اعلام بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی دوم
یازدهم شهریور 1318، به دنبال حمله آلمان به لهستان و آغاز جنگ جهانی دوم، محمود جم نخست وزیر وقت رژیم پهلوی با صدور بیانیه‌ای رسمی، بی‌طرفی ایران را در این جنگ اعلام کرد. یک روز پس از شروع جنگ جهانی دوم محمود جم نخست‌وزیر ایران طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد: در این موقع که متاسفانه جنگ در اروپا مشتعل شده است، دولت شاهنشاهی ایران به موجب این بیانیه تصمیم خود را به اطلاع عموم می‌رساند که در این کارزار بی‌طرف مانده و بی‌طرفی خود را محفوظ خواهد داشت. آلمان و انگلیس از این موضع استقبال کردند زیرا انگلیس به‌دلیل درگیری در منطقه دیگر توانایی برقراری امنیت را نداشت. استدلال وزارت امورخارجه آلمان نیز از بی‌طرفی ایران چنین بود: با توجه به پیوند نزدیک ترکیه با انگلیس و فرانسه چنین به نظر می‌آید آن‌چه از لحاظ سیاسی اهمیت ویژه‌ای یافته آن است که فعلاً به تقویت ایران در بی‌طرفی کاملش ادامه داده شود. البته در همین زمان رضاخان به حمایت از دولت آلمان پرداخت و نیروهای متفقین در این خصوص به دولت مرکزی اولتیماتوم دادند که دست از حمایت نازی‌ها بردارد در غیراین صورت ایران را اشغال خواهند کرد. در چنین شرایطی با وجود این اعلام بی‌طرفی، نیروهای شوروی از شمال و شرق و نیروهای انگلیس از جنوب و غرب با این دستاویز که آلمانی‌های مقیم ایران بر ضد متفقین فعالیت می‌کنند و رضاخان نیز از آنها حمایت می‌کند، در سوم شهریور ۱۳۲۰ خورشیدی ایران را اشغال و رضاخان را وادار به استعفا و تبعید از ایران کردند. اشغال ایران پیامدهای ناگواری در زندگی مردم داشت؛ افت و کاهش تولید در بخش‌های اقتصادی، بلافاصله در پی اشغال کشور پدید آمد. اثر فوری کاهش تولید، در تنزل بودجه دولت و سطح زندگی مردم نمودار شد. در این میان به ویژه کاهش تولید محصولات پایه و خوراکی در کشاورزی، در کنار تقاضای مصرفی بالا و تحمیلی قوای اشغالگر، مردم فقیر شدند و به بروز قحطی و گرسنگی شدید انجامید تا جایی که مردم به خوردن براده‌های چوب اکتفا می‌کردند و عدم امکان رعایت مسائل بهداشتی به شیوع بیماری‌های واگیر و عوارض مصیبت بار دیگر انجامید
