ضرورت ارایه تسهیلات مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان

زهرا صمدی‌کمیجانی| کارشناس ارشد مالی|

وظایف شرکت‌های دانش‌بنیان در محدوده رشد و توسعه فناوری قرار دارد، زیرا اکثر فعالیت‌های تحقیق و توسعه در راستای مراحل رشد فناوری انجام می‌شود. توسعه فناوری با انگیزه‌های اقتصادی صورت می‌گیرد. حمایت‌های مالی، پرورش نیروی انسانی، گسترش خدمات و اطلاعات فنی- مدیریتی و...، از مهم‌ترین حمایت‌های دولت از این شرکت‌ها محسوب می‌شود. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل ارتقای شرکت‌ها، حمایت‌های مالی از سوی دولت است. دولت می‌تواند با ارایه مشوق‌های مالی و تأمین بخشی از هزینه‌های تحقیق و توسعه در راستای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان نقش بسزایی ایفا کند.

درحال حاضر در اکثر کشورهای دنیا نظام مالیاتی به‌طریقی طراحی شده که در آن درآمد و هزینه مشخص و به‌ صورت آنلاین به سیستم مالیاتی کشور ارتباط داده می‌شود (امری که گفته می‌شود در فرآیند اجرای طرح جامع مالیاتی نیز به‌وقوع خواهد پیوست) .

اعمال مشوق‌های مالیاتی مناسب برای بخش تحقیق و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان نقش بسیار مهمی در ارتقا و رشد این شرکت‌ها و در نتیجه توسعه کسب وکارهای دانش‌بنیان در کشور دارد. امروزه کشورهای توسعه‌یافته با توسعه فناوری‌ها و درنتیجه افزایش بهره‌وری تولید کالا، سبب بهبود خدمات و ازدیاد ارزش افزوده اقتصادی خود شده‌اند. به این دلیل بسیاری از کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به این وضعیت مطلوب، تلاش می‌کنند تا زمینه‌های مناسب را برای استقرار این نظام‌ها فراهم کنند.

 زیرساخت‌های فنی لازم برای تولید، کاربرد دانش و شکل‌گیری نوآوری برای ایجاد و بسط اقتصاد دانش‌محور، اموری هستند که باید از سوی سیاست‌گذاران قرن بیست ویکم مورد توجه قرار گیرند. از آنجایی‌که شرکت‌های دانش‌بنیان دارایی‌های نامشهود بالایی را دارا هستند و به نوآوری به عنوان یک منبع رقابتی تکیه دارند لذا اهداف این نوع شرکت‌ها از طریق تحقیق و توسعه برآورده می‌شود. بخش تحقیق و توسعه به دلیل نیاز به پشتوانه مالی قوی باید مورد حمایت دولتمردان قرار گیرد.

شرکت‌های دانش‌بنیان موتور محرک اقتصادهای دانش‌محور و فناوری‌های نوین هستند. در ایران نیز قانون‌گذار برای حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و همچنین واحدهای فناوری و پژوهش و مهندسی مستقر در پارک‌های علم و فناوری 15سال اعمال نرخ صفر مالیاتی در نظرگرفته است.

پیش‌شرط برخورداری از تسهیلات مالیاتی (استفاده از نرخ صفر)، منوط به رعایت شرایطی هستند از جمله: داشتن مجوز قانونی از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و اعلام آن به عنوان مصادیق شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری، داشتن مجوز برای واحدهای مستقر در پارک علم و فناوری از طرف ریاست پارک، ارایه اظهارنامه، تراز نامه حساب سود و زیان و دفاتر و اسناد و مدارک در مهلت مقرر قانونی به اداره امور مالیاتی مربوطه هستند.

درصورت برخوردار بودن فعالیت اقتصادی از مشوق‌های مالیاتی درآمد مشمول مالیات فعال اقتصادی با نرخ صفر محاسبه می‌شود. معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله راهکارهای ارتقای فعالیت‌های دانش‌محور است که در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در نظر گرفته شده است. پایدارترین رشد اقتصادی دنیا مربوط به اقتصادهای دانایی‌محور است و فاکتور مهم این اقتصادها شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان هستند.

وجود مشکلات پیش رو سبب شکست آنها در سال‌های ابتدایی تاسیس می‌شود. دولت‌ها می‌کوشند به همراه نظارت، راهبری و حمایت از بخش خصوصی و کسب و کارهای نوپای آن، زمینه‌های مناسب را برای ارتقای واحدهای فعال اقتصادی خصوصی فراهم کنند. نکته حایز اهمیت آن است که به موجب اصلاحیه قانون مالیات‌های مصوب تیرماه 1394 (لازم الاجرا از ابتدای سال 1395) اعمال هرگونه تسهیلات مالیاتی (شمول نرخ صفر) برای همه فعالان اقتصادی از جمله شرکت‌های دانش‌بنیان، تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی است .

در اجرای مواد (20و 21) آیین نامه اجرایی، درآمد مشمول مالیات شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان ناشی از قراردادها و فعالیت‌های تحقیق و توسعه، تجاری‌سازی و تولید محصولات و خدمات دانش بنیان در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوط، توسط همان شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان به مدت 15 سال پس از تاریخ صدور مجوز برای هر شرکت یا موسسه دانش بنیان از مالیات موضوع ماده (105) قانون مالیات‌های مستقیم و همچنین پرداخت عوارض، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی معاف هستند.

همچنین در اجرای ماده (28) آیین نامه اجرایی قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات و تبصره الحاقی آن، واحدهای فناوری (پژوهشی و فناوری و مهندسی) مستقر در پارک‌های علم و فناوری که با مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایجاد می‌شوند و در جهت انجام ماموریت‌های محوله به فعالیت اشتغال دارند، نسبت به درآمدهای حاصل از فعالیت‌های یاد شده در مجوز که صرفا در پارک‌های علم و فناوری تحقق می‌یابد از تاریخ صدور مجوز توسط مدیریت (رییس) پارک از معافیت مالیاتی موضوع ماده (13) قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی مصوب 1372 و اصلاحیه‌های بعدی آن با رعایت سایر مقررات آیین‌نامه اجرایی ماده 47 قانون برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه برخوردار خواهند بود.