تحول دیجیتال در گروی 5G است
گروه دانش و فن
فناوری 5G با کاربردهای خود تحول چشمگیری در زندگی انسان امروزی ایجاد می‌کند و ایران به عنوان کشوری که از سال‌های گذشته خود را در مسیر این فناوری قرار داده است، باید گام‌های سریع‌تری برای بهره‌گیری از کاربردهای آن بردارد؛ زیرا به نظر می‌رسد اگرچه ورود به این حوزه برخلاف بسیاری از فناوری‌های تاثیرگذار دیگر، همزمان با سایر کشورهای قدرتمند در عرصه فناوری انجام شده، اما هنوز هم نمی‌توان ادعا کرد که این 5G در کشور کاملا پیاده‌سازی شده و در صورت انفعال، ما تنها مصرف‌کنندگان جانبی این فناوری خواهیم بود.
پس از اینکه در سال‌های گذشته با ورود نسل سوم و چهارم تلفن همراه در دنیا مواجه بودیم، چند سالی است که صحبت از 5G یا همان نسل پنجم تلفن همراه مطرح می‌شود. با توجه به کارکردها و کاربردهای شبکه 5G در ابعاد مختلف زندگی و بر اساس اعلام کارشناسان این حوزه، قرار است 5G مشکلاتی مانند سرعت کم و تاخیری که در شبکه‌های نسل‌های قبل وجود داشت را به حداقل ممکن خود برساند و تاثیر بسزایی در رشد اقتصاد دیجیتال و اینترنت اشیا داشته باشد. به همین منظور پیاده‌سازی اینترنت اشیا، هوشمندسازی و ارایه سرویس‌های پهن باند و به‌طور کلی بخش عمده‌ای از تحول دیجیتال بر بستر 5G صورت می‌گیرد و همین موضوع اهمیت پرداختن به آن را در ابعاد مختلف فنی، مقررات‌گذاری و تجاری نشان می‌دهد. همان‌طور که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات گزارش می‌دهد، پایش جنگل‌های گلستان برای جلوگیری از بروز حوادثی مانند آتش‌سوزی از پروژه‌هایی است که در حوزه اینترنت اشیا انجام شده و پروژه‌های مختلفی نیز در حوزه هوشمندسازی، واقعیت مجازی، آموزش از راه دور و سرویس‌های دیگر در حال انجام است که نیاز به پیاده‌سازی فناوری 5G را در کشور الزام‌آور کرده. بر اساس اعلام کارشناسان این حوزه، اپراتورهای مطرح و نام‌آشنای دنیا در حال طراحی و تست 5G هستند و این فناوری در سال 2020 به صورت تجاری ارایه می‌شود و به دلیل اهمیت حرکت بر لبه تکنولوژی و سرعت تحولات در این حوزه، ایران نیز باید به سرعت در همین مسیر حرکت کند. بر اساس مطالعات انجام‌شده، اپراتورها می‌توانند با استفاده از فناوری در صنایع، در سال 2026 به درآمدی در حدود 619 میلیارد دلار برسند و در دوره زمانی 2020 تا 2035، این سهم از کل GDP جهان حدود 7 درصد پیش‌بینی می‌شود.
تاخیر کمتر از یک میلی‌ثانیه با 5G
در این راستا نادر مکاری -استادیار دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه شهید مدرس- درباره فعالیت‌هایی که در حوزه 5G در حال انجام است، گفت: «اپراتورها در کشور در حال آماده‌سازی خود هستند و حرکت در ایران به صورت تدریجی در حال انجام است. اپراتورها می‌توانند نسخه آزمایشگاهی 5G را انجام دهند، اما این کار تاکنون انجام نشده است. البته آنها در حال بررسی سناریوهای مهاجرت و برگزاری کلاس‌های آموزشی برای کارکنان خود در این حوزه هستند.» وی با اشاره به اقداماتی که در دنیا در حوزه 5G انجام شده است، گفت: «سرویس‌هایی مانند واقعیت افزوده و مجازی، موبایل برودبند (باند پهن)، سرویس‌هایی که کانکشن آنها بسیار بالاست و درحوزه اینترنت اشیا و هوشمندسازی به کار می‌رود و سرویس‌هایی که به تاخیر حساسیت دارند و تاخیر را تا یک میلی‌ثانیه کاهش می‌دهند و در آن قابلیت‌های بالایی مانند جراحی از راه دور وجود دارد، در بستر 5G ارایه می‌شوند. تمام اپراتورهای مطرح و صاحب‌نام در دنیا بسترسازی لازم را برای 5G انجام داده‌اند. کشورهایی مانند امریکا و حتی کشورهای همسایه نیز فرکانس‌های خود را برای 5G مشخص کرده‌اند و در این حوزه از ایران جلوتر هستند. در کشورهای مختلف پروژه‌هایی به صورت پایلوت در حال انجام است. کشور چین جراحی از راه دور را تست کرده و آلمان نیز در حال تست 5G روی خودروهای تولیدی خود است. البته این برنامه‌ها هنوز تجاری‌سازی نشده است.» مکاری به اقدامات مورد نیاز برای توسعه 5G در ایران اشاره کرد و گفت: «در ایران رگولاتوری در حال مشخص کردن طیف 5G است که احتمالا 3.5گیگا هرتز است و به دلیل اینکه در این تکنولوژی پهنای باند بیشتری نیاز است، فرکانس‌های بالاتری نیز می‌خواهیم. بنابراین مهم‌ترین گام در حوزه 5G در کشور، مشخص شدن طیف فرکانس است که باید به سرعت انجام شود. همچنین با وجود مشکلات تحریم اپراتورها به دنبال وارد کردن تجهیزات 5G هستند و با تایید تجهیزات توسط رگولاتوری می‌توانند این تجهیزات را وارد کنند. فناوری 5G در تمام ابعاد صنعت، حمل و نقل، سلامت، کشاورزی، سرگرمی و آموزش به‌کار می‌رود. ایجاد نیاز برای استفاده از 5G نیز باید به صورت موازی با آماده‌سازی شبکه انجام شود تا زنجیره اقتصادی نیز در این حوزه شکل بگیرد.»
از فرصت‌ها به خوبی استفاده نکردیم
همچنین لیلا محمدی -رییس پژوهشکده فناوری ارتباطات پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات- با بیان اینکه ایران ورود خوبی به حوزه 5G داشته، گفت: «کشور در مرحله ورود به مطلب و آشنایی با 5G و تربیت نیروی انسانی و شناسایی این حوزه و کارایی آن قرار دارد و تاکنون نیز خوب پیش رفته است. پژوهشگاه ارتباطات از سال 94 به موضوع 5G وارد شده و با بخش‌های مختلف صنعت، دانشگاه و اپراتورها نشست‌های مشترکی برای تبیین موضوع برگزار کرده است. پژوهشگاه ارتباطات همچنین پروژه‌ای در حوزه مباحث فنی، حقوقی و اقتصادی با بررسی‌های جامعی برای رگولاتوری انجام داده و ارایه کرده است.» وی با اشاره به اینکه 5G موضوعات مختلفی را در بر می‌گیرد، تاکید کرد: «حوزه 5G مباحث مربوط به طیف و مسائل حقوقی و ورود صنایع دیگر را دارد. از طرفی الگوی استفاده از طیف فرکانسی در این حوزه با الگوی موجود متفاوت است، چرا که در 5G هم باید قیمت پایین باشد و هم توانایی ارایه پهنای باند بالا وجود داشته باشد که با این الگوی موجود، طیف نمی‌رسد و تغییر این الگوها اهمیت بسیاری دارد. بخشی از فرکانس‌های مورد نیاز در این حوزه در جای دیگری استفاده می‌شود که باید آزاد شود و این کار، یک اقدام یک‌روزه نیست و زمان می‌برد.» محمدی درباره اقدامات اپراتورها برای پیاده‌سازی 5G توضیح داد: «اپراتورها نیز مطالعات خود را با تشکیل گروه‌هایی آغاز کردند و تست‌های خیلی محدودی نیز انجام داده‌اند، اما این ادعا که بگوییم 5G پیاده‌سازی شده است، وجود ندارد، هرچند ورود خوبی به این حوزه شده است. با وجود این، باید توجه داشت حوزه 5G ابعاد مختلفی داد و به شکلی نیست که کشوری به تنهایی بتواند آن را به پیش ببرد. ما اگرچه ورود خوبی به این حوزه داشته‌ایم، اما از فرصت‌ها به موقع استفاده نکردیم. در چنین شرایطی، با توجه به سرعت تحولات، دست کشور در حوزه این فناوری خالی می‌ماند و فقط می‌توانیم از 5G استفاده جانبی داشته باشیم.» در نهایت آنچه که دارای اهمیت است، همان‌طور که کارشناسان این حوزه اذعان دارند، این است که فناوری 5G در صورتی که ما آمادگی ورود آن را داشته باشیم یا آماده حضورش نباشیم، وارد می‌شود و تاثیرات خود را نیز به جای می‌گذارد. در موضوع 5G و کاربردهای آن، کشور ما ورود خوبی به این موضوع داشته است اما برای اینکه در این حوزه از کشورهای صاحب فناوری و با تکنولوژی بالا عقب نمانیم، باید بسترهای لازم فنی، حقوقی و مقررات‌گذاری را هر چه سریع‌تر انجام دهیم، چرا که لازم است در این فناوری که به عنوان یکی از بخش‌های تحول دیجیتال و اقتصاد دیجیتال در آینده مطرح شده، سهمی مهم داشته باشیم.
