اوپک به دنبال متحد برای کنترل بازار نفت
گروه انرژی| فرداد احمدی|
نزدیک شدن به نشست سالانه اوپک که در 14 آذرماه برگزار می‌شود، باعث شده که نگرانی‌های اعضای این سازمان در خصوص وضعیت عرضه و تقاضا در بازار نفت، قیمت جهانی این کالای استراتژیک و همچنین کاهش نقش این سازمان بین‌المللی در حوزه تامین انرژی جهان بیش از پیش افزایش یابد. در حالی که سیاست کاهش تولید نفت نتوانسته به اهداف خود مبنی بر افزایش قیمت نفت دست یابد و گمانه‌زنی‌ها درباره توافق احتمالی برای کاهش بیشتر تولید نفت از سوی اعضای اوپک و متحدان غیراوپکی آنها قوت گرفته است، به نظر می‌رسد اعضا به این نتیجه رسیده‌اند که نیازمند متحدان بیشتری برای کنترل عرضه بازار جهانی طلای سیاه هستند و دعوت عربستان از برزیل برای پیوستن به اوپک نیز که هفته پیش در نشست ابتکار سرمایه‌گذاری آینده در ریاض عربستان اتفاق افتاد در همین راستا بوده است.
اگر چه مهم‌ترین اعضای اوپک یعنی ایران و عربستان سعودی موافق پیوستن برزیل به این سازمان هستند و این اتفاق فواید زیادی نیز برای این کشور امریکای لاتین در پی دارد، اما نرسی قربان، کارشناس اقتصاد انرژی معتقد است که برای پیوستن برزیل به اوپک موانعی برای این کشور امریکای جنوبی وجود دارد، زیرا این کشور باید به تصمیمات گروهی اوپک مبنی بر کاهش تولید نفت تن دهد و به نظر نمی‌رسد که برزیل در حالی که شاهد رشد تولید نفت خام خود است خواهان چنین تصمیماتی باشد.
به دنبال دعوت غیررسمی عربستان سعودی از برزیل برای پیوستن این کشور به اوپک که یک هفته پیش در نشست ابتکار سرمایه‌گذاری آینده در ریاض اتفاق افتاد و ابراز تمایل ژاییر بولسونارو، رییس‌جمهور برزیل از این دعوت، روز گذشته محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک اعلام کرد که از عضویت برزیل در اوپک استقبال می‌کند.
اما بارکیندو این را هم اضافه کرد که اوپک هنوز درخواست رسمی از این کشور امریکای جنوبی دریافت نکرده است.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، دبیرکل اوپک پس از انتشار گزارش «دورنمای انرژی جهان ۲۰۱۹» اوپک در وین به خبرنگاران گفت: برزیل به دلیل اهمیتش به عنوان یک تولیدکننده و صادرکننده کلیدی، شایسته داشتن یک کرسی در اوپک است.
طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت برزیل در ماه آگوست به ۳ میلیون و 50 هزار بشکه در روز رسیده که این میزان بالاتر از میانگین تولید ۲ میلیون و 710 هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ بود و این آژانس انتظار دارد که میزان تولید نفت برزیل در سال ۲۰۱۹ به ۳ میلیون و 220 هزار بشکه در روز افزایش پیدا کند.بازار جهانی نفت در سال‌های اخیر با عدم تعادل در عرضه و تقاضا روبه‌رو بوده است. ایالات متحده به واسطه انقلاب در تولید نفت شیل، از سال 2018 ظرفیت تولید نفت خود را از 9 میلیون بشکه در روز به بیش از 12 میلیون بشکه در روز رسانده و جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تثبیت کرده است. افزایش عرضه نفت در جهان که عمدتا از سوی امریکا صورت گرفت و متعاقبأ کاهش قیمت‌های نفت، واکنش اعضای اوپک را در پی داشت و این سازمان به همراه چند متحد غیرعضو اوپک به رهبری روسیه به توافقی موسوم به اوپک پلاس دست یافت تا با کاهش تولید خود بتوانند از رشد قیمت‌های نفت حمایت کنند.این تصمیم سبب شد که سهم نفت اوپک از عرضه جهانی نفت کاهش یابد و تأثیرگذاری این سازمان در بازار تضعیف شود. اعلام خروج دو عضو کوچک سازمان کشورهای صادرکننده نفت از اوپک نیز مزید بر علت شد تا سهم این سازمان از عرضه جهانی نفت باز هم کاهش یابد. آبان‌ماه سال گذشته، قطر که حدود 600 هزار بشکه در روز تولید نفت دارد، اعلام کرد که از اوپک خارج می‌شود و یک ماه بعد این اتفاق صورت گرفت. یک ماه پیش نیز اکوادور با تولید نفت روزانه 530 هزار بشکه در روز اعلام کرد که تصمیم دارد تا اول ژانویه ۲۰۲۰ به عضویت خود در سازمان کشورهای صادرکننده نفت پایان دهد و بدین‌ترتیب، بیش از یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز از سهم اوپک در بازار جهانی نفت از این سازمان خارج شدند.
اوپک در ماه سپتامبر امسال 28 میلیون و 491 هزار بشکه در روز نفت تولید کرد، در حالی که در سال 2017 به‌طور متوسط روزانه 32 میلیون و 480 هزار بشکه نفت تولید می‌کرده است. حضور برزیل به عنوان عضو جدید این سازمان می‌تواند کاهش سهم اوپک از عرضه جهانی نفت را جبران کرده و قدرت تنظیم‌گری بازار را به اوپک بازگرداند.
در این رابطه نرسی قربان، کارشناس اقتصاد انرژی به «روزنامه تعادل» گفت: «هر کشور صادرکننده نفتی که به اوپک بپیوندد، این گروه را قوی‌تر می‌کند.»
به نظر می‌رسد میان اعضای تأثیرگذار اوپک درباره علاقه به پیوستن برزیل به این سازمان اختلاف نظری وجود ندارد و عضویت این کشور با چالشی از طرف اعضای اوپک روبه‌رو نخواهد شد. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران روز دوشنبه، 13 آبان در جمع خبرنگاران گفت که با پیوستن برزیل به اوپک مشکلی ندارد. او همچنین افزود که اما دیگر با پیوستن کشورهای کوچک به اوپک موافقت نخواهد کرد. به گزارش ایسنا، پیش از این نیز ایران در زمان دولت لولا دا سیلوا، رییس‌جمهور پیشین برزیل از این کشور برای پیوستن به اوپک دعوت کرده بود که به نتیجه نرسید و در همان مراحل مقدماتی باقی ماند. اما برزیل در مذاکرات تولید آزاد اوپک شرکت کرده و حتی هیاتی را برای حضور در نشست الجزایر در آگوست سال ۲۰۱۶ اعزام کرد.
نرسی قربان نیز در این باره بیان کرد که «احتمالا اعضای اوپک مشکلی با پیوستن برزیل به این سازمان ندارند. زیرا هر چه اعضای سازمان اوپک قوی‌تر و مهم‌تر همچنین متنوع‌تر باشند برای این سازمان بهتر است و قدرت این گروه را بیشتر می‌کند.»
منافع و موانع در برزیل
عضویت برزیل در اوپک با وجود آنکه این کشور را از فواید حضور در تصمیم‌گیری‌های یکی از تأثیرگذارترین سازمان‌های جهان بهره‌مند می‌کند، اما در عین حال محدودیت‌هایی را برای نفت آن ایجاد خواهد کرد. این اقدام از سوی صنعت انرژی برزیل با بدبینی روبه‌رو شده است.
در صورت عضویت برزیل در اوپک، این کشور با تولید روزانه حدود 3 میلیون و 200 هزار بشکه نفت تبدیل به سومین تولیدکننده بزرگ اوپک پس از عربستان سعودی با تولید حدود 10 میلیون بشکه و عراق با تولید 4 میلیون و700 هزار بشکه در روز می‌شود و این جایگاه می‌تواند نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های اوپک به برزیل اختصاص دهد. با این حال، با توجه به آنکه تولید نفت در برزیل به دلیل راه‌اندازی 7 واحد جدید از سال گذشته، به سرعت رو به رشد بوده است، پیوستن احتمالی برزیل به اوپک نگرانی‌هایی را نسبت به تاثیر محدودیت‌های تولید آینده یا سهمیه تولید این کشور روی استقبال از مناقصه‌های آینده برانگیخته است.بر اساس گزارش پلاتس، آژانس ملی نفت برزیل قرار است از طریق مناقصه حقوق بهره‌برداری از ذخایر کشف شده از سوی شرکت دولتی پتروبراس به میزان معادل ۵.۲ تا ۱۵.۱ میلیارد بشکه نفت را بفروشد.با همه اینها نرسی قربان معتقداست؛ به نظر نمی‌رسد که پیوستن برزیل به اوپک فعلا اتفاق بیفتد. او در این زمینه می‌گوید: «این موضوع از آن جهت است که اگر این کشور در شرایط فعلی جهانی بخواهد در موقعیتی قرار بگیرد که احتمالا مجبور شود تولید نفت خود را به خاطر منافع گروهی کم یا زیاد کند یا حتی تغییراتی در منافع ملی خود ایجاد کند.»بنتو آلبرکرکه، وزیر معادن و انرژی برزیل اظهار کرده که دولت سرگرم برنامه‌ریزی برای برگزاری نشستی در هفته جاری به منظور بحث درباره پیوستن به اوپک است.
