آتشِ «آذرجوی» را با بی‌توجهی خاموش کردند
روایت‌ها از رودی پرآب و روان و استخری در نزدیکی آتشکده «آذرجوی» حکایت دارند که امروز به جز باقی‌مانده‌های آتشکده‌اش در بیابانی با چند تک‌درخت چیز دیگری باقی نمانده است، آتشکدهای که گنبدش را جزو نخستین گنبدهای ایرانی می‌دانند. آتشکده آذرجو یکی از آتشکدهای داراب در ۱۰ کیلومتری غرب شهر دارابگرد است که احتمالا در دوره ساسانی به شیوه چهارتاقی با گنبدی گرد ساخته شده بود، گنبدی که امروز هیچ از آن باقی نمانده و سقف اصلی‌اش ویران شده است. «مروج‌الذهب» اثر «مسعودی» روایت کرده این آتشکده را به دستور «اشو» زرتشت ساخته‌اند، زرتشت به «یستاف شاه» دستور داد تا آتش مقدس جمشید را پیدا کند و او برای این کار تا خوارزم رفت تا توانست آتش را به دارابگرد بیارود. در آنجا آتشکدهای احداث و آتش مقدس را در آن نگه‌داری کرد. بعد از آن شهرِ «دارابگرد» را ساخت و از سال ۳۳۲ قمری نام آن به آتشکده آذرجو تغییر پیداکرد. امروز این چهارتاقی به جامانده از دوره ساسانی که مانند دیگر چهارتاقی‌های دوره ساسانی پلانی مربع شکل دارد، دل‌اش به آجرها و لاشه‌های سنگ و ملات گچ دست‌کوبی شده‌ای خوش است که در اطرافش روی زمین ریخته‌اند، هر چند بخش زیادی از آن امروز کاملا محو شده است. تابلوی معرفی این اثر تاریخی که نام «میراث فرهنگی» نیز بر آن دیده می‌شود، این اثر تاریخی را این طور معرفی می‌کند؛ «این بنای چهارتاقی از آتشکده‌های مهم عصر ساسانی بوده است. ساختمان اصلی آتشکده روی صفه عظیمی به ارتفاع حدود ۳ متر قرار داشته و به‌وسیله پلکان‌هایی از اطراف به درون آتشکده راه داشته است. در ساختمان این بنا از سنگ آهک و گل استفاده شده است. ... (بخش‌هایی مخدوش شده قابل خواندن نیستند) این آتشکده بنا به گفته «مسعودی» در «مروج‌الذهب» در قرن چهارم هجری قمری از مقدس‌ترین آتشگاه‌های زردتشتیان بوده است.» عیسی فولادفر، فعال میراث فرهنگی شهرستان دارابگرد، وضعیت این بنای تاریخی را کاملا نامناسب توصیف می‌کند. او می‌گوید: به دلیل نبود مسیر وجاده‌ای مناسب برای دیدنِ این آتشکده تاریخی، نه تنها آن بازدیدکننده چندانی هم ندارد، بلکه ناشناخته نیز باقی مانده است و بنای آتشکده نیز اکنون به نیمه‌ویرانه‌ای متروکه تبدیل شده که اگر بی‌توجهی‌ها به آن ادامه‌دار باشد، تا مدتی دیگر به طور کامل تخریب می‌شود.
