اهمیت آرامکو یا ریسک آرامکو؟
گروه انرژی|نادی صبوری|
دیروز در نخستین روز معاملاتی هفته قیمت هر بشکه نفت برنت ابتدا با رشدی یک درصدی تا رقم ۶۵ دلار و ۵۰ سنت بالا رفت، اما بعدا با اندکی تعدیل و رشد ۷۰ سنتی (۱.۰۹ درصدی) به ۶۴ دلار و ۹۸ سنت رسید. قیمت نفت خام امریکا نیز که اوایل دیروز تا 59 دلار و 39 سنت رسیده بود، با 62 سنت معادل 1.07 درصد رشد به 58 دلار و 71 سنت رسید.
بلومبرگ افتی که قیمت‌ها در میانه روز بعد از رکوردزنی ابتدای معاملات تجربه کردند را حاصل تردید بازار نسبت به اینکه کدام اظهارنظرها درباره بازیابی توان صادرات نفت خام عربستان درست است، توصیف کرد. این اولین واکنش بازار به تصمیم پنتاگون برای ارسال نیروی نظامی به عربستان بود اما عوامل مهم دیگری هم هستند که واکنش‌های بازار در این روزها از آنها اثر می‌گیرد، مواضع خود عربستان درباره زمان لازم برای بازسازی تاسیسات، گزارش‌های افشاگرانه رسانه‌های بین‌المللی در ضد این ادعاها و تنش‌ها در خاورمیانه. در این گزارش با تکیه بر یادداشت امین ناصر مدیرعامل آرامکو که در عربنیوز منتشر شده است، گزارشی از وال‌استریت‌ژورنال که با پیمانکاران مورد تماس آرامکو برای بازسازی ارتباط داشته و تحلیلی از جولین لی در بلومبرگ که بر اثرات دراز مدت حملات بر بازار نفت پرداخته است تهیه شده، شما را به مطالعه آن دعوت می‌کنیم.
روز شنبه پنتاگون اعلام کرد که به منظور تقویت سیستم‌های دفاع هوایی و موشکی عربستان نیروهای بیشتری به منطقه ارسال می‌شوند، این نخستین واکنش رسمی امریکا به حملاتی بود که شنبه هفته گذشته، تاسیسات فرآورش نفت خام در شرق عربستان را نشانه گرفتند.
بهای نفت خام دیروز در نخستین معاملات هفته، ابتدا با افزایش 1 درصدی شروع شد که به پای حواشی حملات آرامکو به ویژه همین تصمیم پنتاگون نوشته شد. در ادامه قیمت‌ها کمی افت کردند و سردرگمی مشخصا بر معامله‌گران چنبره زد. چیزهای زیادی هست که اکنون بر روند بازار سایه افکنده که یکی از آنها روند تنش بالا گرفته در خاورمیانه است. دیروز در حالی صحبت‌هایی در مورد احتمال دیدار روسای جمهوری ایران و امریکا مطرح می‌شد که همزمان بوریس‌جانسون نخست‌وزیر بریتانیا ایران را مسوول حملات به تاسیسات نفتی آرامکو اعلام کرد. خب برای بازار نفت مهم است که دنیا قرار است بر سر چه روایتی به توافق برسد اما همان طور که اقتصاددانان موسسه مودیز آنالیتیکس در یادداشتی نوشته‌اند: «حتی اگر جلوی جنگ با ایران گرفته شود، همچنان سوالاتی جدی در مورد امنیت عرضه نفت عربستان باقی می‌ماند.»
ولی قبل از اینکه بخواهیم سراغ مساله «امنیت عرضه» برویم، خوب است بدانیم روند بازسازی تاسیساتی که گفته می‌شود در میدان خریص تولید نفت را به 30 درصد ظرفیت یعنی 360 هزار بشکه در روز و در تاسیسات بقیق توان فرآورشی را از 4.5 میلیون بشکه در روز به 2 میلیون بشکه در روز رسانده چطور طی می‌شود؟ اینجا میان آنچه عربستان ادعا می‌کند و آنچه برخی رسانه‌ها و بعضا نهادها می‌گویند تفاوت‌هایی قابل مشاهده است.
در حالی که روز شنبه عبدالعزیز بن‌سلمان وزیری که تنها 10 روز از عمر وزارتش می‌گذرد عنوان کرد که تا پایان نوامبر توان تولیدی عربستان به 12 میلیون بشکه در روز می‌رسد «ریستارد انرژی» برآورد کرده است که بازسازی تاسیسات بقیق ممکن است تا پایان سال جاری میلادی زمان ببرد.
اما از این برآورد مهم‌تر گزارشی است که در وال‌استریت‌ژورنال منتشر شده و منبع آن پیمانکاران و مقامات ارشد سعودی عنوان شده‌اند. این گزارش مطرح می‌کند که سازندگان تجهیزات به وال‌استریت ژورنال گفته‌اند که از طرف آرامکو با آنها مذاکرات اضطراری صورت گرفته تا با دریافت ارقامی بسیار بالا و پاداش به روند بازسازی سرعت ببخشند.
آنها گفته‌اند که بازسازی ممکن است ماه‌ها بیشتر از حداکثر 10 هفته‌ای که مقامات عربستان آن را وعده داده‌اند طول بکشد. وال‌استریت ژورنال مدعی شده که مقامات آرامکو طی روزهای اخیر کمپانی‌های خدمات نفتی مانند بیکر هیوز را با تلفن، فکس و ایمیل‌هایی که خواهان گرفتن دستیاری است بمباران کرده‌اند.
این رسانه به نقل از یک مقام رسمی سعودی عنوان کرده که ممکن است بازسازی صدها میلیون دلار هزینه ببرد.
واردات تجهیزات از اروپا و امریکا برای بازسازی واحدهای آسیب‌دیده آغاز شده است.
وال‌استریت‌ژورنال می‌نویسد: ذره‌ای آرامش در رده بالاهای آرامکو وجود ندارد. منابع خبری به این رسانه گفته‌اند که برای برخی از پیمانکاران ساخت بعضی از تجهیزات دقیقا با مختصات مورد نیاز در نقاط آسیب‌دیده و تحویل آنها ممکن است تا حتی یک سال به طول بینجامد.
امین‌ناصر سخن می‌گوید
چند روزی قبل از اینکه زلزله‌‌ای چند ریشتری خالد الفالح وزیر انرژی عربستان را کنار زده و برادر ناتنی محمد بن‌سلمان یعنی عزیز بن‌سلمان را جای او بنشاند، یک تغییر با ریشتری پایین‌تر هم اتفاق افتاده بود. الفالح از مدیرعاملی آرامکو کنار گذاشته شده بود و امین‌ناصر که گفته می‌شد او نیز از نزدیکان بن‌سلمان است این سمت را عهده‌دار شد. امین‌ناصر دیروز در یادداشتی در عربنیوز به سبک مدیران کمپانی‌های چند‌ملیتی از آنچه در احوالات کمپانی‌اش می‌گذرد نوشت. تیتر یادداشت ناصر به خوبی فضایی که بر آن حاکم است را نشان می‌دهد: «آرامکو اکنون قوی‌تر از همیشه». او حملات شنبه هفته گذشته را آزمونی برای عزم جمعی و روحیه همکاری در آرامکو توصیف کرد، حملاتی که طبق گفته او نه فقط بر تاسیسات بلکه بر جامعه محلی این شرکت نیز اثر گذاشته است. او حملات را نوعی تهدید برای اقتصاد جهانی وصف کرده که همین حالا نیز در گزند تندبادها قرار دارد.
امین ناصر نوشته نمی‌تواند بگوید حملات بار دیگر از کجا و چه زمانی ممکن است اتفاق بیفتد اما می‌تواند بگوید که واکنش آنها همیشه به بازسازی سریع و قاطع است.
مدیرعامل آرامکو در این یادداشت تحلیل کرده اثری که بازار از این حوادث برای آرامکو گرفته نشان می‌دهد که چرا سعودی آرامکو مهم‌ترین کمپانی نفتی دنیا است.
مخاطرات تخم‌مرغ‌ها در سبد عربستان
جولین لی تحلیلگر بلومبرگ اما در مورد اینکه این حملات اهمیت آرامکو را به دنیا ثابت کرده‌اند یا ریسکی که این کمپانی برای دنیا دارد با آقای ناصر هم‌عقیده نیست. در حالی مسائلی مثل زمانی که برای بازسازی تاسیسات نفتی عربستان لازم است روی قیمت‌ها اثر دارند، از همان ابتدا مشخص بود که کوتاه‌مدت و حتی میان‌مدت تنها چیزهایی نیستند که از حملات شنبه هفته گذشته اثر گرفتند. مساله افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک و به مخاطره رفتن امنیت عرضه دغدغه‌ای بسیار مهم‌تر از تاسیساتی به حساب می‌آید که دیر یا زود بالاخره به مدار وارد می‌شوند. این موضوع هفته گذشته سوژه گزارشی با عنوان « تغییرات بنیادین بازار نفت بعد از حملات آرامکو» در روزنامه «تعادل» شد، در همین راستا عصر یک‌شنبه بلومبرگ در تحلیلی به قلم لی حملات شنبه را تیری بر قلب مکانیسمی توصیف کرد که امنیت عرضه نفت خام را برای 50 سال اخیر ضمانت می‌کرد.
این تحلیلگر این مساله را مطرح می‌کند که حملات شنبه فارغ از اینکه منشأ آن از کجا بوده است، نشان می‌دهد دنیا در نگه داشتن کل ظرفیت شناور نفت خام در یک جغرافیای خاص بسیار ریسک کرده؛ با چنین تحلیلی جولین لی بر این باور است که راه‌حل نه هیولاسازی از ایران بلکه «همزیستی مسالمت‌آمیز» در خاورمیانه از یک سو و تخصیص منابع در دنیا به نقاط مختلف برای ایجاد ظرفیت شناور نفت است، حتی برای امریکا که همچنان واردکننده مهم نفت خام به شمار می‌رود.
لی در تحلیلش نتیجه می‌گیرد که آنچه بعد از شنبه هفته گذشته کاهش یافته «اثرپذیری ظرفیت تولید 12 میلیون بشکه در روز عربستان» به عنوان پوشش امنیتی هیدروکربوری دنیا بوده است.
