چرایی کاهش 10 درصدی صادرات غیرنفتی

گروه اقتصاد کلان|ریحانه مهدوی|

آمار منتشر‌شده از سوی گمرک ایران مبنی بر میزان واردات و صادرات غیر نفتی در شش ماهه نخست سال نشان می‌دهد که واردات در نیمه نخست امسال به نسبت مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی افزایش چشمگیری نداشته ولی از نظر ارزش دلاری، بیش از 5.5 درصد کاهش داشته است و در مقابل صادرات غیر نفتی نسبت به مدت مشابه سال قبل خود از لحاظ وزنی افزایش 23 درصدی را به خود دیده اما از نظر ارزشی ۱۰.۵۵ درصد کاهش داشته است.

به گزارش «تعادل» آمار صادرات و واردات غیر نفتی در شش ماهه نخست سال نشان می‌دهد که در نیمه اول سال جاری بیش از 16.56 میلیون تن انواع کالا به کشور وارد شده که ارزشی بالغ بر 21.2 میلیارد دلار داشته است؛ این حجم از واردات در شرایطی است که در مدت مشابه سال قبل، وزن کالاهای وارداتی به کشور 16.50 میلیون تن و ارزش این کالاهای وارداتی 22.45 میلیارد دلار بوده است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که واردات در نیمه نخست امسال به نسبت مدت مشابه سال قبل، از نظر وزنی افزایش چشمگیری نداشته اما از لحاظ ارزش دلاری، بیش از 5.5 درصد کاهش داشته است.

بر اساس این گزارش، کشورهای چین با 5 میلیارد و 304 میلیون دلار و سهم 25 درصدی، امارات متحده عربی با 3 میلیارد و 780 میلیون دلار و سهم 17.8 درصدی، ترکیه با 2 میلیارد و 127 میلیون دلار و سهم 12.34درصدی، هند با 2 میلیارد و 127 میلیون دلار و سهم 10.2 درصدی و در انتها آلمان با 1 میلیارد و 13 میلیون دلار و سهم 4.77 درصدی، به ترتیب 5 کشوری بوده‌اند که 70 درصد از کل واردات 6 ماه نخست سال را در اختیار داشته‌اند و بیشترین واردات کالا از آنها انجام شده و به عبارت دیگر می‌توان گفت که این 5 کشور بزرگ‌ترین شرکای ایران در واردات نیمه نخست امسال بوده‌اند و سهم همسایگان کشورمان نیز از تامین نیازهای وارداتی ما چیزی در حدود 45 درصد بوده است. همچنین آمار گمرک کشور از صادرات غیر نفتی در 6 ماهه نخست سال جاری حاکی از آن است که 70 میلیون و 9 هزار کالا به ارزش ۲۰ میلیارد و ۹۴۸ میلیون دلار از کشور صادر شده که این میزان در 6ماهه اول سال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از نظر ارزشی ۱۰.۵۵ درصد کاهش و از نظر وزنی 22.5 درصد افزایش داشته است.

آمارهای اعلام شده نشان می‌دهد که طی شش ماه نخست سال ۹۷، بیشترین میزان صادرات کشور، به مقصد کشورهای «چین»، با رقمی بالغ بر ۵ میلیارد و ۱۰۶ میلیون دلار و سهم ۲۴.۳۷ درصد از کل ارزش صادرات، «عراق» با ۴ میلیارد و ۶۶۳ میلیون دلار و سهم ۲۲.۲۶ درصد، «ترکیه» با ۲ میلیارد و ۵۵۲ میلیون دلار و سهم ۱۲.۱۸ درصد، «امارات متحده عربی» با ۲ میلیارد و ۳۵۶ میلیون دلار و سهم ۱۱.۲۵ درصد و کشور «افغانستان» با یک میلیارد و ۷۶ میلیون دلار و سهم ۵.۱۳ درصد از کل ارزش، صورت گرفته است.

 «تعادل» در گفت‌وگویی کوتاه با مجیدرضا حریری رییس اتاق مشترک ایران و چین به این موضوع پرداخته است که کاهش صادرات غیرنفتی تنها متاثر از چیست و با توجه به شرایط موجود تا پایان سال جاری این روند چه جهتی به خود خواهد گرفت.

وی در پاسخ به این سوال که کاهش صادرات غیر نفتی با توجه به رشد 4 دهم درصدی در سه ماهه نخست سال نشان‌دهنده چیست؟ گفت: طی سال‌های اخیر روند صادرات ما شیب نزولی داشته است به این معنا که در سال‌های پیش به خصوص در سه سال اخیر کاهش صادرات داشته‌ایم، در این بین نباید اثرات تحریم را فراموش کرد، تحریم‌ها برای ایران مانند ویروسی است که اگر به درستی با آن مقابله نشود، به مرور تمام بخش‌های کشور را در بر خواهد گرفت، اما باید توجه کرد که عمده محصولات غیر نفتی ما مواد خام، پتروشیمی و سایر مواد معدنی است. من گمان می‌کنم با توجه به شرایطی که داریم در سه ماهه آینده اوضاع پتروشیمی بد‌تر هم خواهد شد، چرا که همیشه پتروشیمی در صادرات غیر نفتی رده اول را داشت اما دیگر شرایط به گونه‌ای نیست که صادرات این محصول در صدر جدول باشد، از طرف دیگر ارزش کالاهایی که صادر می‌کنیم نسبت به سال گذشته به‌شدت کاهش پیدا کرده است.

حریری ادامه داد: فشار صادرکنندگان به گمرک باعث شد که قیمت‌ها نسبت به سال گذشته پایین بیاید چون قیمت‌هایی که گمرک اعلام می‌کرد قیمت‌های واقعی نبود، اما از اواخر سال گذشته یک بازنگری در ارزشیابی گمرکی کالاهای صادراتی شده و در خیلی از کالاها کاهش داشته، این یکی از عواملی است که آمار کل صادرات غیر نفتی را از لحاظ ارزش پایین آورده اما از نظر حجم باید گفت تغییر زیادی نکرده است یعنی حجم کالایی که صادر کرده‌ایم تغییر چندانی را به خود ندیده اما ارزش آنها کاهش پیدا کرده است.

از حریری پرسیده شد که کاهش صادرات ناشی از تحریم است یا کاهش تولید؟ این روند نزولی در صادرات را تا پایان سال چگونه ارزیابی می‌کنید؟که پاسخ داد: تحریم‌ها در حوزه صادرات مواد خام مشکل ساز شده است، اما از دیدگاه من کاهش تولید اثر چندانی روی کاهش صادرات مواد غیرنفتی نداشته است چرا که ما اصلا کالاهای تولیدی به فروش نمی‌رساندیم، حدود 70 درصد از صادرات غیر نفتی ما مواد خام است، بخشی از آن هم مربوط به فروش محصولات کشاورزی است، ما صادرات محصول صنعتی مصرفی تولید شده به غیر از فروش به بازار عراق و افغانستان به نقاط دیگر در دنیا نداریم، اگر هم داشته باشیم از لحاظ آماری قابل چشم پوشی است.

رییس اتاق مشترک ایران و چین ادامه داد: اگر شرایط به همین منوال باشد و از نظر سیاست بین‌المللی راه فعلی را در پیش بگیریم، علی القاعده فشاری که بر حوزه پتروشیمی وجود دارد افزایش پیدا خواهد کرد چرا که آمار منتشر شده از سوی گمرک ایران نشان می‌دهد که طی 3 ماهه اخیر صادرات پتروشیمی کاهش محسوسی داشته است، مگر اینکه دولتمردان چاره‌ای بیندیشند و به داد حال ناخوش اقتصاد کشور برسند.