سه گام کاهش تعهدات ایران در برجام توازن ایجاد کرد

گروه ایران|

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: با برداشتن سه گام در کاهش تعهدات، فعلا توازنی در برجام ایجاد شده است.

به گزارش ایسنا، علی‌اکبر صالحی در حاشیه نشست آژانس اظهار کرد: فعلا اروپا در حال تلاش است و رییسان جمهور ایران و فرانسه در تماس و تلاش برای حفظ برجام هستند. ما به دنبال بر هم زدن برجام نبوده و نیستم اما اگر شرایط اقتضا کند تصمیمات لازم را در زمان لازم می‌گیریم و تصمیمات ایران حساب شده و نه از روی احساسات بلکه دقیق و متجانس با سیر تحولاتی است که با جامعه بین‌المللی و منطقه شاهد هستیم.

وی گفت: با این سه گام فعلا توازنی در برجام ایجاد شده است و سازمان انرژی اتمی توانسته این توازن را برگرداند و الان می‌بینید در بحث فنی دیگر اقدامی نمانده انجام نداده باشیم. مهم است که ملت ببینند که با چه سرعتی برگشتیم و سانتریفیوژهای پیشرفته را در عددهای قابل توجه به کار بگیریم که نشان از هوشیاری و هوشمندی ایران است که با توجه به توصیه مقام معظم رهبری انجام شد؛ ما اینها را پیش‌بینی کرده بودیم. الان هم هر گامی اعلام می‌شود ما قادر هستیم آن را عملیاتی کنیم.

برخلاف رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و پر نوسان رییس‌جمهوری ایالات متحده در خصوص ایران و برجام که هر روز در شکل و شمایل تازه‌ای پیش روی رسانه‌های گروهی و شبکه‌های اجتماعی تصویرسازی می‌شود؛ ایران نشان داده است که در مواجهه با عوامل مخرب بیرونی از یک راهبرد مشخص و اصولی پیروی می‌کند و با کمترین تغییر در مواضع خود تلاش می‌کند تا از منافع خود که در بطن این سند بین‌المللی نیز روی آن تاکید شده حفاظت کند. فرقی نمی‌کند این مواضع توسط روحانی رییس‌جمهوری تشریح شود یا اینکه محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان به آن اشاره کند یا اینکه صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران ابعاد و زوایای گوناگون آن را تشریح کند. در هر حال راهبرد ایران مشخص است و آن اینکه در صورت پایبندی طرف‌های مقابل به تعهدات برجامی شان ایران نیز آمادگی دارد به سرعت به سطح قبل از کاهش تعهدات بازگردد.  اما، در شرایطی که دولتمردان امریکایی این روزها ایران را متهم به نقض برجام و تنش آفرینی منطقه‌ای می‌کنند، رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان به این نکته اشاره می‌کند که «اگر جامعه بین‌المللی در نجات فوری برجام کوتاهی کند، چندجانبه گرایی کارایی خود را از دست خواهد داد، هرگونه حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات به چالش کشیده خواهد شد و در نهایت شرایط در راستای منافع جنگ‌طلبان خواهد بود.» موضوعی که به اعتقاد صالحی سنگ بزرگی بر سر راه‌حل و فصل پرونده‌های پیچیده بین‌المللی خواهد بود و افکار عمومی بین‌المللی را نسبت به اثرگذاری گفت‌وگو و مذاکره بد بین می‌کند.  علی‌اکبر صالحی معاون رییس‌جمهوری کشورمان دیروز به وقت محلی در سخنانی در کنفرانس سالانه عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، ضمن تاکید بر نقش مهم انرژی هسته‌ای در چرخه‌های مختلف زندگی و دستاوردهای جمهوری اسلامی در این حوزه و همچنین انتقاد از عدم اجرای تعهدات طرف‌های باقی مانده در برجام، نسبت به یکجانبه گرایی و اقدامات مخرب امریکا در ضربه به چندجانبه گرایی و دستاوردهای مهم دیپلماسی در چند دهه گذشته هشدار داد. صالحی در ابتدای سخنرانی خود با تاکید بر اینکه در این برهه زمانی حساس برای موضوع چندجانبه گرایی، نشست جاری کنفرانس عمومی فرصتی منحصر به فرد جهت بررسی چالش‌ها و تعیین جایگاه اعضاء برای رسیدگی به این چالش‌ها است، به تشریح دیدگاه ملی کشورمان در این خصوص پرداخت و اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران اهداف منطقی را برای گسترش برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود و استفاده از فناوری هسته‌ای در حوزه تولید انرژی، بهداشت، و کشاورزی در پیش گرفته و پیشرفت‌ها و موفقیت‌های معقولانه‌ای را در این خصوص به دست آورده است. جمهوری اسلامی، همچنین بر مبنای ظرفیت‌های گسترده خود، به ویژه دانشمندان جوان و بسیار با استعدادش، از تعامل با شرکای علاقه‌مند به فناوری استقبال می‌کند.

رییس سازمان انرژی اتمی در ادامه به موضوع ایمنی هسته‌ای پرداخت و گفت: ایمنی هسته‌ای، همواره یکی از مهم‌ترین اولویت‌های ما بوده و همه تدابیر ایمنی تاسیسات اتمی ما از جمله نیروگاه اتمی بوشهر، به‌طور دقیقی تحت نظارت محکم نهاد نظام ایمنی هسته ایران بوده است. وی با اشاره به اینکه سال گذشته، «تیم بررسی ایمنی عملیاتی آژانس»، طی ماموریتی یک بررسی دقیق را از نیروگاه اتمی بوشهر به همراه یک جمع‌بندی قابل قبول انجام داد، افزود: جمهوری اسلامی ایران معتقد است که مسوولیت ایمنی و امنیت هسته‌ای، به‌طور کامل با دولت‌ها بوده و تدابیر و ابتکاراتی که با هدف تقویت آنها انجام می‌گردد، نبایستی به عنوان بهانه یا اهرمی برای نقض، انکار یا محدود کردن حقوق غیرقابل تغییر کشورهای در حال توسعه برای تحقیق، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای جهت اهداف صلح‌آمیز بدون تبعیض قرار گیرد. وی اظهار داشت: «ایران، پیشرفت‌هایی را در تاسیس یک مرکز ایمنی هسته‌ای به عنوان سازمان پشتیبانی فنی نهاد نظام ایمنی خود به دست آورده که با فناوری‌ها و دستگاه‌های مدرن از طریق همکاری با اتحادیه اروپا تجهیز خواهد شد. همچنین، ایران از نزدیک در حال بررسی و نظارت بر تحولات در حوزه کنوانسیون‌های هسته‌ای است و مجلس ما اخیرا لایحه الحاق به کنوانسیون مشترک در مورد ایمنی مدیریت سوخت‌های هسته‌ای مصرف شده و ایمنی مدیریت پسماندهای رادیو اکتیو را تصویب نموده که به محض تایید نهایی، به سرانجام خواهد رسید.

صالحی تصریح کرد: ایران تاکید ویژه‌ای در ایجاد شبکه‌های منطقه‌ای مربوط به افزایش ایمنی هسته‌ای و رسیدگی به وضعیت‌های اضطراری دارد و بواسطه تجربیات، دانش، و ظرفیت‌های گسترده، آمادگی خود را برای همکاری مشترک با همه کشورهای منطقه اعلام می‌کند. جمهوری اسلامی ایران مصمم است تا امنیت مطلوب را برای مواد و تاسیسات هسته‌ای خود فراهم نموده و اخیرا میزبان یک «کارگاه منطقه‌ای در مورد معرفی معماری تشخیص امنیت هسته‌ای»، در همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جولای 2019 بوده است.

      موضوع برجام و چشم‌انداز آینده

معاون رییس‌جمهور در بخش دیگری از بیانیه خود، به موضوع برجام پرداخت و گفت: یک اتفاق نظر وسیع میان تمامی دولت‌های عضو وجود دارد و آن این است که برجام، یک نقطه عطف حقیقی در تاریخ چندجانبه‌گرایی و به عنوان یک دستاورد بین‌المللی مهم است..

وی همچنین افزود: ایران برخی محدودیت‌های موقت را روی برنامه هسته‌ای خود قبول کرد و سطح بی‌سابقه‌ای از نظارت و دسترسی را برای آژانس در زمینه تعهدات جدید ذیل پروتکل الحاقی و برجام در برابر برداشتن تحریم‌های مرتبط هسته‌ای ارایه کرده است. در همین رابطه، قابل ذکر است که ایران با داشتن تنها 3 درصد تاسیسات هسته‌ای جهان، تقریبا حدود 20 درصد از تمامی دسترسی‌ها را برای آژانس فراهم کرده است.

رییس سازمان انرژی اتمی در ادامه با تاکید بر اینکه ایران همواره این نکته را شفاف بیان کرده است که اکتساب، تولید، ذخیره و استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی نه ذیل اصول دینی ما مشروعیت دارد و نه در دکترین دفاعی ایران تعریف شده است، افزود: در میان چنین رکورد بی‌سابقه‌ای از راستی‌آزمایی و شفافیت در تاریخ آژانس و موضع اصولی ایران در مورد سلاح‌های هسته‌ای، توافق هسته‌ای از سوی دولت ایالات متحده امریکا بدترین توافق تاریخ آن کشور خوانده شده است. وی همچنین خاطرنشان کرد که ایالات متحده امریکا تمامی انواع سلاح‌های کشتار جمعی، شامل سلاح‌های هسته‌ای را توسعه و حتی از آن علیه دیگران استفاده نموده و در «بازبینی موقعیت هسته‌ای» خود نیز دیگران را تهدید به استفاده از سلاح‌های اتمی می‌کند.

صالحی همچنین با ذکر اینکه برجام به عنوان یک دستاورد بارز از سال‌ها تلاش دیپلماتیک مورد ستایش واقع شده است، اضافه کرد: با این حال، دولت‌های مربوطه غیر از ابراز تاسف از نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل توسط عضو امریکا، کار دیگری انجام نداده‌اند. لذا، خروجی این توافق برای ایران هم‌اکنون تبدیل به تحریم‌های غیرقانونی و غیر انسانی علیه تجارت، اقتصاد، و سرمایه‌گذاری خارجی در تضاد آشکار با مقررات برجام و قطعنامه شورای امنیت شده است و متاسفانه این تحریم‌ها  روی بخش‌هایی مانند غذا، دارو، محصولات رادیو دارویی و حتی نهاد نظام ایمنی هسته‌ای ایران نیز اثر گذاشته است. معاون رییس‌جمهور ضمن تاکید بر اینکه برجام یک توافقنامه چندجانبه است که در برگیرنده حقوق و مسوولیت‌هایی برای همه طرفین هست، اظهار کرد: بنابراین، اجرای چنین توافقی توسط فقط یک عضو آن، نه یک انتظار مشروع و نه یک امکان عملی است. وی در ادامه خطاب به اعضای حاضر در جلسه  گفت: اجازه بدهید از شما یک سوال بپرسم و آن اینکه با چنین همکاری گسترده ایران با آژانس که فراتر از تعهدات استاندارد ذیل موافقت‌نامه جامع پادمان است و اجرای کامل تعهداتمان ذیل توافق هسته‌ای بدون به دست آوردن مزایای آن، عکس‌العمل ما بایست چه می‌بود؟ آیا هنوز هم منصفانه است که ایران به اجرای یکجانبه این توافق ادامه دهد؟ با این حال و بعد از خروج یکجانبه امریکا از برجام، ایران برای بیش از یک سال از خود صبر استراتژیک نشان داد تا به باقی‌مانده اعضای برجام اجازه دهد که اثرات این خروج را جبران کنند. رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان با اشاره به همه تلاش‌هایی که تاکنون از سوی برخی کشورها با هدف حفظ برجام صورت گرفته و ضمن احترام به آنها افزود: متاسفانه ما کماکان دور از تحقق اهداف پایه‌ای این توافق و تحقق خواسته‌های مشروع ایران هستیم. از این رو، هیچ گزینه دیگری برای ایران غیر از توسل به مقررات مربوطه ذیل برجام برای توقف بخشی از تعهداتش با هدف ایجاد پنجره جدیدی در دیپلماسی برای حفظ این توافق باقی نماند. باید ذکر شود که توقف جزیی تعهدات ایران در صورت اجرای موثر و کامل برجام توسط اعضای باقی‌مانده در این توافق، قابل برگشت است. وی در ادامه خاطرنشان کرد که حفظ برجام، مسوولیت مشترک همه اعضای جامعه بین‌المللی بوده و ضمن هشدار در مورد اینکه اگر جامعه بین‌المللی در نجات فوری برجام کوتاهی کند، افزود: «در این صورت، چندجانبه گرایی کارایی خود را از دست خواهد داد، هرگونه حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات به چالش کشیده خواهد شد و در نهایت شرایط در راستای منافع جنگ‌طلبان خواهد بود.» معاون رییس‌جمهور کشورمان در جمع‌بندی سخنرانی خود با اشاره به اینکه نقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل که شامل اعمال تحریم‌های غیرقانونی یک‌جانبه و اعمال فراسرزمینی قوانین ملی به دیگر کشورها توسط امریکا است، در حال به خطر انداختن رویه‌های دیپلماسی ایجاد شده در دهه‌های گذشته است، افزود: به منظور بازگرداندن نظم به وضعیت به هم ریخته کنونی که چندجانبه‌گرایی با آن مواجه است، تلاش‌های فردی و جمعی ما نه تنها بایستی معطوف به کسب دستاوردهای جدید باشد، بلکه باید همچنین معطوف به حفظ دستاوردهایی باشد که در گذشته برای رسیدن به آن تلاش‌های سختی انجام شده است. بدین منظور، رفتار مخرب ایالات متحده امریکا و پیگیری تروریسم اقتصادی از سوی دولت این کشور علیه دیگر کشورها، بایستی از سوی جامعه بین‌المللی محکوم و  رد  گردد.