آخرین نفس «وس»های کلاهبردار
گروه دانش و فن|
برای مقابله با سوءاستفاده‌هایی که از خدمات ارزش افزوده می‌شود، رگولاتوری ابتدا تمام سرویس‌ها را غیرفعال و به مشترک برای فعال‌سازی مجدد پیام درخواست ارسال می‌کند تا تایید او را بگیرد، اما اگر این روش هم کارساز نباشد، بنا به وعده‌ای که داده شده، تمامی سرویس‌های ارزش‌افزوده تعطیل می‌شود.
موضوع خدمات ارزش افزوده مدتی است که به یکی از پربحث‌ترین مباحث حوزه ارتباطات تبدیل شده و البته یکی از چالش‌هایی که در حال حاضر وزیر جوان ارتباطات با آن روبه‌روست. خدمات ارزش افزوده (Value Added Service) یا «وس» شامل مسابقات و رای‌گیری، خدمات تماس از دست‌رفته و صندوق پستی، تبلیغات موبایلی، زنگ انتظار تماس، بازی آنلاین، اطلاع‌رسانی و این قبیل سرویس‌ها می‌شود. اگرچه این خدمات همواره مورد توجه کاربران قرار داشته و از آنها استفاده‌های بسیاری هم کرده‌اند، اما رشد قارچ‌گونه آنها در دو سال اخیر و افزایش هزینه افرادی که در پایان ماه با قبض‌های عجیبی روبه‌رو می‌شدند، موجب اعتراض آنها و در نتیجه واکنش وزیر ارتباطات شد. در مصوبه 147 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات آمده است که «برای ارایه خدمات ارزش افزوده پیامکی از سوی اپراتورها تأیید مشترک برای فعال‌سازی الزامی است. بنابراین اپراتور باید در مورد تمامی خدمات ارزش افزوده محتوایی پیامکی، قبل از شروع ارایه خدمات، از طریق یک پیامک درباره ارایه خدمات از مشترک سوال و در صورت تأیید مشترک آن را فعال کند.» با وجود این، سوءاستفاده از ناآگاهی افراد، با گسترش برنامه‌هایی که هر روز خدمات مختلفی را تبلیغ می‌کردند و در مدت کوتاهی هزینه‌های زیادی را هم به جیب زدند، صدای مردم را درآورد. از طرفی کلاهبرداری‌های میلیاردی که با سوءاستفاده از ناآگاهی مشترکان رخ داد، همان‌طور که محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- با دعوت مردم به استفاده از سامانه #۸۰۰* برای آگاهی از خدمات ارزش افزوده‌ای که عضو آنها هستند، یک بار از کلاهبرداری ۲۲ میلیارد تومانی برخی از شرکت‌های ارزش افزوده در مدت پنج ماه و بار دیگر از کلاهبرداری۳۳ میلیارد تومانی از دو میلیون مشترک خبر داد. اما با وجود اطلاع‌رسانی درباره نحوه غیرفعال‌سازی خدمات ارزش افزوده، روند سوءاستفاده تا جایی ادامه داشت که جهرمی را ناگزیر به تهدید تعطیلی همیشگی سرویس‌های ارزش افزوده کند که این تصمیم به نظر به مذاق بسیاری خوش نیامده و می‌توان هر روز توییت‌های منفی برضد جهرمی و افشاگری‌های چپ و راست از اقدامات وزیر ارتباطات را مشاهده کرد، البته جهرمی این موضوع را پیش‌بینی کرده و گفته بود: «به زودی می‌گویند جهرمی قاتل بروسلی بوده اما این فضاسازی‌ها و تخریب‌ها روی ما اثری ندارد و با جدیت پیگیر این موضوع هستیم.»
ارایه «وس» به شیوه کنونی، کلاهبرداری است
در این راستا حسین فلاح جوشقانی -رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی- روز گذشته، ارایه سرویس خدمات ارزش‌افزوده (وس) به شیوه کنونی را نوعی کلاهبرداری و سوءاستفاده از مشترکین دانست و از نظارت و عزم جدی این سازمان برای مقابله با آن خبر داد. او درباره تصمیم وزیر ارتباطات برای پایان دادن به «وس» گفت: «در پروانه‌هایی که برای اپراتورها صادر کردیم یک سری خدمات پایه مثل خدمات صوتی، داده و پیامک تعریف شده و بر این بستر یک سری خدمات دیگر تحت عنوان خدمات ارزش‌افزوده شکل گرفته، اما امروزه این خدمات باعث نارضایتی و سوءاستفاده از مشترکین شده است. بر اساس برآوردهای ما بیش از 90 درصد بستر وس، بستر سوءاستفاده است و در بسیاری موارد بدون اطلاع مشترک سرویسی برای او فعال‌شده.»
وی با اشاره به مطالبات به‌حق مردم درباره این موضوع گفت: «نگاه ما برای رفع این مشکل، راهکار مدیریت کنترلی است. ازجمله کارهایی که در این سال‌ها انجام داده‌ایم، راه‌اندازی سامانه #۸۰۰* و برخورد با متخلفان است. در این سامانه مشترک می‌تواند تمام سرویس‌های ارزش‌افزوده فعال خود را مشاهده و برای غیرفعال‌سازی آن اقدام کند. البته غیرفعال‌سازی سرویس نباید آنقدر پیچیده باشد که مشترک برای تحقق خواسته‌اش به دردسر بیفتد. راه‌اندازی این سامانه مفید و تا حدی کنترل‌کننده بازار بود، از سوی دیگر هم روش‌های دور زدن به‌روزتر شده و نیاز است در این باره فکر اساسی کنیم. البته اگر منصفانه به این قضیه نگاه کنیم، می‌بینیم که در این ماجرا ما خوب عمل‌نکرده‌ایم که مردم ناراضی هستند. مردم حق‌دارند بدانند در ازای پولی که پرداخت می‌کنند چه سرویسی دریافت می‌کنند و باید بتوانند آن را مدیریت کنند. این بحثی است که در همه جای جهان مطرح است. در دنیا برای این موضوع مقررات و چارچوب دارند. حتی مصوبه شورای عالی فضای مجازی برای این است که این حوزه را قانونمند کند تا همه در چارچوب مقررات و قوانین اقدام کنند.»
لزوم تایید مشترک برای فعال‌سازی «وس»
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه افراد بسیاری در این حوزه از قانون پیروی نمی‌کنند، گفت: «در این سال‌ها سعی بر آن بوده است که بازار را مدیریت و شفاف کنیم اما با توجه به پیشرفت تکنولوژی و همچنین فضای گسترده ICTزمینه برای سوءاستفاده با روش‌های مختلف مانند دور زدن قوانین فراهم شده است. درباره سرویس خدمات ارزش‌افزوده، سال گذشته تخلف‌هایی از سوی شرکت‌هایی که با اپراتورها کار می‌کردند صورت گرفت که متخلفان شناسایی شدند و با آنها برخورد شد و اپراتورها مجبور به بازگرداندن چهار تا پنج میلیارد از وجوه دریافتی به مردم شدند. با این‌حال معتقدیم این مساله باید ریشه‌ای حل شود. یکی از راه‌حل‌ها این است که اختیار فعال کردن سرویس‌ها در دست مشترک باشد، نه اپراتور. اقدامی که ما می‌خواهیم انجام بدهیم این است که ابتدا تمام سرویس‌ها را غیرفعال و به مشترک برای فعال‌سازی مجدد پیام درخواست ارسال کنیم و اگر مشترک تمایل داشت در سرویس باقی بماند و آن را تایید کرد، از او تایید مجدد گرفته شود تا سرویس موردنظر برای او فعال شود. با این روش می‌توان بازار سرویس خدمات ارزش‌افزوده را کنترل و مدیریت کرد؛ اما اگر در ادامه دیدیم که بازهم ممکن است بستر سوءاستفاده و کلاهبرداری باقی بماند، تمام سرویس‌های ارزش‌افزوده را تعطیل می‌کنیم.»
رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی درباره اینکه چرا پس از تأکید وزیر ارتباطات مبنی بر «پایان وس» شاهد صف‌بندی‌ها سیاسی بودیم، گفت: «سه گروه ذی‌نفعان ما هستند؛ اپراتورها و بخش‌های خصوصی - که در قالب دریافت پروانه‌ها با ما کار می‌کنند- دولت و مردم؛ اما ذی‌نفع اصلی ما در حوزه رگولاتوری مردم هستند. ما هیچ انگیزه‌ای جز تحقق نفع مردم نداریم. اگر در این سال‌ها بازاری که توانایی ارایه سرویس مناسب به مردم دارد کنترل و مدیریت می‌شد، نیاز به اقدامات سلبی و برخورد هم نبود. در این قضیه ممکن است ذی‌نفعان بازار ارزش‌افزوده پای مباحث سیاسی را هم وسط بکشند که من در این باره نمی‌توانم نظر بدهم اما همان‌طور که وزیر ارتباطات در توییتر خود منتشر کردند، موضوع حق‌الناس مساله‌ای است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد. من انگیزه کسانی که موضوع را سیاسی می‌کنند را نمی‌دانم. ممکن است این نظرات به خاطر بحث‌های مالی باشد؛ اما یقیناً ما به عنوان رگولاتوری پیگیر حقوق مردم هستیم و در این مساله هیچ انگیزه سیاسی نداریم.»
گردش مالی ۲۵۰۰ میلیارد تومانی
در بازار «وس»
فلاح درباره گردش مالی بازار ارزش‌افزوده گفت: «ما تخمین می‌زنیم که بازار وس گردش مالی حدود 2000 تا 2500 میلیارد تومانی دارد. ممکن است بخشی از این بازار، بازار درستی باشد و منجر به شغل یا تولید محتوای مناسب شده باشد اما عمدتاً این بازار، بازاری غیرشفاف است که به مدیریت نیاز دارد.» وی در پاسخ به این پرسش که آیا اپراتورها که از سرویس ارزش‌افزوده درآمد قابل‌توجهی کسب می‌کنند، حاضرند از این درآمد دست بکشند، گفت: «در جلساتی که با اپراتورها داشتیم آنها آمادگی خود را برای اعمال نظارت بیشتر یا حتی پایان دادن به «وس» اعلام کرده‌اند. اپراتوری که سالانه ۱۲ هزار میلیارد تومان درآمد دارد هیچ‌گاه به خاطر چنین مبالغی اعتبار خود را از بین نمی‌برد. ممکن است افرادی در اپراتورها، در زیرمجموعه‌های آنها یا کسانی که با آنها قرارداد دارند و با آنها همکاری می‌کنند فشارهایی هم بیاورند؛ اما من فکر می‌کنم اگر اپراتورها بلندمدت و راهبردی‌تر فکر کنند حتماً مدیریت و شفاف‌سازی حوزه «وس» را به نفع خودشان می‌دانند.»رییس رگولاتوری درباره اینکه گفته می‌شود پشت این بازار مافیایی قرار دارد که به‌راحتی حاضر نیست از خالی کردن جیب مردم عقب‌نشینی کند، گفت: «من نمی‌دانم باید چه تعبیری برای این جریان به کاربرد اما فرایند درهم‌تنیده‌ای بین شرکت‌های ارایه‌دهنده «وس» وجود دارد که باید شفاف شود تا مشخص شود آنها این پول‌ها را از کجا دریافت و در کجا خرج می‌کنند.» وی همچنین در خصوص خلأهای قانونی در حوزه سرویس ارزش‌افزوده گفت: «ممکن است ایرادات قانونی هم در این حوزه وجود داشته باشد اما موضوعی که الان اتفاق افتاده فراتر از این است که بگوییم قانون نداریم. ما در این سال‌ها سعی کردیم با مقررات‌گذاری و نظارت موضوع را کنترل کنیم که البته در مقطعی بدون رضایت مشتری سرویسی فعال می‌شد که برای حل این موضوع اعلام کردیم اپراتورها باید خود بر فعال‌سازی سرویس‌ها نظارت داشته باشند و کسی که صرفاً فراهم‌کننده محتوا است توانایی فعال‌سازی سرویس‌ها را نداشته باشد. تیم نظارتی ما طی روزهای آینده برای افزایش نظارت بر حوزه سرویس ارزش‌افزوده در اپراتورها مستقر می‌شود و همچنین اقدامات دیگری طی یک الی دو هفته آینده با توجه به مهلت‌هایی که تعیین‌شده انجام می‌دهیم که بعد از به سرانجام رسیدن آن نتایج را اعلام خواهیم کرد.»
