رکورد‌زنی تاریخی نفت در نخستین واکنش به حمله به آرامکو
گروه انرژی| نادی صبوری |
قیمت نفت برنت در نخستین واکنش به حملات به تاسیسات نفتی عربستان( آرامکو) با 19 درصد رشد به بشکه‌ای 71.95 دلار رسید تا سریع‌ترین رشد قیمت در یک نوبت معاملاتی را تجربه بکند. مقامات عربستان اعلام کرده‌اند که حملات صبح شنبه به میدان‌های نفتی بقیق و خریص در شرق عربستان موجب شده است توان صادرات نفت خام این کشور روزانه 5.7میلیون بشکه کم بشود؛ این چیزی در حدود نصف کل توان تولیدی عربستان و حدود 5 درصد از کل نفت خام معاملاتی جهان است. آن‌طور که نیویورک‌تایمز می‌نویسد تاسیساتی که مورد حمله قرار گرفتند بزرگ‌ترین تاسیسات فرآورشی نفت خام جهان بوده‌اند.
عبدالعزیز بن‌سلمان برادر ناتنی محمد بن‌سلمان چهارمین روز کاری‌اش را با یک فاجعه تمام عیار شروع کرد؛ تاسیسات فرآورش نفتی عظیم عربستان در دو میدان بقیق و خریص مورد حمله قرار گرفتند؛ تصاویر ماهواره‌ای از برخاستن دود از این تاسیسات حکایت داشت و در ادامه عبدالعزیز بن‌سلمان مجبور شد نخستین بیانیه تاریخ وزارتش را به اعلام این اختصاص دهد که به خاطر حملات روزانه 5.7 میلیون بشکه نفت خام تولیدی این کشور از مدار خارج شده است.
بازار نفت شنبه و یکشنبه بسته بود و بهای نفت خام دیروز در نخستین واکنش به حملات با 19 درصد رشد که بی‌سابقه‌ترین افزایش یک روزه قیمت محسوب می‌شود روبه‌رو شد، برنت به بالای 71 دلار در هر بشکه رسید که سطحی بی‌سابقه در چهار ماه گذشته بود. در ادامه با اعلام دستور ترامپ مبنی بر استفاده از ذخایر استراتژیک نفت امریکا قیمت به 66 دلار در هر بشکه افت کرد اما همچنان رشدی قابل توجه بیش از 10 درصد را نسبت به قبل از حملات حفظ کرد.
اتفاقی که برای بازار نفت در معاملات دیروز رخ داد به حدی بی‌سابقه بود که اوپک را نیز به واکنش وا داشت؛ سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام اعلام کرد که برای تصمیم‌گیری در خصوص سرنوشت توافق نفتی ترجیح می‌دهد دست نگه دارد و تاثیر این اتفاق بر بازار را مشاهده کند. گمانه‌زنی‌هایی در زمینه احتمال برگزاری یک نشست اضطراری از سوی اوپک هم مطرح شده است.
اهمیت تاسیسات
تاسیسات نفتی مورد حمله واقع‌شده همیشه اهمیت زیادی برای عربستان و همچنین مخالفانش داشته است. آنها بزرگ‌ترین تأسیسات فرآورش نفت جهان به حساب می‌آیند.24 فوریه سال 2006 مصادف با 5 اسفند سال 84 هم القاعده تلاش کرده بود با فرستادن نیروهای انتحاری متصل به بمب همین تاسیسات را هدف بگیرد اما ناکام مانده بود. در این حمله دو بمب‌گذار القاعده و دو نیروی گارد تاسیسات نفتی کشته شدند.
حوثی‌های یمن در بیانیه‌ای که طی آن مسوولیت حملات شنبه صبح را به عهده گرفتند، اعلام کردند این کار را با استفاده از ده پهپاد و با کمک برادرانشان در داخل خاک عربستان انجام داده‌اند. همچنین حملات حوثی‌ها به تاسیسات نفتی عربستان هم سابقه‌دار است اما هیچ‌وقت در چنین سطحی بازار را متاثر نکرد. به گزارش «تعادل» به نقل از «شانا» تاسیسات نفتی عربستان سعودی نخستین‌بار ۱۷ اوت برابر با ۲۶ مردادماه هدف حمله قرار گرفت و طی آن یکی از خطوط لوله گاز طبیعی میدان نفتی الشیبه آتش گرفت. این میدان در شرق عربستان و در نزدیکی مرز امارات واقع شده است. این حادثه اما تاثیر چندانی بر بازار نفت نداشت. قیمت شاخص نفت‌خام برنت که پیش از این حمله یعنی ۱۶ اوت، ۵۸ دلار و ۶۴ سنت برای هر بشکه بود، پس از بازگشایی (۱۹ اوت) به ۵۹ دلار و ۷۴سنت برای هر بشکه رسید. (اویل پرایس) قیمت نفت بعد از این حادثه یک دلار و یک سنت افزایش یافت. عربستان به‌ویژه بعد از دسامبر 2016 خودش را به عنوان رهبر معنوی اوپک و کشوری که حواسش به تامین مطمئن بازار نفت است جا انداخته بود، این اتفاق باعث می‌شود ماجرای از دست رفتن تولید به مقدار روزی 5.7 میلیون بشکه حتی برای یک روز هم بتواند در تصویر دراز مدت این کشور اثر بگذارد. مهدی یوسفی کارشناس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در این باره به «تعادل» می‌گوید: «کم شدن چنین حجمی از نفت از بازار در تنها چند ساعت بی‌سابقه بود، به همین خاطر در دراز مدت می‌تواند به عنوان یک ریسک ژئوپلیتیک جدید در بازار تلقی شود»
تنها چهار روز قبل از حملات بود که خالد الفالح وزیر انرژی عربستان در اقدامی کم‌سابقه با یک حکم حکومتی برکنار شد و عبدالعزیز بن‌سلمان برادر ناتنی ولیعهد جایش را گرفت. برخی معتقد بودند دلیل این ماجرا رویکرد متفاوت الفالح در قبال واگذاری شرکت آرامکو است و او خواستار رویکردی با احتیاط‌تر در قبال پذیرش بورس این شرکت است، چیزی که چندان با رویاهای محمد بن سلمان جور در‌نمی‌آید.
حوثی‌ها: احتمال دارد باز هم حمله کنیم
در حالی که بازار در تقلای هضم اتفاقی بی‌سابقه بود سخنگوی حوثی‌های یمن دیروز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «کمپانی‌هایی که مورد حمله قرار گرفتند بدانند که آنها همچنان تحت حمله ما هستند و هر لحظه ممکن است دوباره به آنها حمله شود. ما رژیم سعودی را مطمئن کردیم که دستان بلندمان به هر جا و هر زمان که خواستیم خواهد رسید، آنها باید دخالتشان در یمن را متوقف کنند» سوالی که جواب آن اهمیت دارد، این است که اختلال ایجاد شده برای عربستان چه مقدار طول خواهد کشید، دیروز اخباری مبنی بر این منتشر شد که شرکت آرامکو سعودی اعلام کرده است نسبت به سرعتی که می‌تواند تولیدات از دست رفته‌اش را بازگرداند امیدواری کمتری دارد.
نیویورک‌تایمز دیروز به نقل از دو منبع آگاه در آرامکو نوشت که بازگشت سطح خروجی نفت خام عربستان به سطح سابق ممکن است ماه‌ها زمان ببرد. بلومبرگ نیز در گزارشی دیگر سکوت آرامکو از روز شنبه تا دوشنبه را مورد تاکید قرار داده و نوشت بررسی بلومبرگ نشان می‌دهد عربستان به یک دردسر افتاده است. برخی برآورد کرده‌اند که تاسیسات نفتی عربستان به دنبال حملات با 31 میلیارد دلار خسارت روبه‌رو شده‌اند. آناس الحاجی تحلیلگر نفتی نیز در توییترش می‌نویسد: «مساله اصلی حتی بازگرداندن سطح تولید به میزان سابق نیست بلکه غرامتی است که آرامکو باید به مشتریانش پرداخت کند»
شمشیر دولبه ذخایر استراتژیک
در واکنش به ماجراهای اخیر دونالد ترامپ دستور استفاده از ذخایر استراتژیک نفتی امریکا را صادر کرد، اتفاقی که اصلا در امریکا معمول نیست. «تعادل» در شماره 30 تیر سال 1397 خود در گزارشی با عنوان «شمشیر دولبه ذخایر استراتژیک نفت برای امریکا» که ترجمه دیدگاه جان کمپ تحلیلگر برجسته بازار در این خصوص بود نوشت که استفاده از ذخایر استراتژیک امریکا با قصد پایین آوردن قیمت می‌تواند رشد مصرف عجیبی را در پی داشته باشد. در واقع تحلیل جان کمپ نشان می‌داد استفاده از ذخایر استراتژیک نمی‌تواند راهکاری مطمئن برای درازمدت باشد. او در این مورد نوشته بود: «ذخایر استراتژیک مانند قلکی برای روز مبادا، می‌تواند مدت تغییرات عرضه و تقاضا را در کوتاه‌مدت کنترل کند اما در مدیریت شوک‌های بلندمدت طرف عرضه و تقاضا ناتوان است. از همین روست که بهترین زمان استفاده از ذخایر استراتژیک هنگام وقوع اختلالات کوتاه‌مدت در عرضه است.»
اتفاقی که شنبه صبح در قلب نفتی عربستان رخ داد، آن‌طور که خود سعودی‌ها آمار داده‌اند 5 درصد نفت خام دنیا را مختل کرده است، این اتفاق احتمال باز شدن در ذخایر استراتژیک نفت در سراسر دنیا را بالا برد. اولین مورد مربوط به خود عربستان است که اعلام کرده است نیاز بخشی از مشتریانش را فعلا از طریق ذخایر استراتژیک تامین می‌کند. در ادامه امریکا وارد میدان شد و دیروز و در حالی که رییس‌جمهور امریکا دستور استفاده از ذخایر استراتژیک نفت خام این کشور را صادر کرده بود، کره و آلمان نیز به صورت جداگانه عنوان کردند ذخایر استراتژیکشان را آزاد می‌کنند.
دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا در توییتی که برای اعلام استفاده از ذخایر استراتژیک این کشور منتشر کرد، نوشت که هدفش از این اقدام حفظ توازن بازار نفت و کاهش تاثیر حملات اخیر در عربستان بر قیمت نفت است. یکی از پرسش‌هایی که به خصوص در میان افکار عمومی بسیار مطرح شده این است که چطور ممکن است سطح حفاظت عربستان سعودی از میادین نفتی خود تا این اندازه پایین بوده باشد.
یک مهندس که در تاسیسات نفتی کار کرده و خواست نامش فاش نشود به «تعادل» می‌گوید: «احتمالا آنها اصلا انتظارش را نداشتند. این حمله در کنار حمله قبلی که ایستگاه‌های پمپاژ را هدف گرفته بود به‌طورکلی ساز و کار صادراتی عربستان را در نظر داشته است. البته جزییات دقیق از ماهیت تاسیساتی که آسیب دیده‌اند منتشر نشده ولی مشخص است هم مخازن آسیب دیده هم تاسیسات فراورشی.»
بلومبرگ در گزارشی که دیروز منتشر کرد به نقل از یک مقام در آرامکو نوشت که عربستان در حال حاضر 3 کار انجام خواهد داد، یکی افزودن بر تولید از طریق ظرفیت شناور در میادین دریایی نفت، دیگری تامین مشتریانش از طریق ذخایر نفتی و سومی درخواست از بعضی مشتریان برای قبول گریدهای متفاوت. هیچ کدام از این راهکارها البته نمی‌توانند حتی در میان‌مدت تداوم پیدا کنند.
3 سناریو قیمت آتی نفت
بانک گلدمن ساکس دیروز 3 سناریو برای روند قیمت نفت در ادامه منتشر کرد. این سناریو می‌گوید اگر توقف صادرات نفت عربستان فقط یک هفته طول بکشد بهای نفت 3 تا 5 دلار در هر بشکه بالا می‌رود، اگر 2 تا 6 هفته روند توقف ادامه یابد 5 الی 14 دلار در هر بشکه احتمال افزایش قیمت وجود دارد و اگر هر زمانی بیش از 6 هفته پیش رو باشد قیمت‌های بالای 76 دلار در هر بشکه محتمل است.
