کشف «ارم » در بهشت گاز طبیعی دنیا

گروه انرژی| فرداد احمدی|

در سرزمینی که حدود 18 درصد ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است، اکتشاف‌های جدید از آن جهت اهمیت دارند که اطمینان به تأمین طولانی‌مدت انرژی را برای مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی تضمین می‌کند. دیروز در مراسمی از کشف یک میدان با حجم قابل توجه گاز در جنوب استان فارس پرده‌برداری شد و رضا دهقان، معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت، حجم گاز قابل استحصال آن را 368 میلیارد متر مکعب اعلام کرد. همانطور که دهقان اشاره کرد، از آن‌رو که ارقام اکتشاف و استخراج گاز طبیعی در ایران بالاخص در پارس جنوبی همواره با اعداد بزرگی همراه بوده‌اند، شاید اهمیت اکتشاف میدان گازی ارم به چشم نیاید. اما باید توجه داشت که کشف این میدان، بزرگ‌ترین کشف نفت و گاز سال 2019 جهان بوده و حجم گاز قابل استحصال آنکه معادل حجم گاز یک فاز پارس جنوبی است، برای مصرف 16 سال استان تهران کفایت می‌کند.

دیروز معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت از کشف یک میدان گازی جدید به نام میدان گازی ارم در ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز خبر داد. رضا دهقان دیروز در مراسم اعلام کشف میدان گازی جدید با اشاره به جزییات این میدان اظهار کرد: در مردادماه سال جاری کشف میدان گازی ارم توسط تیم فنی و کارشناسی مدیریت اکتشاف رقم خورد.

وی افزود: بر اساس محاسبات انجام شده، حجم گاز درجا در این مخازن بالغ بر ۱۹ هزار میلیارد فوت مکعب (معادل 540 میلیارد متر مکعب) است که بیش از ۱۳ هزار میلیارد فوت مکعب (معادل 368 میلیارد متر مکعب) آن قابل استحصال است.

پیش‌تر در پی اعلام غیررسمی خبر کشف یک میدان گازی جدید در جنوب استان فارس، «روزنامه تعادل» با استفاده از داده‌های مطرح شده در صفحه اینستاگرام سیدصالح هندی، مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران تلاش کرد برآوردی از حجم گاز قابل استحصال این میدان به دست آورد. هندی در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود که حجم گاز این میدان برای مصرف گاز 16 سال استان پرمصرف تهران کفایت می‌کند. با توجه به مصرف گاز روزانه 62 میلیون مترمکعبی تهرانی‌ها، «تعادل» حجم گاز قابل استحصال این مخزن را حدود 362 میلیارد متر مکعب برآورد کرد که حدود 6 میلیارد متر مکعب کمتر از حجم واقعی آن (368 میلیارد متر مکعب) بود که در اعلام رسمی دیروز مطرح شد.

به گفته معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت، این حجم تقریبا معادل یک فاز میدان گازی پارس جنوبی است.

وی با بیان اینکه این میدان در فاصله ۲۰۰ کیلومتری جنوب شیراز، ۶۰ کیلومتری شمال عسلویه و ۲۵ کیلومتری جنوب باختری شهرستان خنج قرار دارد تصریح کرد: میدان ارم از اثبات یکپارچه بودن دو تاقدیس، دنگ و باغون که در سازندهای گنگان و دالان بالایی با یکدیگر مرتبط بوده و مخزن گازی یکپارچه‌ای به طول ۵۰ و پهنای متوسط پنج کیلومتر را به وجود آورده تشکیل شده است.

به گفته معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت پس از چندین سال تلاش‌های مجدانه کارشناسان مدیریت اکتشاف، احتمال وجود ذخایر غنی هیدروکربوری در ناحیه ارم مورد تایید واقع شد. به منظور شناخت دقیق‌تر و ارزیابی‌های فنی پروژه‌های لرزه‌نگاری، ثقل و مغناطیس‌سنجی در ناحیه اجرا و در نهایت اقدام به علامت‌گذاری محل چاه شد.

دهقان ادامه داد: به دنبال آن عملیات ساخت جاده دسترسی به طول شش کیلومتر و احداث سلر و محوطه چاه انجام و سپس عملیات حفاری در تیرماه ۱۳۹۷ آغاز شد و پس از ۹ ماه با عبور از لایه‌های رسوبی مشتمل بر سنگ آهک، دولومیت، شیل، مارون، گچ و ماسه سنگ در عمق ۴۶۳۲ متری به اتمام رسید.

وی با تاکید بر این مساله که پس از اخذ و تفسیر نمونه‌برداری‌های پتروفیزیکی و انجام لایه‌آزمایی وجود گاز طبیعی در سازندهای مخزنی کنگان و دالان در میدان ارم اثبات شد، تصریح کرد: نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد سیال مخزن کنگان و دالان بالایی حاوی گاز میعانی با درجه‌ای پی‌ای ۴۹ و میزان سولفید هیدروژن در گاز برابر ۸۰۰ پی‌پی‌ام و افق دالان پایینی دارای گاز میعانی، سبک و شیرین با درجه ‌ای‌پی‌ای معادل ۵۰ و میزان سولفید هیدروژن در گاز برابر ۴۵ پی‌پی‌ام است که نشان از یک گاز بسیار مرغوب است.

به گفته وی همجواری میدان ارم با میادین گازی شانول و هما در نزدیکی پالایشگاه گاز پارسیان و وجود زیرساخت‌های مناسب سبب می‌شود توسعه این میدان گازی برای جبران افت تولید این میدان و تامین خوراک پایدار پالایشگاه گازی پارسیان مورد توجه قرار گیرد. از این حد گاز قبلا مقدار ۳۶۰۰ میلیارد فوت مکعب در قالب میدان گازی باغون اعلام کشف شده بود.

معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت با بیان اینکه گاز میدان ارم شیرین و مرغوب است، اظهار کرد: این میدان دارای 385 میلیون بشکه میعانات گازی است که اگر یک محاسبه اقتصادی صورت گیرد، کشف این میدان 40 میلیارد دلار عایدی گاز و میعانات دارد.

به گفته دهقان، این میدان یک میدان بزرگ و معادل یک فاز پارس جنوبی است، اما چون ما پارس جنوبی را داریم، هرچه که کشف شود، به چشم نمی‌آید و این در حالی است که اگر این مساله در کشورهای دیگر بود بسیار جدی‌تر دیده می‌شد.

«روزنامه تعادل» در گزارش روز پنج‌شنبه (18 مهرماه) خود با اتکا به گزارش منابع نفت و گاز کشف شده جهان در سال 2019، دریافت که کشف میدان گازی ارم بزرگ‌ترین کشف تا امروز نفت و گاز جهان در این سال بوده است. بر اساس گزارش «تعادل»، اگر رقم 362 میلیارد متر مکعب حجم گاز میدان ارم را به معادل بشکه نفت آن تبدیل کنیم، حجم گاز موجود در مخزن جدید کشف شده معادل 2 میلیارد و 277 میلیون بشکه نفت خواهد شد. مقایسه این ارقام با آمار اکتشاف‌های نفت و گاز سال 2019 در سایر نقاط جهان که سایت تحلیلی «ریستاد انرژی» منتشر کرده است، نکات جالبی را نشان می‌دهد. بر اساس این گزارش، از ابتدای سال 2019 تاکنون معادل 7 میلیارد و 700 میلیون بشکه نفت، گاز طبیعی و نفت خام در جهان کشف شده است. روسیه با کشف یک میلیارد و 534 میلیون بشکه نفت و گاز بیشترین اکتشافات را به نام خود ثبت کرده و «گویان» با اکتشاف معادل یک میلیارد و 180 میلیون بشکه نفت و قبرس با معادل 700 میلیون بشکه نفت در جایگاه‌ها‌ی بعدی قرار گفته‌اند.

در گزارش «ریستاد انرژی» آمار اکتشافات نفت و گاز ایران منعکس نشده است و در صورت وارد شدن این آمار به اکتشافات سال 2019، کشف جدید میدان گازی در استان فارس به تنهایی می‌تواند ایران را در جایگاه نخست حجم اکتشافات نفت و گاز جهان قرار دهد. در آن صورت، حجم کل اکتشافات جهان به معادل 10 میلیارد بشکه نفت رسیده و مخزن گازی تازه کشف شده به تنهایی 23 درصد از کل اکتشافات نفت و گاز جهان در سال 2019 را به خود اختصاص خواهد داد. این در حالی است که بر اساس گفته‌ها، خبر یک اکتشاف نفتی قابل توجه در خوزستان نیز قرار است به زودی انتشار یابد.

دهقان با تاکید بر این مساله که در منطقه جنوب فارس زیرساخت‌های مناسب سطح‌الارضی داریم که می‌توان گاز را فراورش کرد، گفت: پس از این پیگیری می‌شود که توسعه این مناطق صورت گیرد.

معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت با بیان اینکه اولین میدان نفتی در مسجد سلیمان کشف شد، ادامه داد: از آن زمان درگیر کار اکتشاف، استخراج و فراورش هستیم و در حوزه اکتشاف ما امروز به نقطه‌ای رسیده‌ایم که از نظر توان داخلی دانش فنی و تجهیزات می‌توانیم ادعای خودکفایی کنیم.

دهقان با تاکید بر این مساله که 75 درصد ذخایر گازی و 20 درصد کل ذخایر نفت بعد از انقلاب کشف شد، اظهار کرد: در حال حاضر 159 میلیارد بشکه نفت خام و میعانات گازی و 34 هزار میلیارد مترمکعب منابع گازی در اختیار داریم که همین مساله موجب شده در رتبه چهارم و دوم دنیا قرار بگیریم و به لحاظ ذخایر هیدروکربوری نیز مقام اول را کسب کنیم.

به گزارش ایسنا، وی با بیان اینکه اکتشاف اولین حلقه زنجیره است و اگر این حلقه نباشد، زنجیره ایجاد ارزش در نفت و گاز وجود ندارد، گفت: علاوه بر اکتشاف پروژه‌های توسعه‌ای، ازدیاد برداشت و نگهداشت نیز در حال حاضر توسط شرکت‌های ایرانی انجام می‌شود که از جمله آن می‌توان به پروژه گوره به جاسک اشاره کرد که توسط پیمانکار ایرانی اجرایی می‌شود و 80 درصد تجهیزات نیز ایرانی است که این مساله عزم جدی بر حمایت از کالا و دانش ایرانی را نشان می‌دهد.

معاون امور توسعه و مهندسی مدیرعامل شرکت ملی نفت با بیان اینکه حجم اکتشافات انجام شده نشان می‌دهد که این روند ادامه خواهد داشت، اظهار کرد: همچنان پتانسیل‌های کشف نشده‌ای داریم که با لرزه‌نگاری، حفاری و تفسیر اطلاعات به حجم ذخایر و ثروت کشور اضافه می‌شود.

  امضای ۱۴ قرارداد اکتشافی

سیدصالح هندی، مدیر اکتشاف شرکت ملی نفت ایران هم در مراسم اعلام کشف میدان گازی جدید و امضای دو قرارداد پروژه لرزه‌نگاری پانیذ و باشت اظهار کرد: امضای قراردادهای اکتشافی در این برهه خاص صنعت نفت، نشان می‌دهد این صنعت همچنان زنده و پرتلاش و با امیدواری کامل به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

بر اساس گزارش ایسنا، او از امضای ۱۴ قرارداد به ارزش ۲۲۰۰ میلیارد تومان در حوزه اکتشاف در سال جاری خبر داد و گفت: هفت عملیات تعیین تکلیف شده و تا انتهای سال در مورد بقیه اطلاعات قوی ارایه خواهیم داد. او با بیان اینکه این اکتشافات پراکندگی خوبی در کل کشور دارد و مربوط به نقاطی است که تاکنون اکتشاف ورود پیدا نکرده است، اظهار کرد: می‌توانیم اطلاعات پایه را داشته باشیم و با این اطلاعات بیشتر ورود کنیم.

مدیرعامل شرکت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه امضای قرارداد در این دوره خاص شامل دو پیام مهم است، گفت: با وجود تمام مشکلات صنعت نفت در زمان تحریم امضای این قراردادها نشان می‌دهد که صنعت نفت پرتلاش و پرامید کار خود را پیش می‌برد.

وی با تاکید بر این مساله که سرمایه‌گذاری روی دیتاهای لرزه‌نگاری بلندمدت است و چند سال آینده از آنها استفاده خواهد شد، تصریح کرد: صنعت نفت به آینده‌ای روشن چشم دارد و ما به استقبال تحریم و قطع ارتباط با دنیا نمی‌رویم، چرا که ایران اهل تعامل و ایجاد ارتباط است، اما تسلیم زورگویی‌ها نیز نخواهیم شد.

هندی با اشاره به پیچیدگی‌های اجرای لرزه‌نگاری‌ها ادامه داد: این قراردادها هم برداشت در خشکی و هم برداشت در دریا را دارد و جای خوشحالی دارد که با حمایت صنعت نفت شرکت‌های داخلی توانسته‌اند اجرای این قراردادها را برعهده بگیرند.

وی با تاکید بر این‌ مساله که نه تنها قراردادهای لرزه‌نگاری بلکه بلوک‌های اکتشافی نیز به منظور تعیین تکلیف در دستور کار قرار گرفتند و در این راستا یک قرارداد امضاء شده و طرح مطالعات مشترک با شرکت‌های ایرانی نیز در آینده نزدیک به امضا می‌رسد.

مدیرعامل شرکت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه انتظار می‌رود که شرکت‌های داخلی منابع‌شان را تجهیز کنند، اظهار کرد: با اقداماتی که در شرکت اکتشاف انجام داده‌ایم توانسته‌ایم در حوزه هیدروکربور مایع ۱۳۰ درصد و در گاز ۱۷۰ درصد برنامه محقق شده و پیش‌بینی می‌شود که اگر روال به همین صورت پیش رود در سال آینده تعهد افزایش کشف داده شود و تا پایان برنامه پنج ساله به این تعهدات برسیم. هندی همچنین با اشاره به اکتشاف یک میدان گازی جدید، گفت: ‌اکتشاف از سال ۱۳۹۵ با رویکردهای جدید منابع هیدروکربوری کار خود را پیش گرفت و از سال گذشته کشف بلوک‌های جدید نتیجه داده است.

  امضای دو قرارداد لرزه‌نگاری

دیروز دو قرارداد لرزه‌نگاری میادین نفتی به ارزش ۳۰۰۰ میلیارد ریال با هدف شناسایی پهنه‌هایی در استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و خوزستان امضاء شد. این دو قرارداد میان مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران و دو شرکت ایرانی به امضاء رسیده است که مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران قرار است امسال قراردادهای مفصلی در بخش ژئوفیزیک و مغناطیس‌سنجی امضاء کند که از میان پروژه‌ برنامه‌ریزی برای اجرا قرارداد پروژه لرزه‌نگاری پانیذ به عنوان بزرگ‌ترین پروژه لرزه‌نگاری آبی-خاکی به ارزش قرارداد ۳۰۰۰ میلیارد ریال با شرکت توسعه نفت و انرژی نگین آفاق کیش امضا شد. مدت زمان انجام پروژه لرزه‌نگاری پانیذ ۳۳ ماه بوده و این پروژه در منطقه‌ای به وسعت ۲۰۰۰ کیلومتر مربع و در پهنه شهرستان‌های شادگان، آبادان، ماهشهر و دارخوین انجام می‌شود.

قرارداد پروژه لرزه‌نگاری دو بعدی باشت نیز در منطقه‌ای به وسعت ۵۰۰۰ کیلومتر و با بودجه‌ای حدود ۱۴۰۰ میلیارد ریال در پهنه استان کهکیلویه و بویراحمد فارس و خوزستان به مدت ۲۸ ماه میان مدیریت اکتشاف و شرکت عملیات اکتشاف نفت امضاء شد. علاوه بر این تجهیز کارگاه‌ها و عملیات اجرایی مربوط به طرح‌های باشت و پانیذ از اوایل آذرماه امسال آغاز شد.