خیز اروپا برای واگرایی نظامی از امریکا

گروه جهان|

 یک هفته پس از آنکه امانوئل ماکرون رییس‌جمهوری فرانسه، از مرگ مغزی ناتو گفت، کشورهای اروپایی ۱۳ پروژه جدید را برای تقویت قدرت نظامی خود تصویب کردند. کارشناسان این تصمیم اروپا را به منزله گام دیگری به سوی خودکفایی در زمینه ساخت سلاح و استقلال قاره سبز از امریکا در این زمینه ارزیابی می‌کنند.

خبرگزاری آلمان نوشته، پروژه‌های جدید اتحادیه اروپا در بستر پیمان PESCO هماهنگ می‌شوند. این پیمان برای تأمین بودجه، توسعه و اعزام نیرو در سال ۲۰۱۷ میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا امضا شد. هدف این پیمان انعطاف‌پذیری بیشتر و استقلال نظامی اروپا از ایالات متحده امریکا و سایر اعضای ناتو (مانند ترکیه) در زمینه توان دفاعی است. گفته شده، یکی از این پروژه‌ها تاسیس یک مرکز هماهنگی دفاع سایبری با مدیریت آلمان است. از پروژه‌های دیگر کشورهای اروپایی می‌توان به توسعه یک سیستم ضد زیردریایی بدون سرنشین و بهبود آموزش سربازان اشاره کرد.

در پی تصمیم بریتانیا به خروج از اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه و ۲۳ کشور دیگر عضو این اتحادیه در اواخر ۲۰۱۷ برای تأمین بودجه، توسعه و استقرار نیروهای مسلح خود پیمان‌نامه‌ای با هم امضا کردند. کشورهای اروپایی هم‌اکنون ۴۷ پروژه دفاعی مشترک در حال اجرا دارند.

فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پس از نشست وزیران دفاع کشورهای این اتحادیه در بروکسل، تأکید کرده که اروپا به همکاری نظامی با سایر متحدان خود ادامه خواهد داد. او در عین‌حال گفته اگر این همکاری ممکن نباشد، اروپایی‌ها باید بتوانند خود دست به ابتکار عمل زنند. موگرینی تاکید کرده که همکاری اتحادیه اروپا با ناتو در حال حاضر مانند گذشته مثبت و روشن است.

طبق برنامه‌ توسعه دفاعی اروپا فرانسه با بیشترین شمار همکاران در سطح مدیریت و اجرای ۴۷ پروژه همراه آلمان، ایتالیا و اسپانیا نقش اصلی را در توش و توان نظامی این اتحادیه ایفا می‌کند. به عنوان مثال، فرانسه مدیر اجرایی پروژه‌ای برای ردیابی بهتر موشک‌های بالیستیک در فضاست و با اسپانیا و سوئد در زمینه توسعه سلاح‌های الکترونیکی جنگنده‌های اروپایی با هدف غلبه بر پدافند هوایی دشمن همکاری می‌کند. فرانسه قرار است با ایتالیا نمونه تاز‌ه‌ای از کشتی‌های نظامی مدرن برای گشت در محدوده آب‌های اروپا بسازد. فرانسه، پرتغال، اسپانیا و سوئد همچنین در پی توسعه سیستم ضد زیردریایی جدیدی برای محافظت از خطوط حمل و نقل و ارتباطات هستند. فرانسه همین حالا هدایت پروژه ساخت بالگردهای جدید اروپایی را نیز بر عهده دارد.

فلورانس پارلی وزیر دفاع فرانسه، پیشتر گفته بود: «در اروپا ۲۰ نوع و در امریکا تنها ۶ نوع هواپیمای جنگی تولید می‌شود. ما به حد کافی در صنایع دفاعی سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم و آن مقداری هم که سرمایه‌گذاری کرده‌ایم، به حد کافی موثر نبوده است.»

دلیل تصویب پروژه‌های نظامی جدید میان کشورهای اروپایی تنها موضع‌گیری‌های دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا، نیست که تاکنون بارها اهمیت پیمان ناتو را زیر سوال برده است. امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه، هم بارها بر تمایل خود برای همکاری نزدیک‌تر دفاعی اتحادیه اروپا تأکید کرده است.

ماکرون وفاداری امریکا به ناتو را زیر سوال برده و در مصاحبه‌ای جنجالی با اکونومیست گفت که ناتو دچار مغزی شده و رو به مرگ است. او همچنین در مورد شعار امنیتی ناتو که می‌گوید «حمله به یک کشور عضو، حمله به همه اعضا است»، ابراز تردید کرده است.

  چرا اروپا باید به فکر خود باشد؟

واشنگتن‌پست پیشتر با اشاره به اختلاف اعضای ناتو در آستانه هفتادمین سالگرد تاسیس این نهاد نوشته: اروپا باید یاد بگیرد خودش را از امریکا مستقل کند؛ امریکایی که به اعتقاد برخی اروپایی‌ها، ناتو را دچار مرگ مغزی کرده است. اما مساله این نیست که ناتو با نفس مصنوعی زنده است. بلکه مساله این است که ناتو تا جایی که در توانش بوده دوام آورده است. البته ناتو کژدار و مریز به حیات خود ادامه می‌دهد. در امریکا هم عده‌ای از مقامات از جمله پمپئو از این وضعیت بدشان نمی‌آید. اما ترامپ شخصا نظر خوبی نسبت به ناتو ندارد و بسیار مایل است با آن خداحافظی کند. ترامپ هرکجا فرصتی دست داده متحدان غربی واشنگتن را تحقیر کرده است. به ترکیه اجازه داد با کردها بدطینتی کند. به اوکراین زور بازو نشان می‌دهد. روسیه را به‌طرزی زننده تحسین می‌کند. پیشنهادهای آلمان را با تحقیر و اهانت رد می‌کند. و اما ماکرون به سهم خود به موضوع خوبی اشاره کرده است. اشاره ماکرون به زوال تدریجی نظریه «سه تفنگدار» ناتو، و زوال تدریجی نظریه «همه برای یکی، و یکی برای همه» بوده است.

اگر ترامپ پس از انتخابات 2020 یک بار دیگر رییس‌جمهور امریکا شود؛ آنگاه حقیقتا بطور جدی باید فکری به حال آینده ناتو کرد. دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، صحنه به ثمر نشستن دکترین او خواهد بود؛ یعنی «اول، امریکا». ترامپ می‌گوید که نوع رابطه‌اش با ائتلاف‌های امریکا؛ یک سرمایه‌گذاری اقتصادی است. آنها امریکا را سرکیسه می‌کنند و ازش پول می‌چاپند تا از خودشان محافظت کنند. بنا براین متحدان ناتو چندان نمی‌توانند روی حمایت‌های او حساب باز کنند چون او یک معامله‌گر است و در روابطش حساب سود و زیان را می‌کند. بر همین اساس احساس ضعف ماکرون نسبت به ناتو کاملا منطقی و به جاست. الآن در این شرایط؛ فرانسه و آلمان باید گام‌های بزرگ‌تری بردارند و اروپا را دوباره بزرگ کنند. این دو باید یک حاکمیت مشترک بر مبنای تامین منافع مشترک تاسیس کنند. این حکومت مشترک می‌تواند شامل توسعه مشترک تسلیحات جدید باشد تا جلوی پیشروی‌های روسیه و چین بایستد. این حکومت و مالکیت مشاع ضمنا به اروپا اجازه می‌دهد خودش ردپایی مستقل از امریکا داشته باشد چون امریکا روز به روز دارد خصومتش با اروپا بیشتر و بیشتر می‌شود.