داده‌های دولتی در خدمت رفاه اجتماعی
بالا بردن رفاه و خلق نوآوری‌های اجتماعی از مزیت‌های آزادسازی و انحصارزدایی از داده‌ها است، اما اینکه چرا این اتفاق هنوز به شکل کامل رخ نداده، به اذعان خود مسوولان دولتی، به دلیل عدم همدلی میان دستگاه‌هاست. بنابراین دسترسی به اطلاعات و استفاده از آن برای رفاه اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی باید تبدیل به یک مطالبه عمومی شود. در همین راستا سازمان فناوری اطلاعات ایران جلسه‌ای را با حضور مسوولان سازمان فناوری، استارت‌آپ‌های فعال حوزه سلامت و تامین اجتماعی و مسوولان بهزیستی، وزارت بهداشت و سازمان تامین اجتماعی برای حل موانع سر راه استارت‌آپ‌ها برگزار کرد. به گزارش ایرنا، امیر ناظمی –رییس سازمان فناوری اطلاعات- در این جلسه با اشاره به نیاز حوزه سازمان‌های مردم نهاد به داده‌های آزادشده دولت برای بالا بردن کیفیت زندگی افراد، گفت: «زمانی که بحث نوآوری پیش می‌آید سوگیری افراد به شکل ناخوادآگاه بیشتر به بخش بیزینس است و نوآوری اجتماعی معمولا نادیده گرفته می‌شود. برخی از فعالیت‌هایی که باید در این حوزه انجام شود به سادگی قابل انجام است اما هنوز به آن شکلی که باید رخ نداده است. ساده‌ترین مثالی که می‌توانم در این خصوص بزنم موسسه‌های خیریه هستند. اگر بتوان از طریق APIها و کد ملی شخص متوجه شویم فرد جزو خانواده بهزیستی و کمیته امداد است یا نه، می‌توان با برنامه‌ریزی بهتر به افراد کمک کرد. ایجاد زیرساخت برای دسترسی به این اطلاعات یک ساعت بیشتر زمان نیاز ندارد اما دلیل اینکه چرا اکنون این اتفاقات رخ نمی‌دهد، این است که دستگاه‌های همدلی به میزان مورد نیاز با یکدیگر همدلی ندارند. در این جلسه نمایندگان استارت‌آپ‌ها و مدیران دولتی حضور پیدا کردند تا این همدلی ایجاد شود. دسترسی به اطلاعات و استفاده از آن برای رفاه اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی باید تبدیل به یک مطالبه عمومی شود و در کنار بخش دولتی و خصوصی، رسانه‌ها نیز باید در عمومی کردن این مطالبه نقش ایفا کنند.»
خواسته استارت‌آپ‌های سلامت از دولت
وحید رجبلو یکی از افرادی است که استارت‌آپی در حوزه معلولیت و سلامت راه‌اندازی کرده تا از این طریق نیاز افرادی که مانند خودش معلولیت دارند را مرتفع کند. او در این جلسه درباره استارت‌آپ خود گفت: این پلتفرم ارتباطی بین خدمات‌دهنده و خدمات‌گیرنده است. خدمات‌گیرنده این پلتفرم افراد ناتوان یا کم‌توان جامعه هستند. در این پلتفرم فقط معلولین حرکتی مدنظر نیستند و دسته‌بندی بزرگی در این جامعه وجود دارد که شامل نابینایان، ناشنوایان، آسیب‌دیدگان فضای کار، ایثارگران و کسانی که در اثر سوانح و اتفاقات دچار مصدومیت می‌شوند. هدف ما این است با ارایه خدمات آنلاین پزشکی، پیراپزشکی، آموزشی و نیازهای روزمره زندگی مانند آرایشگری، خیاطی و عکسی و سفارش کلاهای اساسی، استقلال فرد و فضای اشتغال برای این افراد را ایجاد و دشواری‌های زندگی این برای این افراد آسان کنیم. نیاز بعدی که قصد داریم به آن بپردازیم بخش رفاهی است که به بهینه‌سازی حمل و نقل و مسائلی از این دست مربوط می‌شود.» رجبلو با اشاره به برنامه‌ای برای تحت پوشش قرار دادن ۷۵ هزار نفر تا پایان سال آینده، اظهار کرد: «در مسیر جدیدی قدم برداشتیم برای اینکه در تمامی حوزه‌ها فعالیت می‌کنیم و به حمایت و مشارکت بخش دولتی در این زمینه نیازمند هستیم. کمک به استارت‌آپ ما برای دیده شدن و تعدیل نرخ‌های ارز بازار دو خواسته مهمی است که از بخش دولتی داریم.»
شاهین طبری نیز بنیان‌گذار یک شرکت نرم‌افزاری است که حدود چهار سال قبل با تاسیس یک شرکت کوچک فعالیت در حوزه سلامت را آغاز کرد و اکنون وارد نیازمندی‌های خاص نیز شده است. طبری در خصوص فعالیت خود گفت: «چهار سال قبل ما آرزو داشتیم بتوانیم نسخه الکترونیک را پایه‌گذاری کنیم، هدف ما این بود که پزشکان بتوانند به شکل آنلاین افراد خاص را ویزیت کنند. ما سراغ پزشکان غدد و بیماری‌های غیرواگیر رفتیم و در کنار آن مطالعه‌ای را در سه کشور انجام دادیم. اکنون نسخه الکترونیک با حمایت سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، دانشگاه علوم پزشکی خدمات بهداشتی و درمانی تهران، سازمان بیمه سلامت ایران و سازمان تامین اجتماعی راه‌اندازی شده است. خدمات ما تحت وب است تا پزشک از خانه یا مطب به آن دسترسی داشته باشد.» او در خصوص نیازهایی که تامین آن از عهده بخش‌های دولتی بر می‌آید، گفت: «همکاری بیمه تامین اجتماعی و نیروهای مسلح در ارایه سرویس نرم‌افزار، وضع و تکمیل و بهبود قوانین حوزه نسخه الکترونیک، همکاری بیمه‌ها و عدم رقابت نرم‌افزاری برای ارایه کنسول و همکاری برای رابط واحد، کمک به فرهنگ‌سازی برای نسخه الکترونیک از جمله مهم‌ترین درخواست‌های مداریو است.»
آرش زمانی‌زاده که از دیگر حاضران این جلسه بود، درباره اپلیکیشن خود گفت: «اکنون یک میلیون و ۳۵۰ هزار معلول تحت پوشش خدمات بهزیستی هستند و در راستای مسوولیت اجتماعی خود، مکان‌های دسترسی‌پذیر معلولان را معرفی می‌کنند. اپلیکیشن متدهای مبتنی بر جمع‌سپاری، تلاش و مشارکت همه صنوف و ادارات دولتی برای معرفی خود به عنوان یک مکان دسترس‌پذیر برای توان‌یابان و امکان مشارکت خیرین مسائلی است که دولت می‌تواند در راستای دسترسی آن به ما کمک کند.»
همچنین شقایق خلیلی هم‌بنیان‌گذار اپلیکیشنی که مدتی قبل با شکایت وزارت بهداشت، فعالیت آنها با مشکل مواجه شد، در خصوص فعالیت مجموعه‌شان گفت: «هدف ما این است که خدمات پزشکی را در محل بیمار ارایه و ضریب نفوذ مراقبت‌های پزشکی را جهت پیگیری از احتمالات آینده کاهش دهیم. چشم‌انداز ما این است که بیمار و خانواده او بدون هیچ نگرانی بتوانند سیر درمان خود را طی کنند. این ایده از دی ماه ۹۵ با مشکلی که برای یکی از اقوام خودمان پیش آمد شکل گرفت.» او با بیان اینکه در پی رسیدن به این هدف، از ما شکایت شد و حتی زندان هم رفتیم، گفت: «فرآیند به این شکل است که پس از ثبت درخواست و آدرس، متخصصین به محل اعزام می‌شوند. ما با اکثر مراکز درمانی قرارداد داریم، نرم افزار موبایل، سرویس‌دهی در محل، ارایه پکیج‌های پزشکی از جمله کارهایی است که انجام می‌دهیم. تیم ما برای ۸۵ نفر مستقیم و غیر مستقیم ایجاد اشتغال کرده است. معرفی توانیاب‌ها توسط بهزیستی، همکاری جهت به خدمت گرفتن پرستاران توسط نظام پرستاری، معرفی استارت‌آپ ما به پزشکان توسط نظام پزشکی، معرفی جهت همکاری با بیمارستان‌های دولتی توسط وزارت بهداشت، دریافت APIها از بیمه‌ها، مشارکت در طرح پایش منطقه‌ای و کشوری از وزارت کشور از جمله اقداماتی است که دولت می‌تواند در پیشرفت ما کمک کند.»
نمایندگان دولتی: آماده همکاری هستیم
در ادامه این جلسه، نمایندگان دولت نیز درباره مدل همکاری با استارت‌آپ‌ها صحبت کردند. البته تمام آنها به این نکته اشاره کردند که در قالب سایت‌های مختلف اقدام به استفاده از داده‌های‌شان کرده‌اند، اما آن‌طور که تجربه کاربر نشان می‌دهد سایت‌های دولتی نتوانسته‌اند در ارایه خدمات به شکل محسوسی عمل کنند. علی معیری به عنوان نماینده تامین اجتماعی گفت: «دیتای ارزشمندی از شهروندان در سازمان تامین اجتماعی وجود دارد که بدون اغراق اگر مدل‌های الکترونیکی برای ارایه خدمات راه‌اندازی کنیم، با پوشش بیش از ۵۰ درصدی مردم کشور در تامین اجتماعی، شاهد اثربخشی بالایی خواهیم بود. برای رسیدن به این هدف برنامه‌ریزی استراتژیکی را طراحی کردیم. البته حوزه‌های سنتی این تغییر را خیلی سریع نمی‌پذیرند و اجازه نمی‌دهند این مدل‌های تجاری به سازمان بیایند. از طرف دیگر مستمری‌بگیران و افراد کهنسال همراه خانواده‌شان حدود شش میلیون نفر هستند و اگر در راستای تامین رفاه اینها خدمات آنلاین به وجود بیاید بسیار ارزشمند خواهد بود. ما یک همکاری موفق با بیمیتو در حوزه صدور غیرحضوری دفترچه‌های بیمه داشتیم اما برای دستیابی به آن سه مرتبه سازمان بازرسی رفتیم اما هنوز اقناع نشدند. باید همگی در این عرصه کمک کنیم.»
علی علیزاده از گروه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی دفتر توسعه فناوری سلامت و دبیر کمیته سلامت دیجیتال تحقیقات وزارت بهداشت گفت: «اغلب استارت‌آپ‌های حوزه سلامت که در این جلسه حضور دارند هنوز مجوز دریافت نکرده‌اند و مجبور شده‌اند قانون را دور بزنند یا وارد مباحثی شوند که نیاز به مجوز نداشته است. حالا باید دید از این به بعد چه کنیم که این مساله حل شود. از سال قبل نگاهی در وزارت بهداشت شکل گرفت تا استارت‌آپ‌های این حوزه دیده شوند. با وجود تمام مخالفت‌هایی که وجود داشت کمیته‌ای برای انجام این کار شکل گرفت اما عملا نتوانستیم این وظیفه را جلو ببریم و پذیرش مناسب از بدنه وزارت بهداشت دریافت کنیم. وزیر بهداشت که تغییر کرد، این مسوولیت را به معاونت تحقیقات سپردند. شش ماه گذشته هسته اولیه کمیته‌ای با نمایندگانی از صندوق نوآوری شکوفایی، دفتر فناوری اطلاعات شکل گرفت. هدف ما این بود که آیین‌نامه‌ای از دل کمیته بیرون بیاید و به کسب و کار استارت‌آپ‌های این حوزه کمک کند. معاونت درمان، معاونت بهداشت، معاونت حقوقی آزمایشگاه‌ها و
زیرمجموعه‌های دیگر نیز پس از مدتی به این کمیته اضافه شدند. اکنون طرح پیشنهادی این آیین‌نامه به نسخه نهایی رسیده است. سعی کردیم در این آیین‌نامه قانونی اضافه نشود و صرفا صلاحیت عمومی استارت‌آپ‌ها بر اساس ورود به یک سامانه بررسی و به معاونت مرتبط
ارجاع داده می‌شود. امیدواریم این موضوع بتواند به مشکلات موجود حل شود.»
سازمان بهزیستی به سمت آی‌تی شدن می‌رود
علیرضا مروج به نمایندگی از معاون فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، درمان و آموزش در این جلسه گفت: «استارت‌آپ‌های حوزه سلامت باید ارزشی خلق کنند تا از این طریق خودشان را به وزارت بهداشت ثابت کنند. کارگروهی در اتحادیه کشوری کسب‌و‌کارهای فضای مجازی برای این استارت‌آپ‌ها تشکیل شده که جلسات نامنظم و خروجی‌های بسیار کم دارد. فعالان این حوزه باید جای صنفی را پیدا کنند که کارهای آنها را پیگیری کند. فاصله‌ای که بین استارت‌آپ‌هاست باید رفته‌رفته رفع شود. از آن‌جا که وزارت بهداشت جلوی استارت‌آپ‌ها را می‌گیرد، سرمایه‌گذار هم برای همکاری ورود نمی‌کند. سازمان فناوری اطلاعات باید با تاسیس شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital) در رشد استارت‌آپ‌ها سهیم شود. استارت‌آپ‌ها می‌توانند تا دو ماه دیگر درخواست کتبی خود را به معاون فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، درمان و آموزش ارجاع بدهند و در درخواست‌شان اعلام کنند که به چه IP و دیتابیسی نیاز دارند.»
حمید قلی‌پور -رییس گروه آمار سازمان بهزیستی کشور- نیز با بیان اینکه استارت‌آپ‌هایی مانند مای‌رمپ و نسخه آنلاین می‌توانند برای افراد تحت پوشش این سازمان بسیار مفید باشند، گفت: «سازمان بهزیستی در حال برگزاری جلسات بررسی و کارشناسی است تا بتواند به سمت آی‌تی‌بیس شدن کلیه خدمات بهزیستی به مردم پیش برود تا از این طریق مراجعات حضوری مردم هر روز کمتر از گذشته شود.»
همچنین حمید مطلبی -مدیر اداره کل آمار و فناوری بنیاد شهید و امور ایثارگران- در این جلسه اظهار کرد: بنیاد شهید و امور ایثارگران جزو آن دسته از نهادهای دولتی است که همکاری‌های خوبی را برای در اختیار گذاشتن دیتابیس با استارت‌آپ‌ها انجام داده است. بنیاد شهید شبیه کشور است اما در ابعاد کوچک‌تر. به همه‌چیز نیاز دارد، از آموزش و اشتغال گرفته تا سلامت، درمان و مسائل حقوقی. برای جانباز ۵۰ درصد در وهله اول پروتز مناسب مدنظر است اما در گذر زمان نداشتن یک دست یا پا، مشکلات بیشتری را برای فرد به وجود می‌آورد که او نیازهای دیگر نیز پیدا می‌کند. دو سال است پلتفرم تخصصی در حوزه بهداشت و درمان را در بنیاد شهید و امور ایثارگران آماده کرده‌ایم که طی فواصل مختلف وضعیت افراد تحت پوشش را بررسی می‌کند و ما از آن طریق مدام در حال پیگیری مسائل‌شان هستیم. اگر استارت‌آپ‌ها در این زمینه به ما کمک کنند حتما استقبال خواهیم کرد.»
