پیشنهاد معافیت کشاورزان و قالیبافان از مالیات بر ارزش افزوده
گروه بنگاه‌ها|
«کشاورزان و قالیبافان از مالیات بر ارزش افزوده معاف شوند.» این عبارتی است که رییس مجلس دهم در جریان دیدار با رییس سازمان امور مالیاتی با بیان آن تلاش می‌کند تا بخشی از مطالبات فعالان اقتصادی را به گوش مسوولان حوزه اجرایی اقتصاد برساند.
لاریجانی در عین حال با تاکید بر مقابله با فرار مالیاتی خواستار افزودن چتر معافیت‌های مالیاتی بر ازش افزوده برای برخی اقشار خاص (کشاورزان و قالیبافان) در کشورمان شد. علی لاریجانی در دیدار رییس سازمان امور مالیاتی گفت: درآمدهای مالیاتی باید به تدریج جایگزین درآمدهای نفتی شده و بودجه کشور براساس درآمدهای مالیاتی تدوین شود. وی با بیان اینکه باید سرمایه‌گذاری لازم در زمینه هوشمندسازی امور مالیاتی انجام شود، افزود: کشورهای پیشرفته جهان، امور مالیاتی خود را هوشمند کرده‌اند و نیروی انسانی در این امور نقشی ندارد. وی با اشاره به لزوم اقدام جدی برای مقابله با فرار مالیاتی گفت: در این زمینه اقدامات فرهنگی به کمک رسانه ملی اهمیت فراوان دارد همچنین با هوشمندسازی می‌توان اعتماد مردم را در مقوله مالیات جلب کرد. لاریجانی با بیان اینکه معافیت‌های مالیاتی باید متناسب باشد، ادامه داد: طبق ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، اطلاعات همه دستگاه‌ها باید در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گیرد. از 10 سال پیش بود که واژه‌ای ذیل عنوان مالیات بر ارزش افزوده در فضای اقتصادی و معیشتی کشورمان مطرح شد. یک دهه‌ای که هر چند در بطن آن درآمدهای مالیاتی مطلوبی نصیب دولت شده است اما همزمان اعتراضات و مشکلات و نارسایی‌های فراوانی نیز در فضای کسب و کار کشورمان ایجاد شده که به اعتقاد کارشناسان بخش قابل توجهی از این مشکلات به دلیل عدم تناسب‌سازی در مالیات ستانی از اقشار مختلف ایجاد شده است. عدم تعادلی که باعث شده بسیاری از فعالان حوزه کشاورزی از یک سو و مشاغل خرد از سوی دیگر به‌دلیل رقم بالای مالیات بر ارزش افزوده عطای فعالیت در این حزوه‌ها را به لقایش بخشیده‌اند تا فضای اقتصادی کشور با خطر تهی شدن از نیروهای کارآمد و خبره مواجه شوند. طبیعی است افرادی که از فضای کشاورزی و مشاغل خرد بیرون می‌آمدند به جای فعالیت‌های مولد اقتصادی سرمایه خود را صرف مشاغل کاذبی چون دلالی و ...کنند و مشکلی بر مشکلات قبلی اقتصاد بیفزایند. در یک چنین شرایطی بود که تحلیلگران اقتصادی خطاب به نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم ساز تذکر دادند که فرآیند مالیات ستانی در بخش‌های کشاورزی و مشاغل خرد باید میتنی بر یک دستور العمل کلان اقتصادی طراحی و عملیاتی شوند. ضمن اینکه بررسی‌های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس و مشاهدات و بازدیدهای میدانی از شهرک‌های صنعتی و بنگاه‌های تولیدی نشان از نقایص و ضعف‌های متعدد در قانون مالیات بر ارزش افزوده و نحوه اجرای آن توسط سازمان امور مالیاتی داشته است که برخی از مهم‌ترین آنها شامل تاریخ تعلق مالیات، نحوه و مدت زمان استرداد مالیات‌های پرداخت شده به صادرکنندگان، پذیرش اعتبار مالیاتی فعالان اقتصادی، ممیز محوری در رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی و تشخیص میزان مالیات، ابهام در ارسال کالا و خدمات به مناطق آزاد تجاری-صنعتی، حمایت از کالاهای خارجی (وارداتی) در مقابل تولیدات ملی، وجود شرکت‌های کدفروش و معاملات صوری و وجود فرآیند معیوب دادرسی مالیاتی در سازمان امور مالیاتی می‌شود.
مالیات بر ارزش افزوده و مطالبات
تامین اجتماعی از مشکلات بخش صنعت است
نایب‌رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران معتقد است: مالیات بر ارزش افزوده، بخشنامه‌های متعدد و وجوهی که سازمان تأمین اجتماعی دریافت می‌کند، از مشکلات اصلی بخش صنعت کشور است. «سید حسن حسینی» در ادامه می‌افزاید: مشکل صنعت کشور فقط نقدینگی نیست و شاید مشکل نقدینگی در استان‌هایی مانند خراسان رضوی در مرتبه دوم، سوم یا چهارم قرار بگیرد. حسینی با اشاره به تحریم‌ها، تاکید کرد: مشکل تحریم‌ها جدی است. 6ماه از سال «رونق تولید» سپری می‌شود و باید حرکت جدی‌تری در این زمینه آغاز شود. نایب‌رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران ادامه داد: برای رونق تولید باید برنامه‌ریزی کرد، زیرا تولید در یک فرآیند معینی حاصل می‌شود و براساس این فرآیند باید تولید شکل بگیرد. در غیر این صورت نمی‌توان منتظر موفقیت زیادی در این زمینه بود. فعالان حوزه تولید در بخش‌های گوناگون نیازمند مساعدت ویژه در بخش‌های مالیات ستانی به خصوص مالیات بر ارزش افزوده در حوزه مشاغل خرد هستند.
نایب‌رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، دیوان سالاری را از جمله مشکلات بخش صنعت ذکر کرد و گفت: برای رونق تولید باید اختیار کافی به استان‌ها برای موضوعاتی چون مالیات ستانی و... داد تا آنها در این زمینه مستقل عمل کنند. در بخش صنعت، استان‌ها برای انجام بسیاری فعالیت‌ها به موافقت مرکز نیازمند هستند و این می‌تواند روند انجام فعالیت‌ها را با دشواری روبه‌رو کند. نایب‌رییس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفت: برای مثال مسائل تولیدکنندگان و صادرکنندگان استان‌های گلستان، مازندران، گیلان، تهران و سیستان و بلوچستان با هم تفاوت دارد و نمی‌توان با یک دستورالعمل نسبت به رفع مشکلات آنها اقدام کرد. وی اضافه کرد: باید در این زمینه به استان‌ها اختیار کافی داد و بحث تفویض اختیار به آنها مورد توجه قرار گیرد تا خود تصمیم بگیرند و به‌طور مستقل عمل کنند.
کشاورزان نیازمند حمایت مالیاتی
افزون‌تری هستند
یکی دیگر از اقتصاددانان کشورمان معتقد است در شرایط کنونی که کشاورزان ایرانی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند، تصمیم مالیات ستانی از بخش کشاورزی به نفع جامعه نیست.
فاطمه پاسبان درباره سخنان برخی مسوولان در زمینه، لزوم مالیات‌ستانی از کشاورزان اظهار کرد: بر اساس سرشماری کشاورزی سال ۱۳۹۳ حدود 4 میلیون و ۱۵هزار و ۹۱۷بهره‌بردار کشاورز وجود دارد که از این مجموع ۳۶.۸درصد دارای زمین کمتر از یک هکتار هستند و این تعداد بهره‌بردار حدود 2.4درصد مساحت اراضی کشاورزی را به خود اختصاص داده‌اند. از طرف دیگر حدود ۳۸درصد بهره‌برداران دارای اراضی یک تا کمتر از ۵ هکتار بوده که این تعداد حدود ۱۷درصد اراضی کشاورزی را به‌خود اختصاص داده‌اند. نگاهی به این آمار نشان می‌دهد که حدود 74.8درصد بهره‌برداران کشاورز دارای زمینی کمتر از ۵ هکتار بوده و این بهره‌برداران حدود 19.5درصد از اراضی کشاورزی را به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین بخش بزرگی از کشاورزان ایران کوچک مقیاس و خرده‌پا هستند. کشاورزان خرده‌پا در جهان به دلایل ضعف درآمدی و فقر، با مشکلات مختلفی درخصوص دسترسی به بازار، تامین مالی، فناوری و دانش و تامین اجتماعی روبه‌رو هستند. به‌طوری که با درآمدی که به دست می‌آورند بدون کمک و حمایت دولتی و نهادهای غیردولتی نمی‌توانند به افزایش تولید و بهره‌وری منطبق با اصول توسعه پایدار و دوستدار طبیعت به فعالیت پرداخته و غذای مورد نیاز جمعیت رو به رشد را فراهم کنند. پاسبان ادامه داد: بر اساس مطالعه فائو در بسیاری از کشورها بیش از ۴۰درصد کشاورزان خرده‌پا فقیر هستند. به عبارتی کشاورزان کوچک یا خرده‌پا هم تولیدکننده اصلی مواد غذایی برای جمعیت جهان بوده و هم در فقر زندگی کرده و دسترسی آنان به نهاده‌ها و تکنولوژی و اعتبارات برای افزایش بهره‌وری تولید کم است. با توجه به نرخ رشد جمعیت و به تبع آن افزایش مصرف سرانه غذا در ۴۰ سال آینده یکی از دغدغه‌های جهانی است. این اقتصاددان اضافه کرد: در کشورهای مختلف جهان رویکرد دولت‌ها حمایت از کشاورزان خرده‌پا است که در کنار حمایت دولتی، اهداکنندگان و خیرین نیز به کمک کشاورزان آمده‌اند. نوع و میزان کمک‌ها و حمایت‌های بخش دولتی و غیر دولتی در هر کشوری متفاوت از کشور دیگری است. اما چالش‌هایی مشابه بین کشاورزان خرده‌پا عمومیت دارد و در کشورهای جهان یکسان است. یکی از سیاست‌های حمایتی معافیت از مالیات است چون کشاورزان خرده‌پا قدرت و استطاعت مالی برای پرداخت مالیات ندارند. پاسبان افزود: بخش کشاورزی با مشکلات عدیده‌یی روبه‌رو است که هر روز در اخبار نمونه‌هایی از آن مشاهده می‌شود. این مشکلات بر سطح درآمد و سوددهی کشاورزان تاثیرگذار بوده و انگیزه تولید و ادامه فعالیت کشاورزی را دچار مشکل می‌کند. من بارها در مطالعات میدانی شاهد بوده‌ام که کشاورزان تمایل دارند زمین خود را بفروشند چون از زمین برای آنان درآمدی که بتوانند زندگی خود را با آن تامین کنند، حاصل نشده است.
او ادامه داد: نابسامانی بازار فروش، رانت‌های اقتصادی در بازار محصولات کشاورزی، بالا بودن قیمت تمام شده محصول و جلوگیری از افزایش قیمت محصول متناسب با افزایش هزینه‌ها به‌علاوه سود متعارف به دلیل قدرت خرید پایین مصرف‌کنندگان و ناتوانی آنان در خرید محصولات، مشکلات آب و خاک، مشکلات تامین مالی با سود بالا، شکل نگرفتن زنجیره عرضه و... باعث شده که انگیزه ادامه کار در بخش کشاورزی کاهش یابد.
