توفیق اجباری قطعی اینترنت برای شبکه ملی اطلاعات
گروه دانش و فن
ارتباطات جهانی کاربران اینترنتی در ایران به مدت یک هفته قطع بود و این موضوع اعتراض‌های فراوانی را به دنبال داشت؛ با وجود این در این مدت، تمامی سایت‌های داخلی و کسبوکارهای آنلاین فعال در حوزه تاکسی اینترنتی، خدمات فروش، خدمات بانکی و اپ‌استورهای ایرانی به واسطه بهره‌گیری از زیرساخت‌ها شبکه ملی اطلاعات قادر به ادامه فعالیت و ارایه خدمت به کاربران خود بودند. این موضوع موجب شد در حالی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفته‌هایش همواره از دسترسی آزاد به اینترنت حمایت می‌کند، قطعی اینترنت فرصتی برای خودنمایی شبکه ملی اطلاعات فراهم کند و آذری‌جهرمی را نیز بر آن داشت که بار دیگر در قامت دفاع از اجرای 80 درصدی شبکه ملی اطلاعات برآید.
ارتباط کاربران ایرانی با شبکه جهانی اینترنت، از شنبه شب هفته گذشته به تاریخ 25 آبان، قطع شد و پس از آن اعلام شد که شورای امنیت کشور به دلیل ایجاد ناآرامی‌ها پس از خبر افزایش قیمت بنزین، درباره این موضوع تصمیم گرفته است. از طرفی در حالی که در ساعات ابتدایی قطع اینترنت، به نظر می‌رسید این تصمیم برای 24 ساعت اجرایی می‌شود، قطع اینترنت به دلیل از سوءاستفاده‌های احتمالی و تا رسیدن کشور به آرامش، به چندین روز تسری یافت. در نهایت در حالی که بسیاری از مسوولان از اتصال مجدد به اینترنت جهانی با رسیدن استان‌های کشور به آرامش و حفظ امنیت خبر می‌دادند، روز پنج‌شنبه اینترنت خانگی برای کاربران برخی از استان‌ها برقرار شد و به دنبال آن روز شنبه، بسیاری از استان‌ها توانستند با استفاده از اینترنت خانگی، به شبکه جهانی اینترنت متصل شوند. به دنبال آن از روز گذشته نیز محدودیت‌های دسترسی به اینترنت برای کاربران موبایل در برخی از استان‌ها برداشته شد تا وضعیت در شبکه‌های ارتباطی کشور به مرور به شرایط عادی بازگردد.
اما در روزهای قطع ارتباط کاربران ایرانی با شبکه جهانی اینترنت و در حالی که افراد حتی امکان یک جست‌وجوی ساده در گوگل را نداشتند و این موضوع باعث شده بود در ساعات ابتدایی و در شوک قطع اینترنت، حتی از دسترسی به سایت‌های داخلی که آدرسشان را از بر نبودند و بیشتر مواقع از گوگل به آنها وارد می‌شدند هم محروم بمانند، شبکه ملی اطلاعات کورسویی از امید برای آنها گشود؛ بدین‌ترتیب شبکه ملی اطلاعات، امکان استفاده از سرویس کسبوکارهای آنلاین، خدمات بانکی و تمامی سرویس‌هایی که در داخل کشور میزبانی می‌شوند را فراهم کرد تا در روزهایی که بسیاری از کسب‌وکارهایی که برای فعالیت ملزم به استفاده از اینترنت بین‌الملل بودند و متحمل مشکلات فراوان شدند، کسبوکارهای ایرانی با اتکا به سرورهای داخلی به وضعیتی پایدار رسیدند. از طرفی وزارت ارتباطات اعلام کرد مشکلاتی در چند مورد وجود داشته که حل شده است. از جمله اینکه بخشی از IPهایی که برخی از کسبوکارهای آنلاین استفاده می‌کردند خارجی بوده و با جابه‌جایی آدرس‌های IP به داخل کشور مشکل ارتباطاتشان حل شده است، دیگر اینکه شورای امنیت این اجازه را داده که دیتاسنترها به اینترنت وصل شوند تا کسب‌وکاری که برخی از خدماتش به خارج وابسته است، امکان ارایه سرویس داشته باشد. بنابراین در حالی که بسیاری از خدمات بومی از جمله موتور جست‌وجو، پیام‌رسان و ایمیل‌های داخلی نتوانستند در غیاب کامل رقبای خارجی خود از پس اقناع کاربران بربیایند، اما در مقابل بسیاری از کسب‌وکارها به خدمت‌رسانی به کاربران ادامه دادند. هرچند بخش خصوصی معتقدند است با وجود آمادگی نسبی در لایه شبکه و زیرساخت و برقراری خدمات پایه، دچار کمبود در لایه خدمات و محتوا بودیم و این موضوع باعث وارد آمدن خسارات گسترده به کسب‌وکارها از جمله وجود اختلال در خدمات کسبوکارهای بالغ‌تر به دلیل عدم آمادگی سرویس‌دهندگان متوسط و کوچک، ایجاد هزینه‌های مالی و انسانی چند برابری برای کسب‌وکارها یا کاهش شدید جریان ورودی مشتریان کسب‌وکارها شده است.
طرح شبکه ملی اینترنت در کشور از اواخر سال 1384 و با هدف کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت مطرح شد و با تعلل‌های متعدد در اجرا، در چند سال گذشته مجددا پیگیری شد. در سند «ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات» که سایت مرکز ملی فضای مجازی منتشر کرده آمده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی کل فضای مجازی، شبکه همه شبکه‌های کشور است و متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی با مدیریت مستقل کاملاً داخلی، شبکه‌ای حفاظت‌شده نسبت به اینترنت و شبکه‌ای با امکان عرضه انواع محتوا و خدمات ارتباطی سراسری برای آحاد مردم محسوب می‌شود. در سند ضرورت تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات، بر ایجاد شبکه‌ای با قابلیت برقراری ارتباطات امن و پایدار میان دستگاه‌ها و مراکز حیاتی کشور و میزبانی داخلی در صورت نبود شبکه جهانی اینترنت تاکید شده است. شاید به همین دلیل باشد که نام «شبکه ملی اطلاعات» همواره ترسی را در کاربران ایجاد می‌کنند از اینکه با راه‌اندازی کامل شبکه ملی اطلاعات، دسترسی به اینترنت جهانی به‌طور کامل قطع شود و قطعی این روزهای شبکه جهانی هم اگرچه به واسطه برخورداری از شبکه ملی اطلاعات، به ارایه خدمات در بستر این شبکه ادامه داد، این شک را در اذهان تقویت کرد. هرچند مسوولان ارتباطی در کشور همواره تاکید می‌کنند هدف از راه‌اندازی شبکه ملی، قطع ارتباط با شبکه جهانی نیست، بلکه افزایش آمادگی در شرایطی است که اگر روزی دولت‌های دشمن ایران، بخواهند به هر بهانه‌ای از جمله تحریم‌ها، امکان ارایه خدمات اینترنتی را از ایران سلب کنند.
مجلس میزبان وزیر ارتباطات می‌شود
به گزارش خانه ملت، برنامه‌ریزی شده تا کمیسیون صنایع و معادن مجلس، امروز دوشنبه (4 آذر ماه) خود میزبان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد تا آذری جهرمی گزارشی درخصوص میزان پیشرفت پروژه شبکه ملی اطلاعات ارایه کند. از طرف دیگر، یک مقام مسوول در وزارت ارتباطات در گفت‌وگو با مهر، از بررسی میزان پایداری شبکه ملی اطلاعات و نقاط ضعف و قوت این شبکه و نیز وضعیت کسبوکارهای آنلاین در نبود اینترنت، ظرف یک هفته آینده خبر داد و گفت: «شرکت ارتباطات زیرساخت، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و سازمان فناوری اطلاعات ظرف یک هفته آینده، برآورد نهایی خود را از وضعیت سرویس‌دهی شبکه ملی اطلاعات به کسب و کارهای آنلاین در زمان قطعی اینترنت، اعلام می‌کنند. بررسی وضعیت میزان پایداری و مشکلات و نقاط ضعف شبکه ملی اطلاعات در هفته گذشته، وضعیت سرویس‌دهی بر بستر این شبکه و نیز تامین نیاز کاربران از سوی اپراتورها و کسب‌وکارها از جمله موضوعاتی است که انجام خواهد شد.» وی در مورد میزان خسارات احتمالی وارده به کسبوکارهای فضای مجازی با توجه به اعلام سازمان نظام صنفی رایانه‌ای مبنی بر افت و کاهش ۹۰ درصدی فروش کالا و خدمات با قطع اینترنت در کشور، گفت: «برآوردهای تقریبی در این زمینه صورت گرفته اما مورد تایید ما نبوده و قابل قبول نیست. چرا که برآوردها باید بر مبنای شاخص‌های مشخصی صورت گیرد که استخراج این شاخص‌ها نیازمند زمان است و بر این اساس وزارت ارتباطات تا یک هفته آینده برآوردهای دقیقی از وضعیت به وجودآمده، اعلام خواهد کرد.»
این در حالی است که آذری‌جهرمی روز گذشته با بیان اینکه هیچ چیزی جای اینترنت را نمی‌گیرد، اظهار کرد: «شبکه ملی اطلاعات و اینترنت هر کدام جای خود را دارد.» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین درخصوص اینکه آیا اینترنت ملی پاسخگوی نیاز کشور هست، گفت: «نیازهای پایه‌ای مورد نیاز کسبوکارهای کشور طبق سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات پیشرفت کرده و در گذشته گزارش داده بودیم که ۸۰ درصد از این سند اجرایی شده است. قطع یک هفته‌ای اینترنت در سراسر کشور به دستور شورای امنیت کشور فرصتی بود که ادعاهای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در زمینه سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات ثابت شود و مشخص شد که با استفاده از شبکه ملی اطلاعات خدمات پایه وجود دارد.»
