سرمایه‌ها به چه قیمت در بورس می‌مانند؟

گروه بورس|

بورس تهران در یک هفته گذشته سه روز منفی را پشت سر گذاشت و در این مدت نزدیک به 5 درصد از ارزش آن کاسته شد. در این مدت اگرچه برخی از نمادها افزایش قیمت را شاهد بودند، اما از آنجا که نوع نگاه فعالان بازار به شاخص کل نوعی همرایی را در میان سرمایه‌گذاران به وجود آورده است، موجب شد تا با منفی شدن نماگرهای بورس و فرابورس، روند کلی قیمت در بیشتر سهم‌های بازار منفی شود. به دنبال چنین اتفاقی بود که شاخص بورس تهران از نزدیکی 330 هزار واحد به کانال 313 هزار واحدی تنزل کرد.

تزلزل روی داده در پیشروی قیمت‌ها در این مدت و اظهارنظر برخی کارشناسان در روزهای گذشته مبنی بر حبابی بودن برخی قیمت‌ها سبب شده تا در میان گروهی از فعالان بازار که کم‌تر حاضر به پذیرش ریسک‌های موجود هستند، بدبینی شکل بگیرد. این در حالی است که تفاوت رشد قیمت‌ها در سال جاری با صعود بازار در سال‌های 97 و 92 بسیار متفاوت است. بنابراین طبیعی است که با استناد بر همین تفاوت‌ها عده‌ای دیگر از کارشناسان مسیر رشد بازار سرمایه در ماه‌های پیش رو را نیز هموار تلقی کنند. از جمله دلایلی که این کارشناسان برای تداوم رشد قیمت‌‎ها می‌آورند، یک دست نبودن صعود بازار در ماه‌های گذشته و فاصله قیمت بسیاری از نمادها با ارزش بنیادی آنها است.

در چنین شرایطی بازخوانی نحوه ورود سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه و دلایل پیش روی آنها برای تداوم حضور در بازارهای مالی از اهمیت شایان توجهی برخوردار است. از آنجایی که بازار سهام و بازار بدهی جزو معدود امکانات در دسترس کشورها برای جهت دهی به بهینه شدن تخصیص منابع و کاهش هزینه‌های تامین مالی هستند، توجه به نحوه استفاده از آنها و به کارگیری امکاناتی که در اختیار سیاست‌گذاران می‌گذارند نیز بسیار با اهمیت است. در وضعیتی که نرخ بهره در بازار داخلی بسیار بیشتر از نیازهای کشور و دورتر معیارهای بانکداری بدون رباست، انتظار می‌رود که سیاست‌گذاران پولی و مالی کشور توجه ویژه‌ای به بازار سرمایه داشته باشند به موجب آن هزینه‌های وام‌گیری برای تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران در پروژه‌های صنعتی کاهش یابد. توجه به چنین امری در بلندمدت موجب می‌شود تا با ارتقاع فرهنگ سرمایه‌گذاری، توانایی مردم عادی در کسب سود از بازار سرمایه افزایش یابد و سرمایه‌های آنها به عاملی مهم برای توسعه بازارهای مالی و ابزارهای مهم آن منتهی شود. در واقع مقبولیت بازار سرمایه نه‌تنها به به نفع مردم عادی بازار است که تشویق بیشتر آنها به سرمایه‌گذاری موجب می‌شود تا به مسیری مهم برای جذب نقدینگی و کاهش تبعات منفی جهش‌های ارزی تبدیل شود. در این حالت کاهش ورود نقدینگی به بازارهای موازی هم به نفع فعالان بازار تمام می‌شود و هم با کاستن از شتاب رشد قیمت در بازار ارز، از کاهش شتابان قدرت خرید آحاد مردم می‌کاهد. در همین راستا محمودرضا خواجه‌نصیری ظرفیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را یک فرصت بی‌نظیر دانست و برای حل مشکل نقدینگی سرگردان در جامعه، اشتغالزایی و افزایش ثروت مردم خواستار توسعه آن شد. این فعال بازار سرمایه گفت: در واقع، بازار سرمایه تنها جایگاهی است که می‌تواند منافع مردم، اقتصاد و تولید را یک‌جا جمع کند.

نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت بورس تهران ضمن بیان مطلب فوق و با اشاره به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه گفت: برآیند ثبت رکورد‌های پی‌در‌پی؛ افزایش تعداد کد‌های معاملاتی و همچنین میزان نقدینگی جذب شده در این بازار، از ایجاد یک فرصت بی‌نظیر حکایت دارد که می‌تواند راهکار مناسبی برای حل مشکل نقدینگی سرگردان به عنوان یکی از اصلی‌ترین مشکلات در فضای کلی اقتصاد کشور باشد.

وی افزود: طی یکسال اخیر و به دلیل شوک ارزی ایجاد شده در اقتصاد کشور در سال 97؛ تمایل مردم به سرمایه‌گذاری هوشمندانه در کشور افزایش یافت و در پی آن مردم همواره تلاش می‌کنند تا فضایی را برای سرمایه‌گذاری بیابند که بتوانند به نوعی قدرت خرید خود را نسبت به شرایط تورمی و سایر مسائل مرتبط با آن بالا برده و به نوعی این نوسان را پوشش دهند.

  فرصت بی‌نظیر بورس برای توسعه ملی

به گفته خواجه نصیری وجود چنین نگاهی از سوی مردم منجر به بروز حرکت‌هایی در بازار‌های موازی مانند ارز، سکه و حتی مسکن شد و در نهایت حاصلی جز کاهش قدرت خرید و افزایش فشار اقتصادی به معیشت مردم را به همراه نداشت اما در نهایت این حجم نقدینگی مسیری را پیدا کرد که به بازار سرمایه منتهی می‌شد. به گزارش سنا، نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت بورس تهران با تاکید به نقش بازار سرمایه در توسعه ملی گفت: رویکرد کنونی که نسبت به بازار سرمایه وجود دارد قطع به یقین فرصتی بی‌نظیر است که توانسته اثر مخرب نقدینگی را به یک اثر سازنده تبدیل کند. به گفته خواجه‌نصیری؛ بر خلاف سایر بازار‌ها که زمینه افزایش سطح عمومی قیمت‌ ها؛ رشد تورم و کاهش قدرت اقتصادی مردم را به همراه داشته است، ورود این حجم نقدینگی به سمت بازار سرمایه و هدایت آن به سمت تولید، می‌تواند علاوه بر اشتغالزایی، نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد. مدیرعامل تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه اتکای فوق‌العاده سیستم اقتصادی کشور به بازار پول، مشکلاتی را ایجاد می‌کند، تصریح کرد: اساسا بازار سرمایه جایگاهی است که می‌توان در آن به گونه‌ای عمل کرد که علاوه بر کسب سود توسط مردم زمینه شفافیت درآمد و شفافیت عملکرد مالیاتی مهیا شود. به اعتقاد وی در شرایط کنونی اقتصادی کشور، تنها یک راه‌حل وجود دارد که می‌توانند علاوه بر حل مشکل نقدینگی کشور؛ منجر به رشد اشتغال‌زایی و افزایش ثروت مردم شود و آن افزایش فعالیت در بازار سرمایه است. به سخن دیگر بازار سرمایه تنها جایگاهی است که می‌تواند منافع مردم، اقتصاد و تولید را یک‌جا جمع کند. خواجه نصیری خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد فرصت کنونی ایجاد شده در بازار سرمایه فرصت بی‌بدیلی است و کلیه دست‌اندرکاران این بازار و کسانی که نسبت به سیاست‌گذاری‌هایی در حوزه‌های مختلف اقتصادی کشور اقدام می‌کنند باید به آن توجه داشته باشند و با پایش پیوسته این مسیر در حفظ و تعالی آن کوشا باشند.

  بانک مرکزی باید از ورود نقدینگی به بورس حمایت کند

وی افزود: بطور مشخص بانک مرکزی باید از هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه استقبال کند تا پیرو آن بتواند بخش زیادی از بار تامین مالی را از دوش بانک‌ها برداشته و به سمت بازار سرمایه هدایت کند. در این مسیر به کاهش آرام نرخ سپرده بانکی به اتکای بازار سرمایه می‌توان فکر کرد.

این فعال حوزه بازار سرمایه افزود: از سوی دیگر وزارتخانه‌های مختلف کشور باید بکوشند تا با سیاست‌هایی که در حوزه‌ها و بخش‌های صنایع مختلف اعمال می‌شود، زمینه افزایش بازده صنایع و همچنین ضریب مطلوب ثبات در صنایع با هدف جذب نقدینگی در بازار سرمایه را فراهم کنند تا بدین‌ترتیب مردم پاداش خود را از سرمایه‌گذاری هوشمند بازار سرمایه دریافت کنند. مدیرعامل تامین سرمایه تمدن افزود: باید با بها دادن به فضای سرمایه‌گذاری سازمان‌یافته و تخصصی، مسیر‌های درست سرمایه‌گذاری را به مردم نشان داد تا افراد با بهره‌گیری از یک روش سرمایه‌گذاری مطمئن و تخصصی بتوانند به افزایش ثروت و بهتر شدن وضعیت معیشتی خود دست یابند. تحقق این امر به فرهنگ‌سازی نیاز دارد. وی با اشاره به اینکه فرهنگ‌سازی اولین گام افزایش ضریب نفوذ بازار سرمایه در میان جامعه است، گفت: نباید از این نکته غافل شد مردمی که امروز نیم‌نگاهی به بازار سرمایه دارند از دانش کافی برخوردار نیستند و ممکن است در اولین پایگاه‌هایی که به آن دسترسی می‌یابند و عمدتا شبکه‌های فضای مجازی مراجعه کرده و به آنها اطمینان کنند و این موضوع مشکلاتی را ایجاد می‌کند. خواجه‌نصیری خاطرنشان کرد: تحرک کلیه نهاد‌های مالی اعم از شرکت‌‌های تامین سرمایه، سبدگردان‌ها و کارگزاری‌‌ها با راهبری سازمان بورس باید به سمت جذب موثر در بازار سرمایه و همراه با فرهنگ‌سازی افراد باشد تا با تکیه بر آن مردم بتوانند سریع و در عین حال با آرامشی از بابت مدیریت تخصصی سرمایه‌های خود وارد بازار سرمایه شده و نگرانی‌های ذهنی، این فرصت سرمایه‌گذاری را تبدیل به فضای سرمایه‌گذاری زودگذر نکند. بدیهی است که باید پیشخوان‌های تخصصی بازار سرمایه رشد پیدا کند. به گفته نایب‌رییس هیات‌مدیره شرکت بورس، سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه فضایی بلندمدت است و باید این نگاه بلندمدت یا میان مدت به سرمایه‌گذاری در مردم شکل بگیرد و این تصور که می‌توانند در بازه زمانی کوتاه‌مدت نسبت به کسب سود بالا اقدام کرده و از آن خارج شوند، تغییر کند تا دچار خسران ناشی از انتظارات ناسنجیده نشوند.

  سرمایه‌گذاری بلندمدت، اثر بخش است

مدیرعامل تمدن تصریح کرد: نکته اساسی آن است که این نگاه بلندمدت در سرمایه‌گذاری باید از طریق ابزارهایی ساخته شود که هم‌اکنون در تمام دنیا متداول است و استفاده‌کنندگان ازآن کوشیده‌اند تا با دوره‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت، بازه‌های انتظاری بلندمدت را برای مردم ایجاد کرده و آنها را به این مهم در جهت کسب سود و بهره مندی هر چه بیشتر از فرصت پدیدآمده تشویق کنند.

خواجه نصیری با بیان اینکه نهادهای متولی باید به گونه‌ای عمل کند تا مردم سرمایه‌های خود را به سمت شاداب‌تر کردن بازار سرمایه و کسب سود بیشتر سوق دهند گفت: بی‌شک با افزایش فرهنگ سهامداری در میان مردم و بهره‌گیری از نهادهای تحت نظارت و سازمان‌یافته و دارای مجوز وپاسخگویی به آنها علاوه بر جذب بیشتر سرمایه‌ها به این بازار، نهایت بهره‌مندی از فرصت ایجاد شده مهیا خواهد شد.

  سود‌محوری یا دارایی‌محوری؟

همچنین محمد صفری، ‌دیگر کارشناس بازار سرمایه در ارزیابی دیدگاه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در میان فعالان حال حاضر بازار، عمده سرمایه‌گذارانی که در روزهای اخیر به بازار سرمایه پیوسته‌اند را حقیقی‌هایی دانست که به انگیزه کسب سود، سرمایه‌هایی خرد به این بازار آورده‌اند و لزوما نگاه «سودمحور» ندارند. این کارشناس بازار سهام با طرح دو رویکرد جاری در بازار سرمایه گفت: در حال حاضر در تحلیل شرایط بازار سرمایه، با دو رویکرد «سود‌محور» و «دارایی‌محور» مواجهیم. وی توضیح داد: در رویکرد سود محور، افراد مبتنی بر سودی که دریافت می‌کنند، به سهمی که قرار است خریداری کنند، قیمت می‌دهند.

صفری افزود: اگر بخواهیم با این رویکرد به بازار نگاه کنیم، شاید بتوان این فرضیه را که قیمت‌ها از ارزش ذاتی پیشی گرفته و بالاتر رفته‌اند، تایید کرد. شاهد مثال آن هم این است که ما می‌توانیم ببینیم کل سودی که شرکت‌های بورسی- در بورس و فرابورس- می‌توانند بدهند، چه میزان است و ارزش بازار (Market cap) بورس و فرابورس به چه میزان است . بعد وقتی آن را با P/E تاریخی بورس تهران مقایسه می‌کنیم، به راحتی می‌توان این فرضیه را تایید کرد .

وی با اشاره به رویکرد مطرح دوم در بازار سرمایه اظهار داشت: بحث دیگری که وجود دارد این است که با توجه به اینکه از سال گذشته تا الان، نرخ ارز چند برابر شده، طبیعتا این اتفاق برای دارایی‌های موجود در شرکت‌ها هم رخ داده است. بنابراین باید این رشد ارزش را در دارایی‌های شرکت‌های بورسی هم شاهد باشیم. مدیرعامل شرکت سبدگردان تصمیم نگار ارزش آفرینان ادامه داد: البته اینکه این اتفاق لزوما در قیمت بخواهد منعکس شود، محل بحث است. از این جهت که اگر هدف آن سرمایه‌گذار یا سهامداری را که وارد یک شرکت می‌شود و بنا دارد تعداد محدودی سهم خریداری کند که نه قصد تملک شرکت را دارد و نه می‌خواهد نفوذ قابل ملاحظه داشته باشد، بررسی کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که می‌خواهد با خرید این سهم علاوه بر بازدهی اولیه، سودی هم در پایان دوره دریافت کند .

وی افزود: بنابراین وقتی با این رویکرد نگاه می‌کنیم، آن نگاه دارایی محور برای این نوع از سرمایه‌گذاری زیر سوال می‌رود . از قضا، عمده سرمایه‌گذارانی هم که اخیرا ظرف دو سه ماه گذشته وارد بورس شدند، نه مشتریان حقوقی بلکه مشتریان حقیقی هستند که سرمایه‌های خردی را وارد بازار می‌کنند. بنابراین به این دسته از سهامداران توصیه می‌شود که اگر با هدف کسب سود از محل سرمایه‌گذاری‌های شرکت وارد شده‌اند، با احتیاط بیشتری عمل کنند.

صفری با بیان اینکه شرایط فعلی حاکم بر بازار، تحلیل را دشوار کرده است، اظهار داشت: در مجموع وقتی عوامل مختلف را کنار هم می‌گذاریم، می‌بینیم جریان نقدینگی همچنان قوی است و شاخص را با قدرت رشد می‌دهد؛ از این جهت پیش‌بینی دقیق آینده بازار با توجه به این موضوع قدری دشوار و با ابهام مواجه است.