اینترنت چگونه زمین را می‌ک‍ُشد؟

گروه دانش و فن   

در پنجاهمین سالگرد نخستین پیام ارسال‌شده از طریق آرپانت (ARPANET) یا Advanced Research Projects Agency Network (سازمان پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته شبکه)، در شامگاه تاریخ 29 اکتبر 1969 تغییرات بسیاری رخ داده؛ همانطور که وب‌سایت wtop.com اشاره می‌کند، کافی است به کارهایی که قبلا به صورت معمول انجام می‌دادید و دیگر حتی به آنها فکر هم نمی‌کنید، نگاهی بیندازید؛ استفاده از دفترچه تلفن، دایره‌المعارف‌ها و حتی خرید فیزیکی به طرز چشمگیری تغییر کرده است.

آژانس‌های مسافرتی هم اگرچه هنوز وجود دارند، اما دیگر کمتر کسی به آنها مراجعه می‌کند. اینترنت و تلفن‌های هوشمند نحوه برقراری ارتباط افراد به صورت یک‌به‌یک و همچنین یک‌به‌چند نفر را تغییر داده‌اند. به این فکر کنید که حالا چه شماره تلفن‌هایی را در خاطر دارید؟ احتمالا بسیاری از شماره‌هایی که در طول روز با آنها تماس‌ می‌گیرید را در ذهن نداشته باشید، زیرا تلفن همراه شما این کار را برایتان انجام می‌دهد. شیوه‌های سرگرمی هم از اوایل دهه 2000 به طرز چشمگیری تغییر کرده است. آخرین بار که یک آلبوم موسیقی را بطور کامل گوش دادید به خاطر دارید؟ درحالی که پیش از این برای گوش دادن به موسیقی مورد علاقه خود باید سی‌دی‌های زیادی را در ماشین خود قرار می‌دادید، دیگر نیازی به این کار نیست.

نقشه‌های تاشو و کتاب‌های بزرگ نقشه هم ناپدید شدند و دیگر نیازی نیست از کسی برای پیدا کردن آدرس سوال بپرسید و همه این اتفاقات با ظهور اینترنت و گوشی‌های هوشمند رخ داده است. مصرف‌کنندگان اکنون دیگر کمتر به روزنامه و مجله مراجعه می‌کنند و در مقابل به تلفن‌های خود روی آورده‌اند. تبلیغات طبقه‌بندی‌شده در روزنامه، روشی استاندارد برای برقراری ارتباط و فروش اقلام بود؛ اینکه سینماها چه فیلمی روی پرده دارند و کدام تئاتر چه ساعتی اجرا می‌شود، همه از امکاناتی است که امروز اینترنت به راحتی در اختیار مصرف‌کنندگان می‌گذارد. ارایه خدمات کامپیوتری هم با استفاده از اینترنت آسان‌تر شده است و کاری که امروز در عرض چند ثانیه انجام می‌شود، پیش از ظهور اینترنت ممکن بود بیش از یک هفته هم طول بکشد.

   نقش اینترنت در نابودی زمین

از طرفی در سالروز 50 سالگی اینترنت، وب‌سایت oilprice.com به نقش اینترنت در از بین رفتن سیاره زمین پرداخته است. فراتر از مشکلات آشکار سیاره‌ای که به سوخت‌های فسیلی معتاد است، تغییر اوضاع آب و هوا، ابردشمن دیگری هم دارد که تعداد معدودی حاضر به کنار گذاشتن آن هستند؛ پدیده‌ای که مسوولیت عظیمی در انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را بر عهده دارد، در حقیقت، تا سال 2025، این پدیده می‌تواند مسوولیت 20 درصد از مصرف جهانی برق و 5.5 درصد از کل انتشارات کربن را به خود اختصاص دهد، پدیده‌ای که همین حالا توسط بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، این ابردشمن، اینترنت اشیاء (IoT) است و سونامی داده‌هایی که از آنها استفاده ‌می‌کند. دانشگاهیان این ایده را به چالش می‌کشند که می‌توانیم با افزایش راندمان و کاهش ضایعات‌، میزان انتشار کربن را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم.

در حقیقت، آنها هشدار می‌دهند که انفجار اینترنت و افزایش اتصال از طریق IoT و دستگاه‌های هوشمند می‌تواند انتشار گازهای جهانی را تا سال 2020 حدود 3.5 درصد و تا سال 2040 تا 14 درصد افزایش دهد.

آندرس آندرا، محقق سوئدی، در یکی از تحقیقات خود بررسی کرده که تقاضای برق صنعت ICT احتمالا از 200 تا 300 تراوات‌ساعت (TWh) برق در سال 2017 به 1200 تا 3000 تراوات‌ساعت تا سال 2025 خواهد رسید. مراکز داده به تنهایی می‌توانند 1.9 گیگاتون (Gt) از انتشار کربن، یا 3.2 درصد از کل انتشار گازهای جهانی را موجب شوند. بیایید این موضوع را در چشم‌انداز قرار دهیم: در نظر بگیرید که آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) گزارش داده است که تقاضای جهانی برق در سال 2018 با 4 درصد رشد مواجه بوده و این عدد، سریع‌ترین سرعت از سال 2010 میلادی است. سیاره ما در سال 2018 میلادی 26 هزار و 700 تراوات‌ساعت برق مصرف کرده است، در حالی که چین با 6167 تراوات‌ساعت، بیشترین سهم را در این مصرف برق داشته و امریکا با 3971 تراوات‌ساعت و هند با 1243 تراوات‌ساعت به ترتیب در دومین و سومین جایگاه مصرف‌کننده برق قرار داشتند.

در حال حاضر زغال‌سنگ بزرگ‌ترین تامین برق در جهان را با 38 درصد بر عهده دارد و گاز و آب با 23 و 19 درصد در رتبه‌های دوم و سوم هستند و تنها سه درصد برق ما از نفت تأمین شده است. درصد تولید برق از نفت از سال 1973 در زمانی که با 22 درصد در بالاترین زمان ایستاده بود، بطور مستمر در حال کاهش است. سایر اشکال تولید برق، از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، زغال‌سنگ‌، گاز و انرژی هسته‌ای رشد داشتند و تنها نفت در این آمار کاهش داشته است. تصادفی نیست که افزایش مصرف برق زمانی صورت گرفته که اینترنت با سرعت بی‌سابقه‌ای رو به رشد است. وب‌سایت نکست‌وب گزارش داده که در ابتدای سال جاری، 4.4 میلیارد کاربر اینترنت در سراسر جهان وجود داشته که افزایش 9 درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. هند با 97.8 میلیون نفر، بیشترین رشد کاربران اینترنتی را ثبت کرد و چین و امریکا به ترتیب با 50.7 میلیون و 25.4 میلیون کاربر، به ترتیب بیشترین رشد کاربران اینترنتی را در طول یک سال گذشته تجربه کردند. اما فقط افرادی که در فیس‌بوک و واتس‌اپ به گفت‌وگو می‌پردازند، عامل افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیستند، مساله فراتر از اینهاست.

 اینترنت اشیا، شبکه دستگاه‌های هوشمند مانند لوازم خانگی و وسایل نقلیه است که حاوی مجموعه‌ای از لوازم الکترونیکی، سنسورها، محرک‌ها، نرم‌افزارها و اتصال (معمولا از طریق اینترنت) است که به آنها امکان اتصال، تعامل و تبادل داده می‌دهد.

محققان امریکایی اکنون انتظار دارند که مصرف برق اینترنت در پنج سال آینده سه برابر شود، در حالی که یک میلیارد نفر در کشورهای درحال‌توسعه به آمار کاربران آنلاین افزوده می‌شود و اینترنت اشیا با روبات‌ها، ماشین‌های بدون راننده و هوش مصنوعی در کشورهای ثروتمند و توسعه‌یافته به صورت تصاعدی در حال رشد است. طبق پیش‌بینی‌های گارتنر، تا سال 2020، بالغ بر 20 میلیارد دستگاه به‌هم‌پیوسته در جهان وجود دارد. و حالا به این سوال برمی‌خوریم که اینترنت، چه تعداد بشکه نفت اینترنت مصرف می‌کند؟ براساس برآوردهای فعلی، اینترنت حدود سه تا پنج درصد برق جهان را مصرف می‌کند، که بطور متوسط حدود 1068 تراوات‌ساعت می‌شود.

استاتیا تخمین می‌زند که یک بشکه نفت می‌تواند در حدود 578 کیلووات‌ساعت انرژی تولید کند. بنابراین برای تولید 1068 تراوات‌ساعت برق، به یک میلیارد و 847 میلیون و 750 هزار بشکه نفت نیاز است، عددی که بسیار بزرگ به نظر می‌رسد. هرچند، نفت تنها سه درصد از مجموع انرژی لازم برای تولید برق را تشکیل می‌دهد، که شامل 55 میلیون و 432 هزار بشکه می‌شود. خوشبختانه با توجه به اینکه جهان در سال 2018 بطور متوسط روزانه 94.7 میلیون بشکه نفت تولید کرده است، نفتی که برای مصرف اینترنت در نظر گرفته شده، تمام نمی‌شود و این مقدار حتی افزایش شش برابری مصرفی که آندره پیش‌بینی کرده بود را هم به‌خوبی پوشش می‌دهد. اما موضوع نگران‌کننده، انتشار مقدار زیادی از گازها‌ی گلخانه‌ای است که با اقیانوسی از اشیاء متصل به هم، اتفاق می‌افتد.  با تبدیل تغییرات آب و هوا به دشمنی بزرگ و توجه زیادی که به سوخت‌های فسیلی به عنوان بزرگ‌ترین عامل این تغییرات می‌شود، تاثیر اینترنت به سمت فراموشی می‌رود، در حالی که این ابزار مشابه یکی از بدترین انتشار‌دهنده‌های گازهای گلخانه‌ای است و هر زمان که از داده‌ها استفاده می‌کنیم، در نابودی کره زمین سهیم هستیم. در چنین شرایطی، دشوار است که نفت را هیولای تغییرات اوضاع آب و هوا بدانیم. زیرا تغییرات آب و هوا، عمدتا توسط زغال‌سنگ تأمین می‌شود، که نزدیک به 40 درصد از برق مصرفی ما را در جهان تامین می‌کند؛ به عبارت دیگر، بسته به جایی که زندگی‌ می‌کنید، هربار که آنلاین می‌شوید، با تکه‌ای از زغال‌سنگی که مصرف می‌شود، سهمی در نابودی زمین دارید. در نهایت، نمی‌توان از این نکته هم غافل ماند که به لطف اینترنت، ما امروزه حریم خصوصی خود را از دست داده‌ایم.

هرچند با وجود عظمت و شگفتی فهرستی از چیزهایی که با گذشت 50 سال از تولد اینترنت تغییر کرده، این فناوری همچنان در حال تحول است؛ تغییرات بسیار زیادی در 50 سال آینده رخ خواهد داد که احتمالا هیچ‌کدام از ما نمی‌توانیم حتی تصور کنیم چه تغییراتی هستند.