عملیات بازار باز بانکی نیست، در گذشته برای بانک مرکزی کل‌های پولی مهم بود که البته هم‌اکنون هم این مساله مهم است، اما بانک مرکزی به دنبال آن است که کل‌های پولی را از طریق عمیات بازار باز کنترل کند. به گفته وی، این کار قرار است اولین‌بار از سوی بانک مرکزی انجام شود، نظرات کارشناسی متخصصان پولی را در این حوزه اخذ شده و این کار با وسواس انجام خواهد شد. همتی در ادامه با تاکید بر اینکه سقف سهامداری افراد در بانک‌ها باید کمتر از ۳۳ درصد باشد، گفت: البته سقف سهامداری ۱۰درصد است که با نظر بانک مرکزی می‌تواند تا ۲۰ درصد و با نظر هیات عامل بانک مرکزی تا ۳۳ درصد افزایش یابد و اگر فردی بیش از این سهم داشته باشد، براین اساس در اختیار وزارت امور اقتصادی و دارایی قرار خواهد گرفت. رییس‌کل بانک مرکزی با اشاره به توقف سیر صعودی قیمت مسکن در تیرماه ۱۳۹۸ و منفی شدن روند آن بعد از سه سال افزایش، از بازگشت ثبات به مسکن یاد و تاکید کرد با توجه به کاهش قابل توجه معاملات مسکن در تهران در تیرماه ۱۳۹۸ نسبت به ماه مشابه سال قبل که 72.6 درصد است و حتی کاهش 31.3 درصدی آن نسبت به ماه خرداد ۱۳۹۸ ابراز امیدواری کرد که با این روند شاهد کاهش بیشتر قیمت مسکن در تهران و سایر شهرستان‌ها باشیم.

دکتر همتی به روند رشد تولیدات صنعتی شرکت‌های حاضر در بورس در تیرماه ۱۳۹۸ اشاره و با اعلام رشد 5.6 درصدی آن نسبت به خرداد ماه ۱۳۹۸ از آن به عنوان نشانه‌ای از بهبود تدریجی روند رشد تولیدات صنعتی یاد کرد. رییس شورای پول و اعتبار تاکید کرد بهبود نسبی برخی شاخص‌های اقتصادی در مقایسه با سال ۱۳۹۷ نشانه شکست امریکا در رسیدن به اهدافش است. اما به این معنا نیست که ساختار مشکل‌دار اقتصاد ما اصلاح شده و بهبود یافته است. رفع مشکلات اقتصادی خصوصا اصلاح ساختار بودجه کشور نیاز به اقدامات و سیاست‌های اصولی دارد که باید در چارچوب یک تفاهم ملی به حل آنها پرداخت.

دکتر همتی با اشاره به ناترازی مالی برخی بانک‌ها و مشکلاتی که برخی از بانک‌ها با آن درگیر هستند، گفت: اولا در صحبت از بانک‌ها نباید خدماتی که به اقتصاد کشور و جامعه ارایه می‌دهند را نادیده بگیریم. در حال حاضر ۹۰ درصد تامین مالی کشور توسط بانک‌ها انجام می‌گیرد و بانک‌ها نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور داشته و دارند. اما باید پذیرفت مشکلات برخی بانک‌ها سابقه دیرینه دارد و یک شبه ایجاد نشده است که یک شبه برطرف شود. اصلاح نظام بانکی یک برنامه بلندمدت است. مهم آن است که اراده اصلاح آن باشد که هست و ما با قدرت آن را شروع کرده‌ایم. ولی با حساسیت ویژه‌ای که بانک‌ها دارند، طبیعی است که اصلاحات در سایه تدبیر و برنامه زمان‌بندی شده پیش برود که در حال انجام است. من با علم به تمام مشکلات بانک‌ها و نیز برخی فسادهایی که در گذشته در برخی بانک‌ها شکل گرفته بود، مسوولیت بانک مرکزی را برعهده گرفتم و صریحا اعلام می‌کنم تمام تلاش خود را برای نظارت عمیق‌تر و دقیق‌تر به‌کار می‌گیرم.

دکتر همتی ضمن تشکر از عملکرد حوزه نظارت بانک مرکزی در چند ماه اخیر برای جلوگیری از اضافه برداشت بانک‌ها، مدیریت و کنترل نرخ سود بانک‌ها و از همه مهم‌تر جلوگیری از شناسایی سودهای موهومی در ترازنامه آنها، ابراز امیدواری کرد که با برنامه‌های در دست اقدام در زمینه پایش مستمر و سیستمی جزییات پرونده‌های تسهیلات کلان بانک‌ها، نظارت برسقف قانونی و مقرر سهامداری بانک‌ها و برخورد جدی با تخلفات بانک‌ها از مقررات ابلاغی، شاهد بهبود وضعیت عملکردی بانک‌ها باشیم.