تهیه نقشه مناطق امیدبخش نفتی در دشت آبادان

ایسنا|

محققان پژوهشگاه صنعت نفت با همکاری کارشناسان مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت، در مطالعات اخیر خود، نقشه‌های مناطق امیدبخش و پُر پتانسیل نفتی را برای چهار سازند مخزنی در ناحیه دشت آبادان تهیه کردند. جواد هنرمند، مجری طرح مطالعه یکپارچه افق‎های مخزنی دشت آبادان، منطقه دشت آبادان را منطقه‌ای مهم به لحاظ وجود میادین بزرگ و مشترک نفتی و همچنین ساختارهای اکتشافی دانست و گفت: میادین «آزادگان»، «یادآوران» و «یاران» از جمله میادین بزرگ نفتی مشترک میان ایران و عراق در دشت آبادان هستند. ضمن آنکه میدان نفتی «جفیر» و «دارخوین» نیز به عنوان میادین مستقل در این منطقه قرار دارند. وی وجود ساختارهای اکتشافی را از دیگر مزایای دشت آبادان دانست و یادآور شد: این منطقه افزون بر تمرکز فعالیت‌های ازدیاد برداشت و توسعه میادین تولیدی، از نظر اکتشافی نیز حائز اهمیت بوده و بر این اساس مطالعات زیادی از سوی مدیریت اکتشاف در این منطقه صورت گرفته است، ولی تاکنون مطالعات و مدل‌سازی‌های یکپارچه در این ناحیه انجام نشده بود.

هنرمند یادآور شد: مدل‌سازی‌های انجام شده در این مطالعات شامل «زمین‌شناسی»، «ژئوفیزیکی» و «مخزنی» می‌شود و نتایج این مطالعات به شکل یکپارچه و در قالب نقشه‌های پتانسیل نفتی در چهار سازند منطقه دشت آبادان ارایه شد. به گفته مجری طرح، این مطالعات برای چهار سازند انجام شد و برای هر لایه مخزنی از این سازندها، نقشه‌هایی تهیه و در آن بهترین مناطق دشت آبادان به لحاظ پتانسیل نفتی تعیین شده است.

وی با بیان اینکه بر اساس نقشه‌های به دست آمده برخی از نقاط بهینه پتانسیل نفتی در مناطقی است که چاه حفاری شده و در حال تولید است، ادامه داد: برخی نقاط امیدبخش دیگر نیز که در حاشیه این مخازن یا در مناطقی است که اصلا چاهی حفاری نشده است، جاهایی است که می‌تواند پتانسیل خوبی برای استخراج نفت داشته باشد و البته تولید آن نیازمند انجام مطالعات دقیق‌تر یا حفر چاه اکتشافی است. هنرمند، میادین تولیدی دشت آبادان را از نوع میادین تاقدیسی و بزرگ دانست و تاکید کرد: شناسایی مناطق با پتانسیل مناسب هیدروکربنی در این ناحیه که غالبا از نوع نفتگیرهای مرکب (چینه‌ای-ساختمانی) هستند، مستلزم به کارگیری روش‌های تلفیقی و جدید بود.

به گفته وی، نتایج به دست آمده از این مطالعات هم برای مدیریت اکتشاف و هم برای شرکت‌های متولی توسعه میادین منطقه، کاربردی است.

هنرمند، ابعاد منطقه مورد مطالعه را ۲۴۰ کیلومتر در ۸۰ کیلومتر ذکر کرد و ادامه داد: ضرورت انجام این مطالعات اهمیت اکتشاف مخازن جدید نفتی و توسعه میادین تولیدی منطقه بوده است.

وی با اشاره به روش‌های انجام این مطالعات یکپارچه، افزود: اگرچه مجموعه‌ای از روش‌های زمین‌شناسی، پتروفیزیک، ژئوفیزیک، ژئوشیمی مخزن، مهندسی مخزن و مدل‌سازی مورد استفاده قرار گرفته شده است، ولی مهم‌ترین تکنیک‌ مورد استفاده در این مطالعات، تلفیق نتایج روش‌های متنوع مطالعاتی بوده است.

این محقق با تاکید بر اینکه در این مطالعات سعی شده است تا از مطالعات مجزا پرهیز شود، گفت: این مطالعات با همکاری تیم‌های تحقیقاتی با تخصص‌های مختلف و نتیجه مطالعات گروهی و تلفیقی بوده است.

هنرمند با اشاره به مطالعات ژئوفیزیکی انجام شده در این تحقیق، توضیح داد: رودخانه کارون از میانه دشت آبادان عبور می‌کند و میادینی که در غرب کارون قرار دارند اطلاعات زیرسطحی (ژئوفیزیک سه بعدی و چاه) بیشتری از آنها در دسترس است، در حالی که در شرق رودخانه کارون میادین تولیدی نداریم و تنها ساختارهای اکتشافی مانند «ماهشهر»، «اروند»، «امید» و «خرمشهر» وجود دارد که اطلاعات کمی درباره این ساختارها موجود است. این محقق، مطالعات مهندسی مخزن را از دیگر بخش‌های این مطالعات نام برد و گفت: مطالعات این بخش شامل پهنه‌بندی فشاری، آنالیز نفت، هیدرودینامیک، سطح تماس ناحیه‌ای سیالات، محاسبه پتانسیل نفتی و آنالیز عدم قطعیت می‌شود که با در کنار هم قرار دادن نتایج همه بخش‌ها، منجر به تولید نقشه‌های پتانسیل نفتی شده است.

هنرمند با اشاره به نتایج به دست آمده از این مطالعات، خاطرنشان کرد: این پروژه در محدوده دشت آبادان و روی چهار سازند مخزنی «ایلام»، «سروک»، «گدوان» و «فهلیان» انجام شده است. بر اساس نتایج این مطالعات نقشه‌های پتانسیل نفتی برای هر زون مخزنی و هر سازند، با ذکر مقدار عدم قطعیت تهیه شد.

وی ادامه داد: بر اساس داده‌های به دست آمده پتانسیل نفتی قابل توجهی در افق «فهلیان» در شرق رود کارون وجود دارد، ولی سازندهای «ایلام» و «سروک» بیشتر در غرب کارون پتانسیل نفتی دارند؛ یعنی هیج پتانسیلی از سازند ایلام و سروک در شرق کارون مشاهده نمی‌شود.

وی با اشاره به انجام مطالعات پژوهشگاه صنعت نفت با مدیریت اکتشاف، خاطرنشان کرد: بین خرمشهر و آبادان در افق «گدوان»، لایه‌هایی از ماسه سنگ مشاهده شد و احتمال وجود مخزن می‌رفت و همزمان با آن مدیریت اکتشاف نیز اقدام به حفر چاه کرد و به نفت رسید. بر این اساس مطالعات تکمیلی در منطقه یاد شده توسط مدیریت اکتشاف در حال انجام است.

هنرمند با تاکید بر اینکه مطالعاتی که امروزه روی مخازن نفتی انجام می‌شود، متفاوت از مطالعات ۵۰ سال گذشته است، گفت: در گذشته تنها با مطالعات ژئوفیزیکی، مخزنی را شناسایی و اقدام به حفر مخزن می‌کردند، بدون آنکه مطالعه مخزن صورت گیرد؛ ولی امروزه اکتشاف، توسعه و ازدیاد برداشت پیچیده‌تر شده است. به گفته وی، هر چه مخازن نفتی کوچک‌تر باشند، هم شناسایی آنها مشکل‌تر است و هم برای شناسایی آنها نیازمند روش‌های تلفیقی زمین‌شناسی، ژئوفیزیک و ایجاد مدل‌های مفهومی هستیم. هنرمند تاکید کرد: ما برای توسعه میادین و اکتشاف راهی نداریم جز اینکه مطالعات خود را به سمت تحقیقات تلفیقی و میان‌رشته‌ای سوق دهیم و این امر مستلزم ایجاد تیم‌های کاری تخصصی بین سازمانی است. لذا انتظار این است که مدیران شرکت ملی نفت با اتخاذ تدابیر مناسب موانع شکل‌گیری تیم‌های تخصصی بین سازمانی را مرتفع کند تا با هم‌افزایی تجربه و دانش تخصصی موجود در سازمان‌های مرتبط، نتایج بهتری از انجام پروژه‌ها حاصل شود.

این طرح توسط مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت جهت اجرا در مدت چهار سال به پژوهشگاه صنعت نفت سپرده شد.