معدن به جای نفت

تعادل|

بیشترین اکتشاف معادن در ایران مربوط به «مس، سنگ آهن و زغال سنگ» است؛ اما هنوز بهره کافی از اکتشافات عمیق در این زمینه نبرده‌ایم. از این رو، متولیان معدنی کشور، در راستای جایگزینی درآمدهای نفتی در تلاش هستند تا از معادن کشور در اعماق بیشتر استفاده کنند. روز گذشته در همایش «توسعه فعالیت‌های اکتشافی ایران، پهنه‌ها، فرصت‌ها و چالش ها» نیز بر افزایش استخراج از معادن و کافی نبودن این میزان اشاره و تاکید شد که حداقل در افق ۱۴۰۴ به ۱۶۰ میلیون تن برداشت سنگ آهن به صورت سالانه برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برسیم. از آنسو، وزیر صنعت، معدن و تجارت، از بهره‌برداری از معادن با عمق بیشتر به عنوان یکی از اولویت‌های مهم کاری وزارت صمت سخن گفت و تاکید کرد که شرکت‌های بزرگ معدنی دولتی و بخش خصوصی باید با یکدیگر همکاری کنند. همچنین رییس هیات عامل ایمیدرو، از آمادگی این سازمان برای واگذاری پهنه‌های معدنی سراسر کشور به بخش خصوصی خبر داد و از عدالت محور بودن معادن گفت؛ چراکه۹۰ درصد معادن در ۲۰ کیلومتری روستاها قرار دارد.

     معادن جایگزین درآمدهای نفتی

وزیر صنعت، معدن وتجارت در همایش توسعه فعالیت‌های اکتشافی ایران، پهنه‌ها، فرصت‌ها و چالش‌ها از اکتشاف به عنوان شروع نهضت معدنی نام برد و گفت: امروز ارزش تولیدات معدن و صنایع معدنی حداقل 20 میلیارد دلار است. رضا رحمانی یکی از مهم‌ترین محورهای فعالیت وزارت صمت را معدن و صنایع معدنی دانست و عنوان کرد: معادن می‌تواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفتی باشد؛ از این رو اکتشاف در معدن از لحاظ اهمیت چیزی شبیه ساخت داخل در صنعت است و این در حالی است که بخش عمده ارز مورد نیاز را در سال گذشته واحدهای معدنی تامین کردند. به گفته او، سالانه نزدیک به 500 میلیون تن مواد معدنی استخراج می‌شود که سال جاری با 130 میلیون تن افزایش همراه بوده که هنوز قانع‌کننده نیست.

رحمانی با بیان اینکه معادن به خودی خود فعال نمی‌شوند و باید برای آن سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی صورت گیرد، افزود: آمارها حکایت از ضعف ما در بخش اکتشافات دارد. اکثر اکتشافات ما سطحی است در حالی که برای اکتشافت در دنیا و حتی کشورهای آفریقایی حداقل تا عمق 200 متری اسکن صورت می‌گیرد. او تاکید کرد: در حوزه صنعت 10 برنامه عملیاتی را برای امسال دنبال می‌کنیم که نهضت ساخت داخل در حوزه صنعت، صادرات و برنامه‌ریزی توزیع و لجستیک تجاری در حوزه بازار از جمله آنها است.

وزیر صنعت، معدن و تجارت اولویت دوم خود پس از اکتشاف در حوزه معدنی را فناوری، ورود استارت آپ‌ها و شرکت‌های دانش بینان در حوزه بهره وری، استخراج و صنایع دانست وگفت: با وجود نقشه راه معدنی و در ذیل انقلاب معدنی، اکتشاف و فعال‌سازی معادن کوچک قرار دارد که این حرکت آغاز شده و در شرکت تهیه و تولید مواد معدنی به خوبی دنبال می‌شود. او بر تجمیع اطلاعات تاکید کرد وگفت: شرکت‌های بزرگ معدنی دولتی و بخش خصوصی باید با یکدیگر همکاری کنند؛ اما این همه توان آنها نیست و سازمان‌های دیگر هم مانند سازمان انرژی اتمی و سازمان محیط زیست در این حوزه ورود کرده‌اند و از آنجا که شناسایی مقدمه توسعه صنایع معدنی است، بخش خصوصی هم باید پای کار باشد و اطلاعات همه دستگاه‌ها در مکانی واحد تجمیع شود.

     استفاده از شیوه‌های نوین تامین مالی

همچنین رحمانی در حاشیه این همایش به خبرنگاران گفت: توسعه بخش معدن و بهره‌برداری مناسب از معادن موجود نیازمند برخی مقتضیات از جمله شناسایی، اکتشافات، تجهیز و بهره‌برداری و همچنین توسعه صنایع معدنی است که قطعا نیازمند همراهی و همکاری دستگاه‌های مختلف و ذی‌ربط در این حوزه است. او عنوان کرد: بخش اکتشافات مبنا و پایه توسعه معدنی و صنایع معدنی در کشور است و بدون ورود دقیق و عملیاتی به این بخش، عملکرد سایر حوزه‌های معدنی کشور در حد شعار باقی می‌ماند و رشد و توسعه‌ای نخواهند داشت.

وزیر صمت با اشاره به اهمیت حفظ محیط زیست و ممانعت از هرگونه تخریب در سطح طبیعت در مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت، اظهار کرد: در این راستا، تمامی معدن داران موظف و مکلف به رعایت قوانین و حتی انجام هزینه‌های مربوطه برای اعمال استانداردهای قانونی مرتبط شده‌اند. رحمانی با اشاره به راه‌اندازی واحد تکمیلی تولید اسید در کنار صنایع مس با اعمال هزینه‌های بالای چند صد میلیارد تومانی، تصریح کرد: تمامی این هزینه‌ها در راستای حفظ محیط زیست و تامین منافع عمومی در حال انجام است که امیدواریم نتایج مناسبی نیز داشته باشد.

این عضو کابینه دولت دوازدهم با یادآوری یکی از ضروریات سال رونق تولید در تامین نقدینگی مورد نیاز واحدها و تامین تسهیلات درخواستی آنها، گفت: در کنار منابع بانکی و برای افزایش سهولت تامین سرمایه در گردش واحدها به سراغ شیوه‌های نوین تامین مالی از جمله «بازار سرمایه، صندوق‌های توسعه‌ای در سطح استان‌ها، صندوق‌های ریالی و ارزی توسعه‌ای و همچنین تشکیل کنسرسیوم ها» نیز رفته‌ایم که مطمئن هستیم مدل‌های مدنظر، آثار و نتایج خوبی را نیز به دنبال خواهد داشت.

     طرح‌های 16 میلیارد دلاری تا 1400

رییس هیات عامل ایمیدرو نیز در این همایش با بیان اینکه ظرفیت سال جاری، شمش فولاد به ۳۹ میلیون تن خواهد رسید، افزود: در افق ۱۴۰۴ نیاز به ۱۶۰ میلیون تن برداشت سنگ آهن به صورت سالانه برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد داریم. خداداد غریب پور بیان کرد: آمادگی داریم پهنه‌های معدنی سراسر کشور را در دست بگیریم و به بخش خصوصی واگذار کنیم. او با اشاره به اینکه ایده جایگزینی معدن به جای نفت را مقام معظم رهبری در اردیبهشت مطرح کردند، یادآوری کرد: رضا رحمانی، وزیر صمت توسعه اکتشاف و تکمیل زنجیره را به عنوان یک اولویت مطرح کردند و در برنامه‌های امسال وزارتخانه نیز بخش معدن جایگاه ویژه‌ای دارد.

بنابر آمار اعلامی از سوی غریب پور، 90 درصد معادن در ۲۰ کیلومتری روستاها است، که این امر نشانگر عدالت محور بودن این حوزه است. همچنین مطابق آمارها، ایمیدرو ۱۴.۵ میلیارد دلار تاکنون طرح به بهره‌برداری رسانده است، که سال گذشته ۲.۱ میلیارد دلار طرح به بهره‌برداری رسیده و سال جاری نیز ۳.۹ میلیارد دلار طرح در دستور کار قرار دارد و این در حالی است که تا افق 1404 حدود 16 میلیارد دلار طرح وارد عرصه تولید معدنی می‌شود. همچنین به گفته او، در پنج ماهه سال ۹۸ در شمش فولاد ۴ درصد، محصولات فولادی ۸درصد، کاتد و‌اند مس ۱۸ درصد، آهن اسفنجی ۱۱درصد و کنسانتره آهن ۴ درصد رشد داشته است.

رییس هیات عامل ایمیدرو همچنین با بیان اینکه در پنج ماهه ابتدایی سال ۹۸ با تکیه بر مدیریت ارزی بنگاه‌های بزرگ‌معدنی و صنایع معدنی در بخش تولید رشد داشته‌ایم، افزود: صادرات مس در ۶ ماهه امسال تقریبا معادل کل سال قبل (۴۵۲ میلیون دلار) بوده و صادرات شرکت‌های فولادی نسبت به مرداد ۹۷ با ۳۷ درصد رشد مواجه بوده است. او با تاکید بر اینکه احیای طرح‌های نیمه تمام را در سال ۹۸ در دستور کار داریم، بیان کرد: از بخش خصوصی بیش از ۱۲۰۰ میلیارد تومان برای تزریق به طرح‌های توسعه‌ای جذب کردیم. غریب‌پور همچنین با اعلام اینکه در سال ۹۸ حدود ۳.۹۸ میلیارد دلار طرح را مورد افتتاح و بهره‌برداری قرار خواهیم داد، گفت: در حوزه فعالسازی معادن کوچک مقیاس تا پایان سال، ۱۵۰ معدن با اشتغالزایی ۳ هزار نفر که عمدتا در مناطق کمتر برخوردار هستند، توسط ایمیدرو به بهره‌برداری می‌رسد. او با تاکید بر اینکه از ۱۴۵ هدف طراحی شده در نقشه راه برای ایمیدرو ۴۶ درصد محقق شده، افزود: ۵ تفاهم نامه با دانشگاه‌های کشور در نیمه دوم سال 97 در راستای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه مبادله شد و در تفاهم نامه کنسرسیوم خلیج فارس به تولید ۱۰ میلیون فولاد می‌رسیم و در چابهار تا سقف ۱۰میلیون تن تولید فولاد در دست اقدام است.

     توسعه صنایع پایین دستی معادن

در ادامه این همایش، مدیر اکتشاف ایمیدرو گفت: در کشور ایران بیشترین اکتشاف مربوط به مس و سپس سنگ آهن و زغال سنگ است؛ چراکه ما تنها به دنبال سودآوری نیستیم و هدف ما توسعه صنایع پایین دستی است. هر گاه قیمت فلزات افزایش می‌یابد، به همان میزان بودجه اکتشافی نیز افزایش می‌یابد و برعکس. از این رو در سال ۲۰۱۹ پیش بینی این است که بودجه اکتشافات نسبت به سال ۲۰۱۸ به میزان ۱۰ درصد افزایش یابد. علی اصغرزاده قوچانی افزود: با بیان اینکه تقاضا برای مواد معدنی در دنیا هر ۲۰ سال ۲ برابر می‌شود؛ افزود: این در حالی است که یافتن معادن جدید سخت شده و معادن قبلی به دلیل اتمام ذخایر از چرخه خارج می‌شوند، بنابراین ما نیازمند این موضوع هستیم که برای اکتشافات و معدنکاری به عمق برویم. او تاکید کرد: روش ژئوفیزیک و روش‌های تحلیلی در اکتشافات عمیق می‌تواند به ما کمک کند. هدف ما از اکتشافات، رفع کمبود مواد معدنی و خوراک صنایع و جلوگیری از واردات مواد معدنی و ایجاد اشتغال و توسعه متوازن در کشور است. از سال 93 که فعالیت اکتشافی ایمیدرو در پهنه‌ها آغاز شد در ۵۱ پهنه و ۲۵ استان فعال بوده‌ایم.