خداحافظی با مالیات علی‌الراس
گروه اقتصاد کلان|آیسان تنها|
برخی کارشناسان اقتصادی می‌گویند «طرح جامع مالیاتی» که بیش از 10 سال از آغاز اجرای آن می‌گذرد یک طرح شکست خورده است که با توجه به هزینه سنگین آنکه چندین هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، هیچ مسوولی قادر به پذیرش هزینه‌های مربوط به شکست آن نیست. این موضوع را می‌توان در خروجی مربوط به فرارهای مالیاتی 60 هزار میلیاردی جست‌وجو کرد. همچنین نبودن عدالت مالیاتی در عین کار نبودن نظام مالیاتی که به موجب آن دولت قادر نیست هزینه‌های خود را از محل دریافت مالیات تامین کند. اینها مواردی است که امید علی پارسا به آن پاسخ گفته و از رونمایی از نقشه راه طرح جامع مالیاتی در آبان ماه
خبر داده است.
رییس سازمان امور مالیاتی در پاسخ به سوال «تعادل»، مبنی بر اینکه به گفته کارشناسان طرح جامع مالیاتی یک طرح شکست خورده است ولی
با توجه به هزینه‌های سنگین آن، هیچ مسوولی حاضر به پذیرش و اعلام آن نیست بیان کرد: من چهار ماه است که به سازمان امور مالیاتی آمده‌ام و شأن نزول من به این سازمان به سرانجام رساندن طرح جامع مالیاتی است. ان‌شاءالله تا پایان آبان ماه نقشه راهی منتشر خواهیم کرد و به موجب آن پاسخ خواهیم داد که طرح جامع مالیاتی چگونه قرار است به اهدافی که داشته است برسد.
وی ادامه داد: تمام نظام‌های مالیاتی دنیای امروزی بر مبنای اظهارنامه مالیاتی صادقانه‌اند. وقتی اظهارنامه مالیاتی صادقانه ارایه می‌شود هم عدالت مالیاتی رعایت می‌شود و هم درآمد به اندازه کافی وصول می‌شود ولی در دنیا چه سازو کاری فراهم کردند که اظهارنامه‌های مردم عموما صادقانه است؟ سازمان‌های امور مالیاتی تمام اطلاعات اقتصادی، داده‌ها و ریزداده‌ها و همچنین همه معاملات و خرید و فروش‌های دستگاه‌های اجرایی را در دست دارند. در کشور ما هم در ماده 169 مکرر قانون مالیاتی‌های مستقیم به دنبال همین است که تمام معاملات و ریزداده‌ها در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد و به این ترتیب سازمان امور مالیاتی با اطلاعات واقعی برای هر کسی اظهارنامه برآوردی تعیین کند. در عین حال مودیان هم با علم به اینکه سازمان امور مالیاتی اطلاعات آنها را دارد، اظهارنامه خود را واقعی اعلام می‌کند. به این جهت که اگر ارایه نکند با مدل شناسایی ریسک، خطا و دروغگویی آنها محرز خواهد شد و پس از آن نیز اگر محرز شود با مجازات شدید روبرو می‌شوند.پارسا ادامه داد: بنابر آنچه ذکر کردم هیچ مودی عاقلی به سمت ارایه اظهارنامه
غیرصادقانه نخواهد رفت. در کشور ما هم از ابتدا با ارایه طرح جامع مالیاتی به دنبال چنین سیستمی بودیم ولی اکنون سوال این است که بعد از 10 تا 12 سال کار بر طرح جامع مالیاتی به چه رسیده‌ایم؟ پاسخ این است که آنچه ما به آن رسیده‌ایم مکانیزاسیون الکترونیکی خوبی است. به عبارت دیگر سازمان امور مالیاتی توانسته است فعالیت‌ها و پروسه‌ها را الکترونیک کند. با این حال مطلب این است که تا زمانی که ریزداده‌های واقعی مودیان را در دسترس نداشته باشیم نمی‌توانیم به الگوی مورد نظر خود دست یابیم.
او در پاسخ دیگر «تعادل» مبنی بر اینکه دستگاه‌های غیر همکاری که پیش‌تر سازمان امور مالیاتی اعلام کرده بود، اکنون در چه پروسه‌ای هستند، بیان کرد: اکنون 95 دستگاه اجرایی که در گذشته اطلاعات را آنگونه که ما می‌خواستیم به ما ارایه نمی‌کردند، اکنون وضعیت بهتری دارند. ما با آن دستگاه‌ها نیز برای دریافت اطلاعات تفاهمنامه امضا کرده‌ایم ولی به هر حال همچنان اوضاع آنگونه که کاملا مورد تایید باشد، نیست. در واقع هنوز نیازهای مارا کاملا بر طرف نکرده‌اند. ما تلاش می‌کنیم که همکاری بهتر هم شود.
امیدعلی پارسا، همچنین در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار تعادل، درباره لایحه مربوط به ساماندهی معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد که اخیرا معاون اقتصادی وزیر اقتصاد خبر آن را داده است، گفت: یکی از مشکلات نظام مالیاتی ما در ایران این است که در آن معافیت‌های مالیاتی در آن بسیار گسترده‌اند؛ چیزی در حدود 35 تا 40 درصد تولید ناخالص داخلی. مشکل دیگر هم این است که پایه‌های مالیاتی در ایران به اندازه سایر کشورها گسترده نیستند که یکی از این پایه‌های مالیاتی مهم مالیات بر عایدی سرمایه است. همچنین مالیات بر مجموع درآمد هم یکی دیگر از آنهاست.
وی افزود: نظام مالیاتی ما باید به آن سمت رود که هر مودی مالیاتی، یک نرخ مالیاتی، یک معافیت مالیاتی و یک اظهارنامه مالیاتی به عنوان مالیات بر مجموع درآمد داشته باشد. سازمان امور مالیاتی بر ساماندهی همه این مباحث پیش‌نویس لایحه‌ای را تهیه کرده و تقدیم وزارت اقتصاد کرده است که اکنون توسط معاونت امور اقتصادی وزارت اقتصاد و عده‌ای از خبرگان و صاحب‌نظران بحث و بررسی می‌شود. امیدواریم با این لایحه مسائل مربوط به مالیاتی حل شود یعنی هم پایه CGT ایجاد شود هم مالیات PIT به شکل شایسته‌ای تعیین تکلیف شود و معافیت‌های مالیاتی هم آنجا ساماندهی شود.
رییس سازمان امور مالیاتی همچنین اظهار کرد: معافیت‌های مالیاتی در کشورهای مختلف دنیا محدود، مشروط و کاهنده است و معافیت‌های دایمی علی‌الراس بی‌حساب کتاب فزاینده در دنیا باب نیست.
لذا ما هم‌اکنون باید در این زمینه تغییر مسیر دهیم. امیدواریم لایحه تهیه شده زودتر نهایی شده و پس از ارسال به دولت در مجلس تصویب شود.
وی افزود: لازم به ذکر است که باید معافیت در مالیات‌های مستقیم و معافیت‌های مالیات بر ارزش افزوده را از هم تفکیک کرد. معافیت در مالیات‌های مستقیم یعنی اینکه قانون‌گذار تصمیم می‌گیرد معافیت‌هایی را با توضیحات و توجیهاتی به مودیان اعطا کند. مثلا بخش کشاورزی کلهم از پرداخت مالیات معاف است. بهداشت و درمان و آموزش و... از پرداخت مالیات معاف است. ولی مالیات بر ارزش افزوده وضعیت متفاوتی دارد. در مالیات بر ارزش افزوده، مصرف‌کننده از افزایش قیمت معاف می‌شود. به این ترتیب تولیدکنندگان و واردکنندگان از خود چیزی پرداخت نمی‌کنند بلکه از مودی مالیاتی می‌گیرند و به دولت پرداخت می‌کنند. بنابراین در معافیت ارزش افزوده اصلا موضوع معافیت‌های منطقه‌ای، جغرافیایی و... در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه موضوع این است که قرار است قیمت چه کالاهایی افزایش یابد و قیمت چه کالاهایی افزایش نیابد.
پارسا گفت: بنابراین در دنیا در دو مورد معافیت مالیاتی بر ارزش افزوده عملیاتی است. ابتدا در مواقعی که دولت نمی‌خواهد قیمت کالا و خدمات بیش از آنچه در نظر دارد بشود. دیگر آنکه ممکن است برای دولت نصرفد و از نظر اجرایی امکان آن نباشد که دولت از کشاورزان بخواهد که در مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کنند و... به لحاظ اجرایی چنین سیستمی نشدنی است. منظورم از این توضیحات این بود که اصولا دلایل اعطای معافیت بر ارزش افزوده از اعطای معافیت بر مالیات مستقیم متفاوت است و دولت با اهداف مشخصی درباره معافیت مالیات بر ارزش افزوده تصمیم‌گیری می‌کند.
رییس سازمان امور مالیاتی اضافه کرد: خلاصه اینکه ما در طرح جامع مالیاتی، از ابتدا به دنبال اظهارنامه صادقانه بوده‌ایم. اکنون نیز می‌توانیم در گزارش عملکرد طرح جامع مالیاتی بگویم که اکنون پروسه‌ها مکانیزه شده است. همچنانکه اکنون مشخص است هر مودی با پرونده‌اش در کدام مرحله است. با این حال هنوز روح حاکم بر محاسبات ریزداده مبنا نیست. وقتی می‌گوییم ریزداده مبنا نیست یعنی بر پایه شواهد و قرائن است. به این ترتیب به سمت مالیات علی‌الراس حرکت می‌کند. بنابراین منطق و روح حاکم بر محاسبات سنتی است اگر چه ابزارآلات ما مدرن شده است. هنر ما باید این باشد که این ریزداده‌هایی که دستگاه‌های اجرایی ارایه می‌کنند را دنبال کنیم و به نتیجه برسانیم.
