رد لکه نفتی بر ساحل خلیج فارس
نزدیک به یک ماه است که نفت در نزدیکی ساحل خارک نشت کرده، به دریا می‌ریزد و خلیج‌فارس را فتح می‌کند. آلودگی ناشی از این لکه‌ها به سواحل گناوه، ریگ تا قلعه سفید رسیده و سطح گسترده‌ای از سواحل را آلوده کرده است، آنطور که منابع محلی می‌گویند حتی لابه‌لای سنگ‌هایی که در فرودگاه خارک ریخته شده هم پر از نفت است. با این حال بعد از گذشت یک ماه از این اتفاق و شروع عملیات پاکسازی، اگرچه حالا لکه نفتی در عکس‌های هوایی معلوم نیست و به نظر می‌رسد مهار شده اما کارشناسان معتقدند نفت در ساحل یا کف دریا نشسته، یا تبخیر شده و بخشی از آن هم بین سنگ‌ها نفوذ کرده که دیگر امکان پاکسازی آن وجود ندارد. این وضعیت در حالی است که بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی دریانوردی، خلیج‌فارس جزو مناطق حساس از نظر محیط‌زیستی اعلام شده و حالا این آلودگی نفتی هم زخم تازه‌ای به آن وارد کرده است.
محیط‌زیست شکایت می‌کند
رییس اداره محیط زیست دریایی استان بوشهر معتقد است منشأ آلودگی نفتی آب‌های خلیج‌فارس از تاسیسات دریایی و خطوط لوله نفتی دریایی فلات قاره در خارک شناسایی شده، اما وسعت و خسارت ناشی از نشت نفت هنوز مشخص نیست. محمدامین طلاب درباره عملیات پاکسازی گفت: عملیات پاکسازی در شهر گناوه توسط شرکت نفت فلات قاره بهرگان تقریبا انجام شده و در خارک نیز با توجه به تصاویر نهایی که امروز دریافت شد بخش بسیار زیادی پاکسازی و مابقی نیز به سرعت در حال انجام است. با این حال پس از اتمام عملیات پاکسازی پیگیری‌های قضایی برای این مساله انجام می‌شود و خسارت‌های محیط‌زیستی این اتفاقات را از نفت فلات قاره مطالبه می‌کنیم. این آلودگی‌ها بر سواحل آسیب رسانده و همچنین بر زیست و زاد و ولد آبزیان تاثیرگذار است. میزان خسارت‌های این آلودگی بر آبزیان باید برآورد و تعیین شود که پس از پایان عملیات پاکسازی و طی چند دوره کارشناسی انجام خواهد شد.
او علت نشت نفت را فرسودگی لوله‌ها دانسته و بیان کرد: در بسیاری از مناطق سکوهای حفاری در دریاها مستقر است و عمده‌ترین آلودگی نشت نفت نیز از لوله‌های انتقالی از بستر دریا است که کوچک‌ترین برخورد با این لوله‌ها سبب انتشار آلودگی می‌شود، آلودگی که شاید جبران آن سال‌های زیادی طول بکشد. در کنار آلودگی‌های نفتی که مستقیما وارد آب می‌شود، نشت لوله‌های انتقال نفت نیز باعث آلودگی می‌شود که این نشت‌ها عمدتاً به علت فرسودگی لوله‌های انتقال است.
اگر نفت لا به‌لای سنگ‌ها نفوذ کند
دیگر امکان پاکسازی آن نیست
اگرچه رییس اداره محیط‌زیست دریایی استان بوشهر معتقد است پاکسازی تقریبا انجام شده و آلودگی در حال جمع شدن است اما کارشناسان نظر دیگری داشته و معتقدند عملیات پاکسازی باید ادامه داشته باشد. احسان گلستانی، رییس اداره ایمنی و حفاظت دریایی اداره کل بنادر و دریانوردی استان بوشهر درباره شرایط فعلی منطقه و عملیات پاکسازی گفت: در ساحل و نقاطی که پلاژ هست امکان پاکسازی وجود دارد اما در نقاطی که سنگ است کار سخت می‌شود. در حال حاضر دو حالت وجود دارد، یا با استفاده از دستگاه شست‌وشوی فشار قوی برای جدا کردن نفت با امکان جمع‌آوری آن یا با استفاده از بوم جاذب اقدام به برداشتن لکه‌های نفتی می‌شود که پد جاذب با جذب لکه‌ها از پیشروی آن جلوگیری می‌کند. با این حال در سراسر ساحل امکان این کار وجود ندارد و لکه‌های نفت نیز با این دستگاه‌ها بطور کامل جدا نمی‌شود. لذا روش دیگری که به کار می‌رود استفاده از مواد خورنده بیولوژیک است، اما به دلیل گران بودن آن و اینکه ساحل در معرض استفاده مردم است نباید کل ساحل را با آن شست‌وشو داد.در بعضی از قسمت‌های ساحل امکان این کار وجود ندارد، برای نمونه لابه‌لای سنگ‌هایی که در فرودگاه خارک ریخته شده پر از نفت است و شما نمی‌توانید هیچ دسترسی به آن داشته باشید، یا در اسکله‌های فلات قاره و شرکت نفت سنگ‌ها روی هم ریخته است که اگر نفت لابه‌لای این سنگ‌ها نفوذ کند دیگر امکان پاکسازی آن وجود ندارد و در صورت جدا شدن آن نیز به دریا ریخته می‌شود.
رییس اداره ایمنی و حفاظت دریایی استان بوشهر افزود: ما اعلام کردیم و نامه زدیم که عملیات پاکسازی ادامه یابد. به بخشداری خارک هم نامه فرستادیم که این داستان تمام نشود. اما همچنان نفت‌های شناور روی ساحل غلتیده و با سنگ ترکیب شده و به سنگ نفت (قیر) تبدیل می‌شود. در این شرایط یا باید سنگ تراشیده شود که سخت است یا اینکه مجسمه‌سازی انجام شود که نیاز به نیروی زیادی دارد.
او بیان کرد: اگر زمان اطلاع‌رسانی و اقدام عقب بیفتد نفتی که جمع نشده و لایه نفتی به ضخامت ۴ یا ۵ سانتی‌متر بطور متمرکز روی آب شناور است شروع به گسترش و پهن شدن کرده و می‌بینید لایه‌ای که در یک مایل بود، به یک‌باره ۳۰۰ کیلومتر مربع را با لایه یک میکرونی آلوده می‌کند که ماهواره این را نشان می‌دهد و دیگر قابل جمع‌آوری نیست. چون وسعت زیاد است و دستگاهی وجود ندارد که این کار را انجام دهد، علاوه بر این با گذشت زمان مواد نفتی تبخیر شده و در مجاورت آب حالت ارده مانند پیدا می‌کند که دیگر دستگاه‌ها قدرت مکندگی آن را از دست می‌دهند. در حال حاضر تصاویر ماهواره‌ای هیچ آلودگی در دریا را نشان نمی‌دهد و نفتی در دریا نیست بلکه به ساحل یا کف دریا نشسته‌اند.
آنالیز و پایش خلیج‌فارس؛ به زودی
وضعیت نشت نفت در خلیج‌فارس که یک ماه از آن می‌گذرد و هنوز هم بطور کامل پاکسازی نشده، در حالی است که معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست از آنالیز و پایش خلیج‌فارس خبر داد. احمدرضا لاهیجان‌زاده روز گذشته درباره این موضوع گفت: بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی دریانوردی، خلیج‌فارس جزو مناطق حساس از نظر زیست محیطی اعلام شده است، برخی از قسمت‌های شمال غرب آن- در محدوده خورموسی و اروند‌کنار- نیز جزو مناطق به‌ویژه حساس از نظر زیست محیطی به حساب می‌آید.
او درباره آلودگی‌های محیط‌زیستی خلیج‌فارس افزود: تردد تعداد زیادی نفتکش در حوزه خلیج‌فارس سبب می‌شود که مقدار زیادی آلاینده مرتبط با ترکیبات آلی مواد نفتی به آن وارد شود همچنین میدان‌های نفتی و گازی که در بستر خلیج‌فارس قرار گرفته است انتقال آلودگی به آن را درپی دارد. از طرف دیگر کشورهای جنوبی حاشیه خلیج‌فارس تقریبا ۶۰ درصد آب‌شیرین‌کن‌های دنیا را به خودشان اختصاص داده‌اند. این کشورها بدون رعایت حداقل الزامات زیست‌محیطی نسبت به احداث آب‌شیرین‌کن‌ها و تخلیه شورابه به خلیج‌فارس اقدام می‌کنند که بر کاهش کیفیت خلیج‌فارس اثرگذار است.
از سوی دیگر تخلیه فاضلاب شهرهای حاشیه خلیج‌فارس یکی دیگر از منابع آلودگی این حوزه است همچنین برخی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس مانند امارات و قطر اقدام به ایجاد مراکز تفریحی در خلیج‌فارس کرده‌اند که این اقدام آنها خارج از توافق‌های کنوانسیون‌های بین‌المللی و استانداردهای علوم محیط زیستی است.
