عملیات ترکیه در سوریه؛ فرصتی برای احیای داعش
دیپلماسی ایرانی|
حمله جدید ترکیه در شمال سوریه می‌تواند یک مرتبه دیگر نقشه درگیری‌ها در این کشور جنگ زده را تغییر دهد و جدای از افزایش نفوذ ترکیه در مناطق مرزی مشترک، ضربه‌ای سهمگین به نیروهای کرد وارد آورد. دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، بار دیگر متحدان اصلی نیروهای امریکایی در جنگ علیه داعش را رها و صرفا به گفتن اینکه شرایط را زیرنظر دارد، اکتفا کرده است. ترکیه اعلام کرده هدفش از این حمله پاکسازی تروریست‌ها از منطقه و هموار کردن مسیر برای ایجاد منطقه حائل در شمال سوریه بوده، اما شکی نیست که در این میان کردهای سوریه هم هدف حملات قرار خواهند گرفت چرا که ترکیه آنها را متحدان پ.ک.ک و دشمن خود می‌داند. از سال 2016 تاکنون، این سومین حمله ترکیه به شمال سوریه به شمار می‌رود که با هدف اصلی محدودسازی قدرت کردها در منطقه صورت گرفته است.
در حقیقت، ترکیه از مدت‌ها پیش به دنبال ایجاد یک منطقه حائل در مرز مشترک با سوریه بود و حتی ایالات متحده را به ایجاد «محدوده امن» به وسعت 32 کیلومتر در اراضی سوریه ترغیب کرده و بارها هشدار داده بود که حتی اگر لازم باشد، به صورت یکجانبه در این زمینه اقدام خواهد کرد. دولت رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، به دنبال آن است فضایی در مرزهای سوریه ایجاد کند و امکان استقرار 2 میلیون پناهجوی سوری که در حال حاضر در ترکیه هستند را در آنجا فراهم آورد. او اخیرا درباره پیشروی بیشتر در اراضی سوری تا شهرهای دیرالزور و رقه سخن گفته تا ظاهرا از این طریق، فضای بیشتری برای بازگشت پناهجویان به کشورشان فراهم کند.
در همین حال، نیروهای دموکراتیک سوریه تحت رهبری کردها در سال‌های گذشته و به ویژه پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال 2011 کنترل بیشتری بر شمال و شرق سوریه به دست آورده‌اند. این نیروها که در جنگ علیه داعش به نوعی شریک ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده به شمار می‌رفتند، می‌توانند تنها برنده در جنگ داخلی سوریه به شمار روند چرا که توانسته‌اند ارگان‌های حکومتی مختص خود را ایجاد و برای به دست آوردن خودمختاری و نه استقلال، تلاش کنند. اما همه دستاوردهای نیروهای کرد می‌تواند تحت تاثیر پیشروی نظامی ترکیه قرار بگیرد. شورای دموکراتیک سوریه هشدار داده که حمله نظامی ترکیه به موج جدیدی از آوارگی‌ها خواهد انجامید.
سال گذشته که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری ایالات متحده، از تصمیم خود برای خارج کردن نیروهای امریکایی از سوریه سخن گفت، کردها عواقب اولین خیانت شریک خود در صحنه جنگ را متحمل شدند. در پی نگرانی از یک فاجعه تمام‌عیار، هنوز هم شماری از نیروهای امریکایی در شمال شرقی و شرق سوریه باقی مانده‌اند، اما عقب‌نشینی کامل نیروهای امریکایی یک منطقه خلأ ایجاد خواهد کرد که در برابر پیشروی ترکیه و احیای داعش آسیب پذیر خواهد بود.کردها با نگرانی از همین چشم‌انداز مسیر مذاکره با دولت بشار اسد را در پیش گرفتند و با استقرار نیروهای سوریه و روسیه در مرز موافقت کردند. مذاکرات به نتیجه نرسیدند، اما احتمال پیشبرد جدی‌تر آنها در صورت عقب‌نشینی بیشتر نیروهای امریکایی از منطقه وجود دارد.
یک مقام ارشد وزارت امور خارجه ایالات متحده برنامه ترکیه برای استقرار 2 میلیون پناهجوی سوری در منطقه حائل را دیوانگی محض توصیف کرده است. اما ترامپ به عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از این منطقه پیش از آغاز عملیات ترکیه دستور داده و به نگرانی‌ها درباره هموار شدن مسیر برای حمله نیروهای ترکیه به کردها دامن زده است. متحدان غربی ترکیه هم تاکنون از برنامه‌های این کشور در ادامه حمله در شمال سوریه بطور آشکار حمایت نکرده‌اند. اما واقعیت این است که هیچ‌یک اقدام جدی در برابر این برنامه ترکیه انجام ندادند. ظاهرا تنها نگرانی غرب این است که استقرار سنی‌های عرب عمدتا سوری در منطقه شمال شرقی با اکثریت جمعیت کرد، ماهیت جمعیت‌شناسی منطقه را برای همیشه تغییر دهد. اما نگران‌کننده‌ترین نتیجه احتمالی این حمله همچنان فراهم آمدن فرصتی برای احیای داعش در نتیجه آشفتگی در مناطق شمال و شمال شرقی سوریه است.
جدای از کردها، دولت بشار اسد هم ممکن است از این حمله ترکیه متحمل آسیب جدی شود. اگرچه دولت سوریه کنترل چندانی بر منطقه ندارد، اما حمله ترکیه به این معنا خواهد بود که کنترل منطقه از دست نیروهای غیرخصمانه به دست ترکیه و شورشی‌هایی که به دنبال برانداختن اسد بودند، خواهد افتاد. دمشق از دیرباز به آنکارا به عنوان یک قدرت اشغالگر می‌نگریسته است. با وجود بی‌نتیجه ماندن مذاکرات پیشین کردها با دولت بشار اسد، اکنون می‌تواند بهترین زمان تمایل به توافق برای هر دو طرف معامله باشد.
