چه مبلغی از جیب مردم برای «وس» پرداخت شد؟

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که اپراتورها ملزم شدند طی یک هفته به هر مشترک اعلام کنند در سه سال گذشته چه مبلغی برای خدمات ارزش افزوده هزینه کرده‌اند. خدمات ارزش افزوده (Value Added Services) که به اختصار VAS نامیده می‌شوند، شامل مواردی غیر از خدمات استاندارد اپراتورها مانند تماس صوتی و پیامک معمول است. در خدمات ارزش افزوده تلفن همراه ابزارهایی مانند پیامک، تماس و دیتای مصرفی به عنوان ابزار ارایه خدمات استفاده می‌شود. مهم‌ترین موضوعات خدمات ارزش افزوده تلفن همراه، شامل اخبار، مسابقات و رأی‌گیری، تبلیغات موبایلی، اطلاع‌رسانی، خدمات ورزشی و این قبیل سرویس‌ها می‌شود. اگر چه استفاده از این خدمات ارزش افزوده باید اختیاری و توسط کاربر انتخاب شود، اما به نظر می‌رسد توسط برخی از شرکت‌های ارزش افزوده، کاربران به عضویت این سرویس‌ها درآمده بودند و با توجه به اینکه این خدمات معمولاً هزینه‌های بالایی دارند، برای مثال ارسال یک پیامک ارزش افزوده به کاربر می‌تواند حداقل ۳۰۰ تومان هزینه داشته باشد، اعتراضاتی را موجب شدند. با افزایش اعتراضات درباره هزینه‌های ناخواسته‌ای که به مشترکان تحمیل شده بود، محمدجواد آذری جهرمی -وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- با هشتگ پایان VAS، در توییتر نوشت: «شاید وقتش رسیده باشد که به زودی کل سرویس‌های ارزش افزوده را برای همیشه تعطیل کنیم.»

 به همین دلیل اپراتورها از سوی رگولاتوری ملزم شدند که در این باره به مشترکین اطلاع‌رسانی لازم را انجام دهند و همچنین به تمامی شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات مبتنی بر محتوا برای انجام ندادن اینگونه تبلیغات اخطار جدی ارسال کنند. مطابق مصوبه ۱۴۷ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، برای ارایه خدمات ارزش افزوده پیامکی از سوی اپراتورها تأیید مشترک برای فعال‌سازی الزامی است. بنابراین اپراتور باید در مورد تمامی خدمات ارزش افزوده محتوایی پیامکی، قبل از شروع ارایه خدمات، از طریق یک پیامک درباره ارایه خدمات از مشترک سوال کند و در صورت تأیید مشترک آن را فعال کند. البته وزیر ارتباطات بارها درباره نحوه غیرفعال کردن سرویس‌های ارزش افزوده هم هشدار داده بود که مشترکان تلفن همراه می‌توانند از طریق شماره‌گیری #۸۰۰* در تمام اپراتورهای تلفن همراه از سرویس‌های ارزش افزوده‌ای که برای آنها فعال است، مطلع شده و در صورت عدم تمایل نسبت به حذف آنها اقدام کنند. همچنین در صورت مواجهه با عضویت ناخواسته در خدمات ارزش افزوده پیامکی مشترکان می‌توانند با مراجعه به پایگاه اینترنتی ۱۹۵ یا تماس با سامانه ثبت و پاسخگویی به شکایات حوزه ICT به شماره ۱۹۵ شکایت خود را ثبت کنند. پس از آن، حسین فلاح جوشقانی -رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی- ارایه سرویس خدمات ارزش‌افزوده (وس) به شیوه کنونی را نوعی کلاهبرداری و سوءاستفاده از مشترکین دانست و از نظارت و عزم جدی این سازمان برای مقابله با آن خبر داد. وی درباره تصمیم قاطع وزیر ارتباطات برای پایان دادن به «وس» گفت: «در پروانه‌هایی که برای اپراتورها صادر کردیم یک سری خدمات پایه مثل خدمات صوتی، داده و پیامک تعریف‌ شده است که بر این بستر یک سری خدمات دیگر تحت عنوان خدمات ارزش‌افزوده شکل‌گرفته است؛ اما امروزه این خدمات باعث نارضایتی و سوءاستفاده از مشترکین شده‌ است. با این‌حال معتقدیم این مساله باید ریشه‌ای حل شود. یکی از راه‌حل‌ها این است که اختیار فعال کردن سرویس‌ها در دست مشترک باشد نه اپراتور. اقدامی که ما می‌خواهیم انجام بدهیم این است که ابتدا تمام سرویس‌ها را غیرفعال و به مشترک برای فعال‌سازی مجدد پیام درخواست ارسال کنیم و اگر مشترک تمایل داشت در سرویس باقی بماند و آن را تایید کرد، دوباره هم از او تایید مجدد گرفته شود تا سرویس موردنظر برای او فعال شود. این روش می‌توان بازار سرویس خدمات ارزش‌افزوده را کنترل و مدیریت کرد، اما اگر در ادامه دیدیم که بازهم ممکن است بستر سوءاستفاده و کلاه‌برداری باقی بماند، تمام سرویس‌های ارزش‌افزوده را تعطیل می‌کنیم.»

در این راستا، آذری‌جهرمی روز گذشته در توییتر اعلام کرد: «در گام اول شفاف‌سازی، اپراتورها را ملزم کردیم طی یک هفته به هر مشترک اعلام کنند در سه سال گذشته چه مبلغی از جیبشان برای خدمات وس و به حساب چه شرکت‌هایی رفته است، آمار بسیار جالبی خواهد شد.» از طرفی اخیرا نامه‌ای از طرف سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی خطاب به اپراتورها در فضای مجازی منتشر شده که در آن‌ آمده است: با توجه به اشکالات فنی و ساختاری سیستم‌های مربوطه مبنی بر فراهم بودن امکان عضور کردن مشترکان بدون اطلاع و درخواست و تایید آنها در خدمات ارزش افزوده، توسط بدافزارها و برخی توسعه‌دهنده‌ها و همچنین بر اساس دریافت شکایات متعدد از مشترکان و عدم توانایی پلتفرم اپراتور در تشخیص درخواست حقیقی مشترکان از درخواست جعلی توسط اپراتورها، اینگونه عضوگیری‌ها برخلاف روال تعیین‌شده در مصوبه 270 کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات است و موجب زیان مشترکان می‌شود.