دو راهی تقویت نظامی اتحادیه اروپا یا همبستگی با ناتو

گروه جهان|

 هفتادمین سالگرد تأسیس سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) اواسط هفته آینده در لندن برگزار می‌شود. این در حالی است که رییس‌جمهوری فرانسه با اعلام مرگ مغزی این پیمان در پی تقویت توان نظامی اتحادیه اروپا است. کشورهای اروپای شرقی خواستار همبستگی بیشتر با ناتو هستند و وزیرخارجه آلمان نیز خواستار تشکیل کارگروهی در این زمینه است.

به‌گزارش دویچه‌وله، ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو، در آستانه دیدار وزرای خارجه کشورهای عضو این پیمان اذعان کرده که اختلافاتی جدی بر سر برخی مسائل میان متحدان ناتو وجود دارد. این پیمان نظامی ۲۹ عضو دارد که به‌شدت با هم اختلاف دارند.

دونالد ترامپ رییس‌جمهوری امریکا، با تکرار تقاضای خود مبنی بر افزایش بودجه دفاعی ناتو، کشورهای اروپایی را کلافه کرده است. به اعتقاد ناظران، ترامپ با خروج شتابزده نیروهای امریکا از شمال سوریه و خروج از توافق اتمی با ایران به اختلاف میان اعضای ناتو دامن زده است. افزون بر این پس از حمله ترکیه به سوریه، بدون مشورت با ناتو و با حمایت ارتش روسیه که رقیب ناتو است، اینک وفاداری ترکیه به ناتو زیر سوال رفته است. کار به جایی رسیده که امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه، می‌گوید ناتو دچار مرگ مغزی شده است. هایکو ماس، وزیرخارجه آلمان هم خواستار «دوره درمانی جوان‌سازی» برای ناتو شده که از نظر او «بیمه زندگی اروپاست».

گرچه اظهارات تند ماکرون واکنش‌های گسترده‌ای را در میان رهبران اروپایی در پی داشت و برخی تلاش کردند تا بر لزوم وجود این پیمان تاکید کنند اما اکنون بحث‌های جدی بر سر اینکه آینده ناتو چگونه باید باشد، آغاز شده است؟ تا جایی که هایکو ماس وزیر دفاع آلمان، پیشنهاد کرده یک کارگروه تخصصی تعیین شود که پیش‌نویسی برای آینده ناتو تدوین کند.

پیشنهاد ماس در آلمان مورد انتقاد است. در آلمان، بخشی از دولت فدرال از تقویت همکاری دفاعی اروپا و همچنین تقویت ناتو حمایت می‌کند. آنه‌گرت کرامپ کارنباور وزیر دفاع آلمان، خواستار گفت‌وگوی هدفمند کشورهای عضو اتحادیه اروپا در این زمینه است. او تأکید دارد که توانایی نظامی ناتو باید افزایش پیدا کند.

کارشناسان حزب دموکرات مسیحی (حزب وزیر دفاع) که همراه حزب سوسیال دموکرات (حزب وزیرخارجه) در ائتلاف دولت آلمان حضور دارند، می‌گویند که ناتو به جای کارگروه نیازمند متحدانی عملگراست. آنها وزیرخارجه آلمان را متهم می‌کنند که به فقدان استراتژی دفاعی دولت آلمان و اروپایی‌ها توجه کافی ندارد. صحبت‌های ماکرون در مورد «مرگ مغزی» ناتو هم بی‌دلیل نیست. سفیر فرانسه در برلین می‌گوید ماکرون می‌خواهد با شوکه کردن متحدان ناتو، توان نظامی اروپا را افزایش دهد. اکنون دولت فرانسه قصد دارد بند حمایت نظامی در معاهده اتحادیه اروپا را گسترش دهد. بند ۷/ ۴۲ این معاهده کشورهای عضو اتحادیه اروپا را موظف می‌کند، در صورت حمله مسلحانه به خاک یکی از کشورها عضو اتحادیه اروپا وارد عمل شوند و از آن کشور دفاع کنند.

یک مشاور ماکرون گفته است که فرانسه تصمیم دارد مفاد این بند را تقویت و صراحت أآن را بیشتر کند. او گفته که در حال حاضر کسی تصمیم ندارد تغییری در معاهده اتحادیه اروپا ایجاد کند، اما برخی نکات باید روشن شود. فرانسه به عنوان مثال این پرسش را مطرح می‌کند که بر اساس چه معیارهایی و در زمان چه تهدیداتی بند ۷/ ۴۲ معاهده اتحادیه اروپا فعال می‌شود.

کاخ ریاست‌جمهوری فرانسه پیشتر یک بار این بند را فعال کرده است: زمان ریاست‌جمهوری فرانسوا اولاند پس از حملات تروریستی نوامبر ۲۰۱۵ در پاریس. آن‌زمان متحدان اروپایی فرانسه برای نیروهای ارتش فرانسه در لبنان، به این کشور نیرو اعزام کردند تا سربازان فرانسوی به کشور خود بازگردند. فرانسه البته تأکید دارد که این بند «تحت هیچ شرایطی نباید جایگزین بند ۵ پیمان آتلانتیک شمالی شود. بند ۵ ناتو می‌گوید: حمله به یک عضو ناتو، حمله به همه اعضای این پیمان محسوب می‌شود. اکنون وزارت خارجه فرانسه می‌گوید که ممکن است فرانسه به متحدان خود پیشنهاد کند که زیر چتر یک قدرت اتمی شوند و از وضعیت فعلی فراتر روند که در آن تنها ناتو مسوولیت دفاع جمعی اروپایی‌ها را بر عهده دارد.

اتحادیه اروپا از دو سال پیش «همکاری دایمی امنیتی سازمان‌یافته» و همچنین پروژه‌های تسلیحاتی مشترک را آغاز کرده است. مکرون حال می‌خواهد تمام این همکاری‌ها را سازمان‌دهی کند. انتظار می‌رود او به زودی در مورد سیاست دفاعی اروپا سخنرانی و دکترین خود در این مورد را روشن کند. ابتکار عمل فرانسه مورد استقبال بسیاری از کشورهای غربی اتحادیه اروپا قرار گرفته است. اما کشورهای حوزه بالتیک و لهستان نگران تضعیف ناتو در صورت تقویت همکاری نظامی اتحادیه اروپا هستند.

آنها خواستار تقویت بند ۷/ ۴۲ در زمینه دفاع سایبری یا دفاع در صورت حملات تروریستی هستند. آنها دفاع از کشورهای خود را همچنان وظیفه ناتو می‌دانند. نزدیک ماندن به امریکا، بزرگ‌ترین متحد ناتو، برای این کشورها که نگران گسترش نفوذ روسیه هستند، اهمیت شایانی دارد.