برجام و بازدمی جدید

اکبر قاسمی |

سفیر پیشین در اوکراین و رییس پیشین دفتر حفاظت منافع مصر|

تحرک هوشمندانه رییس‌جمهوری، بازدمی جدید به دیپلماسی و یک عقلانیت به موقع و خردمندانه با هدف بازیابی در بهره‌وری تلاش‌ها و فرصت‌ها است.

قبل از سفر دکترروحانی به ایروان، خبر از طرحی نو از تحرک درچهارچوب 1+5 در نشست هئیت دولت روز چهارشنبه اعلام شد؛ این اقدام هوشمندانه، همچون اکسیژنی جدید، موجد تحولات متوالی وچند لایه گردید.

در اولین گام، زنده بودن دیپلماسی و آمادگی ایران برای حفظ عقلانیت در چهارچوب دستاوردهای منطقی آنچه از خلال تحرک دیپلماتیک درنیویورک ناتمام ماند را مجددا بازتعریف و احیا کرد؛ همزمان دکتر ظریف، در موضع مکمل و هدفمند، دوگام معنادار را رونمایی ساخت:

اول اینکه نفی آنچه به نقل از اروپایی‌ها از سوی گاردین به صورت بی‌پایه درفضای رسانه پردازش شده بود -که چنانچه گام چهارم ایران برداشته شود «مکانیزم ماشه» برمی‌گردد- را با ارایه منطق حقوقی و تکنیکی براساس بندهای ۳۶و۳۷ برجام، جزو موضع مشروع خود دانست که اقدامات جبرانی را بردارد و اروپایی‌ها، براساس الزامات برجام نمی‌توانندمتقابلا اقدامات عکس‌العملی داشته باشند .

دوم اینکه ایران، اقدامات جبرانی خودرادرگام چهارم با قوت برخواهد داشت و در صورت عدم نتیجه مطلوب از محصول مذاکرات در نیویورک، شاهد گام‌های جدید کاهش تعهدات ایران درروزهای آینده خواهیم بود.

این موضع محکم اززبان رییس دستگاه دیپلماسی، همزمان با رهنمود مقام معظم رهبری مبتنی برتاکید برتحرک سازمان انرژی اتمی ایران درخصوص ضرورت برداشتن گام‌های قوی بعدی تا کسب نتیجه مطلوب، همگی بیانگر پویایی، تحرک جدید والقای دیپلماسی چندوجهی، عمل، اراده توام با عقلانیت تاحصول تبلور نتایج لازم از این پرونده است.

در این حال، دراردوگاه امریکایی‌ها؛ شوک استیضاح اوکراین گیت و موج سنگین دمکرات‌ها برای بی‌اعتبار‌سازی ترامپ با تک‌های واکنشی او، فضای سنگینی ایجاد کرده است .  همچنین پمپئو در دو محور؛ یکی جوسازی در زمینه تخلیه نفت کشتی ادریان در سوریه و دیگری در ایتالیا به دنبال ادامه نمایش خط تحریم‌ها بود که این امر با فشار خارج کردن ماهان‌ایر، درصدد نشان دادن اراده کورکورانه امریکا با نمایش صرف ادامه فشارحداکثری از طریق تحریم‌ها است.

در همین حال خبر کناره‌گیری مسوول پرونده تحریم‌های مالی خانم یهودی مندلکر تا چند هفته دیگر بیانگر، بی‌رمق شدن کارامدی این نوع اقدامات تکراری را آشکارمی سازد. با نزدیک شدن ۱۸ آبان‌ماه که موعد اجرای گام چهارم است، گمانه‌زنی‌ها که ماهیت نوع گام بعدی چه آثار شکننده‌ای بر امریکا می‌تواند داشته باشد، موضوع محافل کارشناسی رابه خود گام‌ها که می‌تواند شامل: نظام بازرسی‌ها یا فزونی یافتن زنجیره‌های سانتریفیوژ R8 یانوع کیفی درجه غنی‌سازی و غیره .‌باشد مشغول کرده است.  در این میان فرانسوی‌ها برای حفظ موقعیت خوددردیپلماسی میانجگیری درچهارچوب اظهارات لودریان وسفیر فرانسه در تهران با اعلام تاریخ نوامبر به عنوان ادامه تلاش‌های خود را با سقف زمانی به عنوان فرصت باقیمانده دیپلماسی اعلام نموده تاهمچنان نقش پاریس راروی صحنه فعال نشان دهند تا درچارچوب طرح چهارماده‌ای خودزمینه عینی مذاکرات در سطوح کارشناسی یا وزرای 1+5 را تسهیل سازند. بر این اساس، چشم‌انداز تحولات پروفایل برجام، درکنار موقعیت‌های ناشی از تحولات منطقه‌ای مثل، یمن، سوریه، عراق، اسراییل، فلسطین، لبنان و افغانستان.... کاملا همدیگر را متاثر و متألم ساخته و می‌سازد.‌‌